REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Uchwała SN w sprawie kredytów frankowych przesunięta. Czy jest jeszcze potrzebna?

Uchwała SN w sprawie kredytów frankowych przesunięta. Czy jest jeszcze potrzebna?
Uchwała SN w sprawie kredytów frankowych przesunięta. Czy jest jeszcze potrzebna?
Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Uchwała SN w sprawie kredytów frankowych. Po pięciogodzinnych obradach, Izba Cywilna Sądu Najwyższego odroczyła 11 maja 2021 r. posiedzenie w sprawie pytań dotyczących sporów o kredyty powiązane kursem CHF. SN uznał, że w pierwszej kolejności zapozna się ze stanowiskiem Rzecznika Praw Obywatelskich, Narodowego Banku Polskiego, Komisji Nadzoru Finansowego, Rzecznika Finansowego, oraz Rzecznika Praw Dziecka. W terminie 30 kolejnych dni, Instytucje te mają przedstawić swoje stanowisko. Po tym czasie, Izba dokona analizy każdego z tych stanowisk i dopiero następnie, wyda uchwałę. Termin posiedzenia w tej sprawie, nie jest znany.

Kredyty frankowe - pytania do Sądu Najwyższego

Pierwsza Prezes SN  Małgorzata Manowska, 29 stycznia 2021 r. skierowała pytania do pełnego składu Izby Cywilnej SN, w związku z ujawnionymi rozbieżnościami w wykładni przepisów prawa w orzecznictwie Sądu Najwyższego i sądów powszechnych, w celu zapewnienia jednolitości orzecznictwa. Mimo bowiem wielu wyroków TSUE - w tym m.in. w polskiej sprawie państwa Dziubaków – w sądach wciąż zapadają rozbieżne rozstrzygnięcia. Wobec tego, pierwsza Prezes SN zadała sześć następujących pytań:

REKLAMA

  1. Czy w razie uznania, że postanowienie umowy kredytu indeksowanego lub denominowanego odnoszące się do sposobu określania kursu waluty obcej stanowi niedozwolone postanowienie umowne i nie wiąże konsumenta, możliwe jest przyjęcie, że miejsce tego postanowienia zajmuje inny sposób określenia kursu waluty obcej wynikający z przepisów prawa lub zwyczajów?
  2. Czy w razie niemożliwości ustalenia wiążącego strony kursu waluty obcej w umowie kredytu indeksowanego do takiej waluty umowa może wiązać strony w pozostałym zakresie?
  3. Czy w razie niemożliwości ustalenia wiążącego strony kursu waluty obcej w umowie kredytu denominowanego w walucie obcej umowa ta może wiązać strony w pozostałym zakresie?
  4. Czy w przypadku nieważności lub bezskuteczności umowy kredytowej, w wykonaniu której bank wypłacił kredytobiorcy całość lub część kwoty kredytu, a kredytobiorca dokonywał spłat kredytu, powstają odrębne roszczenia z tytułu nienależnego świadczenia na rzecz każdej ze stron, czy też powstaje jedynie jedno roszczenie, równe różnicy spełnionych świadczeń, na rzecz tej strony, której łączne świadczenie miało wyższą wysokość?
  5. Czy w przypadku nieważności lub bezskuteczności umowy kredytowej z powodu niedozwolonego charakteru niektórych jej postanowień, bieg przedawnienia roszczenia banku o zwrot kwot wypłaconych z tytułu kredytu rozpoczyna się od chwili ich wypłaty?
  6. Czy, jeżeli w przypadku nieważności lub bezskuteczności umowy kredytowej którejkolwiek ze stron przysługuje roszczenie o zwrot świadczenia spełnionego w wykonaniu takiej umowy, strona ta może również żądać wynagrodzenia z tytułu korzystania z jej środków pieniężnych przez drugą stronę?

Analizując dostępne już orzecznictwo w analogicznych sprawach należy stwierdzić, że w gruncie rzeczy, odpowiedzi na zadane przez pierwszą Prezes SN pytania, zostały już udzielone.

Pytanie pierwsze. Czy można przyjąć inny sposób określenia kursu waluty obcej?

REKLAMA

Odnosząc się do pierwszego pytania, należy zwrócić uwagę choćby na wyrok TSUE w sprawie polskich frankowiczów – p. Dziubak (wyrok TSUE z 3.10.2019 r., sygn. C-260/18). Już w tym orzeczeniu TSUE wskazał, że brak jest możliwości uzupełniania przez sądy krajowy luk w umowach, jakie powstały po wyeliminowaniu z nich klauzul niedozwolonych. W tym kontekście TSUE podkreśla, że „artykuł 6 ust. 1 dyrektywy 93/13 należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie wypełnieniu luk w umowie, spowodowanych usunięciem z niej nieuczciwych warunków, które się w niej znajdowały, wyłącznie na podstawie przepisów krajowych o charakterze ogólnym, przewidujących, że skutki wyrażone w treści czynności prawnej są uzupełniane w szczególności przez skutki wynikające z zasad słuszności lub ustalonych zwyczajów, które nie stanowią przepisów dyspozytywnych lub przepisów mających zastosowanie, jeżeli strony umowy wyrażą na to zgodę.”
W innym wyroku (z 30.04.2014 r. C-26/13 w sprawie Kasler) TSUE co prawda dopuścił możliwość uzupełniania umowy, jednakże możliwość tą ograniczył do przypadków, gdy upadek umowy miałby być dla konsumenta niekorzystny, co w efekcie może spowodować, że kwestionowanie nieuczciwych postanowień będzie dla niego niekorzystne, a więc nie skorzysta praktycznie z ochrony przewidzianej prawem UE. W takich przypadkach, umowa może zostać uzupełniona przepisami dyspozytywnymi. Polski ustawodawca nie przewidział jednakże żadnych przepisów dyspozytywnych, które mogłoby zostać w tym przypadku zastosowane.

