REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Prawa autorskie a wolny dostęp do dóbr kulturowych

Michał Noskowski
kobieta, senior, seniorka, książka, czytanie książki, relaks, odpoczynek/ fot. Fotolia
kobieta, senior, seniorka, książka, czytanie książki, relaks, odpoczynek/ fot. Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Dozwolony użytek prywatny i publiczny, czyli zasady korzystania z utworów. Jak umożliwiać przepływ wiedzy i udostępniać dobra kultury do jak najszerszej rzeszy odbiorców, by jednocześnie nie godzić w interesy twórców?

Według ustawy z dn. 4 lutego 1994 roku prawa autorskie dotyczą „każdego przejawu działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalonej w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór)”.

REKLAMA

Istota praw autorskich

Istotą praw autorskich jest chronienie oczywistych uprawnień twórców do dysponowania własnymi dziełami i otrzymywania za nie odpowiedniego wynagrodzenia. Dają one artystom (także architektom, dziennikarzom, wynalazcom) prawo do wyłącznego decydowania o losie swojego dzieła. Tylko oni mogą udzielać zgody na wykorzystywanie utworu na przykład do adaptacji scenicznych. Wszystkie uprawnienia autora, powiązane dziełem, według polskiego prawa wygasają z reguły po siedemdziesięciu latach od śmierci twórcy.

Dozwolony użytek prywatny a dozwolony użytek publiczny

Istnieje podział dozwolonego użytku chronionych utworów ze względu na sposób ich eksploatowania. Dozwolony użytek osobisty (prywatny) ma miejsce wówczas gdy z danego utworu (pojedynczego egzemplarza), czy też jego kopii korzystają osoby będące ze sobą w bliskich relacjach (rodzina, krewni, znajomi). Korzystanie z dzieła może mieć wtedy charakter wyłącznie edukacyjny, poznawczy; czerpanie jakichkolwiek korzyści pieniężnych jest nielegalne. Natomiast dozwolony użytek publiczny to darmowe korzystanie z dzieła przez szerszą rzeszę ludzi (także nie znających się wzajemnie) w celach oświatowych, kulturowych. Na popularyzację tych utworów mają prawo niektóre instytucje, takie jak: biblioteki, szkoły, archiwa.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Zobacz też: Przychody z praw autorskich

Czy cytując można naruszyć prawa autorskie?

Sposoby korzystania z dzieł i prac są ściśle określone w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dn. 4 lutego 1994 r.  Wykorzystywać dzieło można tylko w takim stopniu na ona pozwala, chyba że na szersze działania zezwolił sam autor. Bardzo często zdarzają się sytuacje, kiedy prawa autorskie są naruszane nieświadomie. Jest to możliwe na przykład przy niewłaściwym cytowaniu (brak podania źródła lub za długi fragment tekstu), prawo umożliwia cytowanie krótkich tekstów w całości (wierszyki), niestety nie ma jasnego określenia jak maksymalnie długi fragment może być zacytowany. Musi być to urywek, który pasuje do kontekstu i nie ma uatrakcyjniać tekstu „samym sobą”.

Propozycje zmiany prawa

Niedawno zaczęły pojawiać się głosy, że ustawa o prawach autorskich z 1994 r. jest przestarzała i nie wpisuje się w dzisiejsze czasy. W dobie Internetu i poszukiwania tego co świeże lub najświeższe nie może obowiązywać przepis, który nie dopuszcza dzieł przez siedemdziesiąt lat od ich powstania do sfery publicznej. Padają propozycje, aby ten czas skrócić do piętnastu lat. W tym czasie dzieło trafi już z pewnością do wszystkich odbiorców, którzy byliby skłonni zapłacić za jego kopię. Dziś książki, nie mówiąc już o płytach muzycznych, czy filmach zarabiają dla swoich autorów przez kilka lat od wydania. Są oczywiście od tego wyjątki – jeśli utwór okaże się wybitny, bądź autor otrzyma zań prestiżowe nagrody, z pewnością dzieło będzie pozostawało w blasku o wiele dłużej.

