Nowe obowiązki w zakresie zgłaszania informacji do CRBR - nowelizacja ustawy AML
W dniu 30 kwietnia 2021 r. w Dzienniku Ustaw została opublikowana nowelizacja ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu oraz niektórych innych ustaw. Nowelizacja ta wprowadziła szereg zmian w zakresie działania i zgłaszania danych do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych.
Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych
CRBR jest systemem informatycznym gromadzącym i przetwarzającym informacje o beneficjentach rzeczywistych podmiotów wskazanych w ustawie z 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 971; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 187). Jest to rejestr publiczny, do którego dostęp jest bezpłatny. Głównym celem CRBR jest przeciwdziałanie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, m.in. poprzez zwiększenie przejrzystości struktur korporacyjnych podmiotów, a tym samym utrudnienie wykorzystywania takich struktur dla działań przestępczych.
Nowy katalog podmiotów zobowiązanych do zgłoszenia
Do tej pory zobowiązane do zgłoszenia informacji w CRBR były: a) spółki jawne, b) spółki komandytowe, c) spółki komandytowo-akcyjne, d) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, e) proste spółki akcyjne, f) spółki akcyjne (z wyjątkiem spółek publicznych).
Nowelizacja poszerzyła krąg podmiotów obowiązanych do zgłoszenia informacji dotyczących beneficjentów rzeczywistych o:
- spółki partnerskie,
- stowarzyszenia,
- fundacje,
- spółki europejskie,
- spółdzielnie,
- spółdzielnie europejskie,
- europejskie zgrupowania interesów gospodarczych, a także
- trusty, których powiernicy lub osoby zajmujące stanowiska równoważne mają miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium RP lub nawiązują stosunki gospodarcze lub nabywają nieruchomość na terytorium RP w imieniu lub na rzecz trustu.
Termin na zgłoszenie do CRBR dla nowo objętych obowiązkiem podmiotów ustalono na 9 miesięcy od dnia ogłoszenia ustawy nowelizującej. Zgłoszenie powinna poprzedzać analiza, dzięki której możliwe będzie ustalenie beneficjenta rzeczywistego oraz pozyskanie danych podlegających ujawnieniu w CRBR.
Przypominamy, że beneficjentem rzeczywistym danego podmiotu jest osoba fizyczna (bądź kilka osób fizycznych), która sprawuje nad nim kontrolę, czyli ma takie uprawnienia, które pozwalają na wywieranie na podmiot decydującego wpływu. Ustawa wymienia m.in. takie uprawnienia jak posiadanie więcej niż 25 proc. ogólnej liczby udziałów lub głosów w podmiocie. Równoznaczne z posiadaniem statusu beneficjenta rzeczywistego podmiotu jest również sprawowanie nad nim kontroli pośredniej, a zatem beneficjent rzeczywisty to często osoba występująca na końcu skomplikowanej i międzynarodowej struktury korporacyjnej.
Sankcje za niedopełnienie obowiązku
Nowelizacja wprowadziła także zmianę w zakresie kar związanych z niedopełnieniem obowiązków związanych ze zgłoszeniem do CRBR. Karze podlega już nie tylko niezgłoszenie podmiotu do CRBR w terminie, lecz także niedopełnienie obowiązku aktualizacji informacji oraz podanie informacji niezgodnych ze stanem faktycznym. Wysokość kary pieniężnej za niedopełnienie obowiązków związanych ze zgłoszeniem do CRBR może wynieść nawet 1 mln zł.
Obowiązek przekazania danych przez beneficjentów rzeczywistych
Dodatkowo, przepisy nowelizacji zobowiązują beneficjenta rzeczywistego podmiotu, który podlega wpisowi do CRBR, do przekazania temu podmiotowi wszystkich informacji i dokumentów niezbędnych do zgłoszenia i aktualizacji informacji o sobie w terminach przewidzianych dla dokonania wpisu do CRBR lub aktualizacji danych. Ustawa w brzmieniu sprzed nowelizacji nie przewidywała mechanizmu przymuszającego, który nakładałby obowiązek do przekazywania danych, co mogło powodować trudności w ich wyegzekwowaniu, a tym samym w terminowym zgłoszeniu. Niedopełnienie obowiązku może skutkować nałożeniem na beneficjenta rzeczywistego kary pieniężnej do wysokości 50 tys. zł.
Instytucje obowiązane z nowymi uprawnieniami
Na mocy nowelizacji, na instytucje obowiązane (np. banki, zakłady ubezpieczeń, pośredników nieruchomości, biura rachunkowe czy kancelarie prawne) nałożony został obowiązek odnotowywania, weryfikowania i zgłaszania ministrowi finansów rozbieżności między ustalonym przez nie stanem faktycznym a informacjami ujawnionymi przez ich klienta w CRBR. Minister w celu wyjaśnienia, czy ujawnione w CRBR informacje są prawidłowe, będzie uprawniony do wszczęcia postępowania, w ramach którego może wydać decyzję o sprostowaniu danych podmiotu w CRBR (decyzja ta zastępuje zgłoszenie informacji przez podmiot). Wzmianka o wszczęciu i zakończeniu postępowania podlegać będzie ujawnieniu w CRBR.
Izabela Dziwińska, aplikantka adwokacka, Kancelaria CZUBLUN TRĘBICKI