REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.
Porada Infor.pl

Utwór na gruncie prawa autorskiego

Monika Kuś
Od chwili ustalenia przysługuje utworowi ochrona prawa autorskiego.
Od chwili ustalenia przysługuje utworowi ochrona prawa autorskiego.

REKLAMA

REKLAMA

Czy niedokończony szkic narysowany na serwetce jest utworem? Czy repertuar kinowy jest takim samym podmiotem prawa autorskiego jak reportaż lub esej? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdziesz poniżej.

Utwór jest dobrem prawnym o niematerialnym charakterze i jako taki podlega ochronie prawnej. Jednak nie każdy wytwór niematerialny jest uznawany za utwór w rozumieniu prawa autorskiego  - musi bowiem spełniać określone warunki.

REKLAMA

Co charakteryzuje utwór?

Generalnie rzecz biorąc, za utwór ustawa uznaje każdy przejaw ludzkiej działalności twórczej o indywidualnym charakterze.  Autorem zatem może być tylko i wyłącznie człowiek (warto zapamiętać, że nie mogą nimi być osoby prawne i jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej). Tworów przyrody, np. Maczugi Herkulesa nie uznamy zatem za przedmiot prawa autorskiego.

Utwór powinien być rezultatem działania i mieć twórczy charakter. Oznacza to, że jego istotną cechą jest wyróżnianie się na tle innych utworów, niepowtarzalność i oryginalność.

REKLAMA

Utwór może być ustalony, co ważne – w dowolnej postaci. Liczy się, by został uzewnętrzniony, czyli by inne osoby (co najmniej jedna) mogły go odebrać. Można ustalić utwór w postaci materialnej, np. słowo pisane, jak też i niematerialnej – zaśpiewanej piosenki, czy ustnego przekazu. Od chwili ustalenia przysługuje utworowi ochrona prawa autorskiego.

Nie bierze się pod uwagę wartości przedmiotu, który jest utworem; tym mianem możemy zatem określić odręczny szkic na skrawku papieru, jak też i obrazy Beksińskiego. Oznacza to również, że sposób wyrażania utworu również nie jest narzucony, tzn. nie ma zasady, która za obraz uznaje tylko dzieło namalowane na płótnie, a rzeźbą nazywa twory wykonane w marmurze. Przy kwalifikacji danego wytworu intelektualnego jako utworu nie ma też znaczenia przeznaczenie utworu.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Utrwalenie utworu przybierać może różne formy. Sensem utrwalania jest takie ustalenie utworu przez wyrażenie jego treści na materialnym nośniku (np. papierze, płycie, kasecie, obrazie), by istniała możliwość jego wielokrotnego odtwarzania.

Jakie utwory wymienia ustawa?

Ustawa dokładnie precyzuje, co w szczególności można uznać za utwór. W katalogu art. 2 Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2006r. Nr 90, poz. 631 z późn. zm.) znalazły się utwory: 

  • Wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (literackie, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe),
  • Plastyczne,
  • Fotograficzne,
  • Lutnicze,
  • Wzornictwa przemysłowego,
  • Architektoniczne, architektoniczno – urbanistyczne i urbanistyczne,
  • Muzyczne i słowno – muzyczne,
  • Sceniczne, sceniczno – muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne,
  • Audiowizualne (w tym wizualne i audialne)

Bardzo istotny jest fakt, że utwory są chronione prawem autorskim od chwili ustalenia. Nie ma konieczności, aby musiały mieć ukończoną postać. W efekcie utworem nazwiemy także szkic na skrawku papieru, czy serwetce albo zaczętą piosenkę, kilka zwrotek wiersza, rozdział książki, etc – ważne, by miały charakter indywidualnej twórczości.  

Polecamy: Prawo autorskie - vademecum

Co nie jest utworem?

Jednocześnie należy mieć na uwadze, że istnieje kategoria dzieł, które nie są tworami – a więc nie przysługuje im ochrona w ramach prawa autorskiego. Artykuł 4 wyróżnia tutaj:

1.     Akty normatywne lub ich urzędowe projekty,

2.     Urzędowe dokumenty, materiały, znaki i symbole,

3.     Opublikowane opisy patentowe lub ochronne,

4.     Proste informacje prasowe   

Wyłączenia te uzasadnia się interesem publicznym, który umożliwia wszystkim obywatelom swobodny dostęp i możliwość korzystania z takich materiałów. Nieco inaczej przedstawia się kwestia informacji prasowych. W tym przypadku po prostu przyjmuje się, że krótkie notki prasowe nie mają z reguły twórczego charakteru. Mając na myśli proste informacje prasowe można wymienić np. kursy walut, prognozę pogody, bieżące wiadomości czy notowania WIG 20. Repertuaru kinowego nie zakwalifikujemy jako utworu, w przeciwieństwie do reportażu czy eseju, w których to wyraźnie widać indywidualny i twórczy aspekt.