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code

    © Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

    Moja firma
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Koszty zatrudnienia to główne wyzwanie dla firm w 2024 roku. Jak więc pozyskać specjalistów i jednocześnie zadbać o cash flow?

    W pierwszym półroczu 2024 roku wiele firm planuje rozbudowanie swoich zespołów – potwierdzają to niezależne badania ManpowerGroup czy Konfederacji Lewiatan. Jednocześnie pracodawcy mówią wprost - rosnące koszty zatrudnienia to główne wyzwanie w 2024 roku. Jak więc pozyskać specjalistów i jednocześnie zadbać o cash flow?

    Nauka języka obcego poprawi zdolność koncentracji. Ale nie tylko!

    Ostatnia dekada przyniosła obniżenie średniego czasu skupienia u człowieka aż o 28 sekund. Zdolność do koncentracji spada i to wina głównie social mediów. Czy da się to odwrócić? 

    Nowe przepisy: Po świętach rząd zajmie się cenami energii. Będzie bon energetyczny

    Minister klimatu i środowiska Paulina Hennig-Kloska zapowiedziała, że po świętach pakiet ustaw dotyczących cen energii trafi pod obrady rządu. Dodała też, że proces legislacyjny musi zakończyć się w pierwszej połowie maja.

    Wielkanoc 2024. Polacy szykują się na święta przed telewizorem?

    Jaka będzie tegoroczna Wielkanoc? Z badania online przeprowadzonego przez firmę Komputronik wynika, że leniwa. Polacy są zmęczeni i marzą o odpoczynku. 

    REKLAMA

    Biznes kontra uczelnie – rodzaj współpracy, korzyści

    Czy doktorat dla osób ze świata biznesu to synonim synergii? Wielu przedsiębiorców może zadawać sobie to pytanie podczas rozważań nad podjęciem studiów III stopnia. Na ile świat biznesu przenika się ze światem naukowym i gdzie należy szukać wzajemnych korzyści?

    Jak cyberprzestępcy wykorzystują sztuczną inteligencję?

    Hakerzy polubili sztuczną inteligencję. Od uruchomienia ChataGPT liczba złośliwych wiadomości pishingowych wzrosła o 1265%! Warto wiedzieć, jak cyberprzestępcy wykorzystują rozwiązania oparte na AI w praktyce.

    By utrzymać klientów tradycyjne sklepy muszą stosować jeszcze nowocześniejsze techniki marketingowe niż e-commerce

    Konsumenci wciąż wolą kupować w sklepach stacjonarnych produkty spożywcze, kosmetyki czy chemię gospodarczą, bo chcą je mieć od razu, bez czekania na kuriera. Jednocześnie jednak oczekują, że tradycyjne markety zapewnią im taki sam komfort kupowania jak sklepy internetowe.

    Transakcje bezgotówkowe w Polsce rozwijają się bardzo szybko. Gotówka jest wykorzystywana tylko do 35 proc. transakcji

    W Polsce około 2/3 transakcji jest dokonywanych płatnościami cyfrowymi. Pod tym względem nasz kraj jest w światowej czołówce - gotówka jest wykorzystywana tylko do ok. 35 proc. transakcji.

    REKLAMA

    Czekoladowa inflacja (chocoflation) przed Wielkanocą? Trzeci rok z rzędu produkcja kakao jest mniejsza niż popyt

    Ceny kakao gwałtownie rosną, ponieważ 2024 r. to trzeci z rzędu rok, gdy podaż nie jest w stanie zaspokoić popytu. Z analiz Allianz Trade wynika, że cenę za to będą płacić konsumenci.

    Kończy się najostrzejsza zima od 50 lat. Prawie 5 mln zwierząt hodowlanych zginęło z głodu w Mongolii

    Dobiegająca końca zima w Mongolii, najostrzejsza od pół wieku, doprowadziła do śmierci niemal 5 mln kóz, owiec i koni, które nie są w stanie dotrzeć do pożywienia. To duży cios w gospodarkę kraju zamieszkanego przez ok. 3,3 mln ludzi, z których ok. 300 tys. utrzymuje się z hodowli zwierząt - podkreśliło Radio Swoboda.

    REKLAMA