Impulsem do wprowadzenia do polskiego porządku prawnego nowego typu spółki kapitałowej była analiza otoczenia prawnego funkcjonowania w Polsce tzw. start-upów, czyli przedsięwzięć realizowanych najczęściej w obszarze nowych technologii, w warunkach dużej niepewności rynkowej, będących na etapie poszukiwania powtarzalnego i skalowalnego modelu biznesowego. W Polsce funkcjonuje kilka tysięcy podmiotów, w przypadku których przetwarzanie informacji i pochodne technologie stanowią kluczowy element działalności (wyniki badań Fundacji Startup Poland). Wychodząc jednak z założenia, że nie należy ograniczać działalności start-upów do branży IT, należy przyjąć, że rzeczywista liczba przedsięwzięć typu start-up jest znacznie wyższa. Środowiska związane z działalnością typu start-up wskazują na szereg problemów, które ograniczają rozwój tego rodzaju przedsięwzięć. Chodzi przede wszystkim o trudności w rozpoczynaniu działalności gospodarczej, w pozyskiwaniu kapitału czy w likwidacji spółek w razie niepowodzenia przedsięwzięcia.
Dotychczas osoby, które zamierzały rozpocząć działalność w formie spółki kapitałowej i korzystać z ograniczonej odpowiedzialności, stały przed wyborem między spółką z ograniczoną odpowiedzialnością a spółką akcyjną. Jednak regulacje dotyczące zakładania i funkcjonowania poszczególnych rodzajów spółek, mimo zmian zmierzających w dobrym kierunku, nadal utrudniały działanie start-upów - tak wynika z uzasadnienia zmian przepisów Kodeksu spółek handlowych.
Spółka z o.o. nie zapewnia różnorodnych form prostej inwestycji w przedsięwzięcie. Jest to związane zwłaszcza z brakiem możliwości utworzenia udziałów niemych, wymogiem formy pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi dla zbycia udziałów oraz z faktem, że minimalna wartość nominalna udziału wynosi 50 zł. Utworzenie i prowadzenie spółki akcyjnej jest natomiast stosunkowo drogie i skomplikowane. Utrudnienia te mogą być postrzegane jako niewspółmierne, zwłaszcza dlatego, że w przypadku takich przedsięwzięć, jak start-upy istnieje poważne ryzyko nierozwinięcia działalności na tak dużą skalę, jak początkowo zakładano. Żadna z dotychczas dostępnych form spółki kapitałowej nie jest więc w pełni adekwatna do potrzeb tego rodzaju przedsięwzięć. Start-upy działają w warunkach wysokiej niepewności, wymagającej szybkiego reagowania na zmiany zachodzące w otoczeniu biznesowym. Dostrzeżono zatem potrzebę wprowadzenia regulacji, które zapewnią odpowiednią elastyczność i swobodę działania, np. umożliwiają wydawanie akcji w zamian za know-how lub pracę czy uelastycznią strukturę organizacyjną. Nowe mechanizmy uelastycznienia pewnych reguł stosowanych dotąd w odniesieniu do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz do spółki akcyjnej, jak również połączenie w jednej formie korzystnych elementów właściwych dla tych dwóch spółek powinny zachęcić szerszy krąg podmiotów do zakładania działalności w proponowanej nowej formie.
Regulacja dotycząca prostej spółki akcyjnej opiera się na następujących podstawowych założeniach:
1) obniżenie wysokości minimalnego kapitału zakładowego;
2) możliwość elastycznego kształtowania struktury majątkowej spółki (w tym emisji akcji bez wartości nominalnej);
3) wprowadzenie rozwiązań umożliwiających wniesienie do spółki know-how, pracy i usług bez skomplikowanych i kosztownych wycen na etapie rozpoczynania działalności;
4) pozostawienie założycielom znacznej swobody w odniesieniu do organów spółki (wprowadzenie alternatywnego modelu zarządzania i nadzoru opartego na założeniach rozpowszechnionego w krajach anglosaskich i romańskich systemu monistycznego);
5) przeniesienie skomplikowanych relacji inwestorskich na poziom ustawy lub opcjonalnie na poziom umowy między akcjonariuszami,
6) prosta rejestracja elektroniczna w ciągu 24 godzin za pomocą formularza oraz wykorzystywanie środków elektronicznych w funkcjonowaniu spółki;
7) możliwie szybka i nieskomplikowana likwidacja spółki w razie niepowodzenia przedsięwzięcia lub przekształcenie w inną spółkę kapitałową.
(…)
dr Gyöngyvér Takáts