Jeśli inspektor pracy wyda decyzję przed upływem terminu do zapoznania się podmiotu kontrolowanego z zebranym materiałem dowodowym oraz do złożenia uwag (czyli przed upływem 7 dni od dnia przedstawienia protokołu), stanowi to naruszenie art. 10 k.p.a. Takie działanie uzasadnia - w razie wniesienia środka zaskarżenia - uchylenie decyzji w ramach postępowania odwoławczego w toku instancji i ewentualnej skargi do właściwego wojewódzkiego sądu administracyjnego (wyrok WSA w Warszawie z 19 lipca 2006 r., I SA/Wa 756/06, niepubl.).
Podmiot kontrolowany, do którego została skierowana decyzja, jest zobowiązany poinformować organ, który wydał decyzję, o jej realizacji z upływem terminu określonego w decyzji (art. 35 ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy; zwanej dalej ustawą o PIP). Gdy był adresatem wystąpienia, jest zobowiązany zawiadomić odpowiedni organ PIP o terminie i sposobie realizacji wniosków pokontrolnych. O ile niewykonanie w wyznaczonym terminie nakazu należy do katalogu wykroczeń przeciwko prawom pracownika, o tyle samo niedopełnienie obowiązku zawiadomienia o wykonaniu decyzji, a także terminie i sposobie realizacji wniosków zawartych w wystąpieniu nie jest objęte takim katalogiem.
Nakaz usunięcia uchybień
Przesłanką wydania nakazu usunięcia uchybień zgodnie z art. 11 pkt 1 ustawy o PIP może być stwierdzenie naruszenia przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Nietrudno dostrzec, że zapis wymienionego przepisu jest bardzo szeroki i nie ogranicza możliwości wydawania nakazów usunięcia uchybień do stanów, których zaistnienie może skutkować zagrożeniem życia i zdrowia pracowników.
Nakazując usunięcie uchybień polegających na naruszeniu przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, inspektor pracy decyduje, że niezgodny z przepisami lub zasadami bhp stan faktyczny ma być doprowadzony do stanu zgodnego z przepisami prawa lub zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy w ustalonym przez niego terminie.
Naruszeniami przepisów lub zasad bhp będą m.in.:
• nieudostępnienie pracownikom zatrudnionym na wolnym powietrzu w porze zimowej pomieszczeń ogrzewanych,
• niezapewnienie w wymaganym zakresie pomieszczeń higienicznosanitarnych,
• nieoznakowanie stref ochronnych, stref bezpieczeństwa,
• dopuszczenie do wykonywania pracy pracownika nielegitymującego się aktualnym zaświadczeniem:
- lekarskim o braku przeciwwskazań zdrowotnych do zatrudnienia na określonym stanowisku pracy;
- o odbyciu wymaganego szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.
Termin wykonania decyzji nakazującej usunięcie uchybień może być przez inspektora pracy określony alternatywnie przez:
• wskazanie daty ścisłej, np. do 22 lutego 2010 r.,
• nadanie nakazowi rygoru natychmiastowej wykonalności (art. 108 § 1 k.p.a.).
Nadanie rygoru natychmiastowej wykonalności jest możliwe pod warunkiem, że jest to konieczne ze względu na ochronę zdrowia i życia ludzkiego.
Inspektor pracy nie jest uprawniony do wskazywania sposobu, w jaki zastany stan faktyczny ma być doprowadzony do poziomu zgodnego z prawem lub zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy. Wybór sposobu realizacji nakazu należy wyłącznie do podmiotu kontrolowanego będącego adresatem decyzji nakazowej.
Przykład
W pomieszczeniu magazynu wyrobów gotowych nr 105 umieścić informację o dopuszczalnym obciążeniu stropów.
Podstawa prawna:
• art. 11 pkt 1 ustawy z 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (DzU nr 89, poz. 589 ze zm.),
• art. 214 § 2 Kodeksu pracy,
• § 17 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (DzU z 2003 r. nr 169, poz. 1650 ze zm.).
Termin wykonania: nakazowi nadaję rygor natychmiastowej wykonalności na podstawie art. 108 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego, ponieważ jest to konieczne ze względu na ochronę zdrowia i życia ludzkiego.
Nakaz wstrzymania prac lub działalności
Inspektor pracy jest uprawniony nakazać wstrzymanie prac lub działalności, gdy naruszenie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz zasad bhp powoduje bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia pracowników albo innych osób wykonujących te prace. Występowanie w ocenie inspektora pracy bezpośredniości zagrożenia musi być odnotowane - w sposób jednoznaczny - w protokole kontroli.
W piśmiennictwie stan bezpośredniości zagrożenia życia i zdrowia definiuje się jako sytuację, w której może nastąpić znaczne prawdopodobieństwo wystąpienia szkody. Chodzi tu o przypadki, gdy szkoda wprawdzie jeszcze nie nastąpiła, jednak prawdopodobieństwo jej nastąpienia jest znaczne, np. robotnicy pracują na wysokości bez wymaganych (odpowiednich ze względu na warunki wykonywania pracy) zabezpieczeń - dekarz wykonuje obróbki blacharskie na połaci dachu o znacznym nachyleniu.
WAŻNE!
Termin wykonania decyzji nakazującej wstrzymanie prac lub działalności - z mocy samej ustawy - jest natychmiastowy.
Wznowienie wstrzymanych prac lub działalności - po usunięciu stwierdzonej nieprawidłowości - następuje na polecenie pracodawcy (osoby działającej w jego imieniu). Nie jest wymagane uprzednie uzyskanie zgody inspektora pracy.
Przykład
Wstrzymać prace na elewacji budynku przy ul. Karuzelowej 3 wykonywane z użyciem podestu ruchomego do czasu dodatkowego zabezpieczenia przed upadkiem z wysokości pracowników zatrudnionych przy tych pracach.
Podstawa prawna:
• art. 11 pkt 2 ustawy z 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (DzU nr 89, poz. 589 ze zm.),
• § 142 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (DzU nr 47, poz. 401).
Termin wykonania: nakaz podlega natychmiastowemu wykonaniu na mocy art. 11 pkt 2 ustawy z 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (DzU nr 89, poz. 589 ze zm.).
Jan Pióro
Podstawa prawna:
• art. 11 pkt 1, art. 33 ust. 1, art. 35 ustawy z 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (DzU nr 89, poz. 589 ze zm.).