Rodzaje utworów 

W Ustawie o prawie autorskim wyodrębnionych zostało kilka rodzajów utworów. Są to:   

  • Utwory pierwotne 
  • Utwory zależne – art. 2  

Ich charakterystyczną cechą jest ingerencja autora w cudzy, już wcześniej stworzony utwór, czego rezultatem jest powstanie zupełnie nowego dzieła, np. przeróbki, tłumaczenia, adaptacje. Bardzo łatwo wyróżnić w nim utwór pierwotny. 

  • Utwory współautorskie – art. 9

Tutaj mamy na myśli takie utwory, które są rezultatem współdziałania kilku osób, mogą mieć rozłączny (można je wyodrębnić z całości utworu, np. powieść i ilustracja do niej) albo nierozłączny charakter ( części dzieła są nierozerwalne od siebie).  

  • Utwory połączone – art. 10  

Są to takie dzieła, które powstają z dwóch albo więcej utworów (suma połączonych utworów). Należy pamiętać o tym, że każdemu z twórców przysługuje odrębne prawo autorskie, np. połączenie wiersza z melodią w piosence, choreografii z muzyką w balecie.

  • Utwory zbiorowe – art. 11

Nie ma dokładnej definicji, ale przyjmuje się, że to taki typ dzieła, na którego zawartość składają się materiały przygotowane przez kilku autorów. Mogą to być np. encyklopedie, dzienniki telewizyjne, słowniki. 

  • Utwory pracownicze – art. 12

W tym przypadku mamy do czynienia z utworem, który tworzony jest przez pracownika, w ramach stosunku pracy (głównie to umowa o pracę) i z podkreśleniem, że działanie takie należy do obowiązków pracowniczych wyrażonych w umowie.

  • Utwory naukowe – art. 14  

Czy autor zawsze ma monopol na swój utwór?

REKLAMA

Autor utworu nabywa prawa autorskie i majątkowe do swojego dzieła. Jednakże należy mieć na uwadze, że ze względu na interes powszechny (jak również uzasadniony interes indywidualny) – koniecznym stało się ograniczenie całkowitej swobody autora w dysponowaniu dziełem. Przepisy Ustawy precyzują kwestię dozwolonego użytku wyróżniając: dozwolony użytek osobisty i publiczny.

Dozwolony użytek osobisty – to upoważnienie do odpłatnego, albo nieodpłatnego korzystania z chronionego utworu bez zgody uprawnionej osoby, na własny użytek, np. oglądanie filmów pobranych z Internetu, ściąganie muzyki z YouTube

Dozwolony użytek publiczny – korzystanie z chronionego utworu po to, by zaspokoić cele: informacyjny, gospodarczy, państwowy, edukacyjny, dokumentacyjny.

Oczywiście, istnieje też szereg wyłączeń z zakresu powyższych kategorii.

Polecamy: Dozwolony użytek chronionych utworów

Często napotykamy na trudności przy interpretowaniu dzieł autorów – nie zawsze dany rezultat można zakwalifikować jako utwór, a jeśli już ma taką kategorię, to pozostaje pytanie o jego ochronę prawną. W praktyce w polskim orzecznictwie dominuje jednak podejście liberalne, gdzie wystarczy niewielkie nasilenie cech twórczych, by uznać dzieło za utwór.

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: INFOR
Czy ten artykuł był przydatny?
tak
nie
Dziękujemy za powiadomienie - zapraszamy do subskrybcji naszego newslettera
Jeśli nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania w tym artykule, powiedz jak możemy to poprawić.
UWAGA: Ten formularz nie służy wysyłaniu zgłoszeń . Wykorzystamy go aby poprawić artykuł.
Jeśli masz dodatkowe pytania prosimy o kontakt

REKLAMA

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code

    © Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

    Moja firma
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Informacja o zaległości w ZUS na 0,01 zł wysyłana jest listem poleconym, a najwięksi gracze nie płacą milionowych zadłużeń

    Zadłużenie aktywnych płatników w ZUS rośnie. Rekordzista wśród aktywnych płatników jest zadłużony na ponad 822 mln zł. Czy ZUS może sam zmieniać przepisy? 

    Według danych udostępnionych przez ZUS, na koniec 2023 roku maksymalna kwota zadłużenia aktywnego płatnika wyniosła przeszło 822 mln zł. Rok wcześniej była o 3,5 mln zł mniejsza. Wśród komentujących te dane ekspertów nie brakuje opinii, że dopuszczenie do takiej sytuacji jest skandalem. Z kolei Zakład przekonuje, że sam nie może zmieniać przepisów. Jednak według znawców tematu, ZUS ma odpowiednie narzędzia do ściągania należności i nawet niewielkie kwoty są skutecznie egzekwowane od przedsiębiorców. Do tego po danych widać, że średnie zadłużenie aktywnych płatników wzrosło rok do roku o ponad 3 tys. zł, tj. do wartości blisko 31 tys. zł.

    Czy trzeba płacić ZUS gdy działalność gospodarczą się zawiesi, czy przerwę w biznesie można zrobić tylko raz w roku czy wiele razy

    Działalność gospodarczą wpisaną do CEIDG można zawiesić pod warunkiem, że nie zatrudnia się pracowników. Dlatego co do zasady nie trzeba dodatkowo załatwiać formalności w ZUS.

    Przestępstwa finansowe. Zorganizowane grupy zajmują się praniem brudnych pieniędzy i korumpowaniem urzędników: co trzeba wiedzieć

    Korupcja, pranie pieniędzy, wyłudzenia, ataki hakerskie – to realne zagrożenia XXI wieku. Obecnie przestępczość finansowa, cyberprzestępczość oraz nowoczesne technologie są mocno ze sobą związane.

    Jak jeździć ekologicznie i oszczędnie. Pięć zasad sprawdzonych w praktyce i zalecanych każdej firmie transportowej

    W dobie rosnących kosztów firm transportowych i spowolnienia gospodarczego ekonomiczna jazda przestała być zjawiskiem sporadycznym, a stała się koniecznością i jednym ze sposobów na redukcję wydatków. Jakie są więc najważniejsze zasady ekonomicznej jazdy? 

    REKLAMA

    Zboża ozime wiosną - jak nawozić dolistnie. 5 kluczowych wskazówek

    Jedną z najefektywniejszych form pielęgnacji (dokarmiania) zbóż ozimych wiosną jest nawożenie dolistne. Dobrze przemyślane działania agrotechniczne wraz z odpowiednim wyborem samego nawozu to korzyść dla roślin, a przede wszystkim dla rolnika. 

    Wakacje składkowe – zmiany w projekcie nowelizacji

    Na stronie Rządowego Centrum Legislacji (RCL) została opublikowana nowa wersja projektu nowelizacji ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, która wprowadza tzw. wakacje składkowe. Przewiduje ona m.in. zmiany w zakresie podmiotów uprawnionych do takiej ulgi.

    Firma, która dopuściła do wycieku danych jej klientów traci renomę a także chętnych na zakup jej produktów

    Firmy pracują nad rozwojem marki i jej rozpoznawalnością wiele lat, po czym jedno fatalne zdarzenia burzy cały ten wysiłek. Takim incydentem w naszych czasach jest przede wszystkim wyciek danych klientów. Straconej w ten sposób reputacji marka nie jest w stanie odbudować.

    Zdaniem ZUS należy opłacać składki od wynagrodzenia wspólnika sp. z o.o. za czynności wykonywane na rzecz spółki

    ZUS w swoich najnowszych interpretacjach stwierdził, że wspólnik sp. z o.o., który za czynności wykonywane na rzecz spółki (tj. czynności określone w umowie spółki), bez zawierania ze spółką odrębnej umowy cywilnoprawnej otrzymuje wynagrodzenie, będzie objęty ubezpieczeniami społecznymi z tego tytułu jako zleceniobiorca.

    REKLAMA

    ARiMR - ostatnie 2 dni na wnioski o dofinansowanie ubezpieczenia zwierząt!

    Zostały ostatnie 2 dni dla rolników na złożenie wniosków o zwrot części kosztów ubezpieczenia zwierząt. Kto może złożyć wniosek o dofinansowanie?

    AI Act zatwierdzony. Kiedy wejdzie w życie? 5 wniosków, które są szczególnie ważne dla firm z sektora biomedycznego

    Znamy już finalny, zaakceptowany przez państwa członkowskie draft AI Act – unijnej ustawy o Sztucznej Inteligencji. Jaki wpływ wywrze ona na działalność firm z sektora biomedycznego? Prezentujemy 5 najważniejszych wniosków. 

    REKLAMA