Należy więc uznać, że w odniesieniu tak do kredytów indeksowanych i denominowanych nie istnieją reguły, co do których można byłoby uznać, że zostały ustanowione przez ustawodawcę z wyważeniem interesów stron, a zatem korzystają z domniemania uczciwości i mogłyby znaleźć zastosowanie dla uzupełnienia umowy.

Pytanie drugie i trzecie - problem dalszego trwania umowy kredytowej

W kwestii drugiego i trzeciego pytania, również należy odwołać się do wcześniejszego orzecznictwa, które udziela odpowiedzi na nie.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Znamiennym w tym względzie będzie cel dyrektywy 93/13/EWG. TSUE niejednokrotnie  w swoich orzeczeniach podkreślał, że usunięcie z umowy spornych postanowień, nie powinno skutkować pogorszeniem sytuacji konsumenta, który znalazłby się w innej sytuacji, niż sytuacja zawarcia umowy bez postanowienia nieuczciwego.

Już w wyroku z 3.10.2019 r., C-260/18 (Dziubak) TSUE wyraził wątpliwość, aby można było wykonywać umowę kredytu dalej po eliminacji postanowień przeliczeniowych, odnoszących się do głównych świadczeń stron (p. 44). Jednak TSUE zauważył także, że ocena ta zależy od oceny sądu krajowego na gruncie krajowego porządku prawnego (p. 40).

Najnowsze orzecznictwo – zarówno Sądu Najwyższego jak i sądów powszechnych, zdecydowanie skłaniały się ku unieważnianiu umów frankowych.

Warto jednak dodać, że w gruncie rzeczy nie istnieją jednak przeszkody natury prawnej co do tego, aby umowę móc dalej wykonywać. Sam fakt, że w takim wypadku kredyt oprocentowany byłby według stopy procentowej dedykowanej innej walucie, nie może zmieniać powyższej oceny. Żaden przepis nie ogranicza bowiem możliwości stosowania różnych podstaw zmiennej stopy procentowej, w tym przez odwołanie się do parametrów stosowanych dla innej waluty. Jest to oczywiście niekorzystnie ekonomicznie dla banków, jednakże ta okoliczność nie może mieć i nie ma w tym wypadku żadnego znaczenia.

Dokonując jednak całościowej oceny umów kredytowych powiązanych CHF, skala naruszeń, jakich banki dopuściły się w tych umowach, musi prowadzić upadku tych umów.

Pytanie czwarte - rozliczenia stron

REKLAMA

Pytanie czwarte odnosi się do rozliczeń stron nieważnej umowy kredytowej i ustalenia, która z teorii – teoria salda (roszczenie przysługujące tylko stronie per saldo zubożonej), czy teoria dwóch kondykcji (odrębne roszczenia o zwrot każdego świadczenia), winna być stosowana.

W tym względzie uwagi wymaga uchwała podjęta już przez Sąd Najwyższy w dniu 16 lutego 2021 r. (III CZP 11/20) w której Sąd opowiedział się za stosowaniem teorii dwóch kondykcji. Zgodnie z tą teorią, każda ze stron zgłasza żądanie zwrotu odrębnie, bez automatycznego kompensowania przez sąd.

Stanowisko to Sąd Najwyższy powtórzył także w najnowszej uchwale z 7 maja 2021 r. (sygn. III CZP 6/21) wskazując, że w przypadku nieważności umowy kredytobiorcy i bankowi przysługują dwa odrębne roszczenia restytucyjne. W drugiej tezie wyroku, czytamy: „Jeżeli bez bezskutecznego postanowienia umowa kredytu nie może wiązać, konsumentowi i kredytodawcy przysługują odrębne roszczenia o zwrot świadczeń pieniężnych spełnionych w wykonaniu tej umowy (art. 410 § 1 w związku z art. 405 k.c.). Kredytodawca może żądać zwrotu świadczenia od chwili, w której umowa kredytu stała się trwale bezskuteczna.” Można zatem spodziewać się, że najbliższa uchwała powtórzy powyższe stanowisko SN.

Pytanie piąte - bieg przedawnienia roszczenia banku

W pytaniu piątym SN ma udzielić odpowiedzi co do biegu przedawnienia roszczenia banku o zwrot kwot wypłaconych z tytułu kredytu.

W tym miejscu znów jednak należy odwołać się do uchwały SN z 7 maja 2021 r. (sygn. III CZP 6/21), gdyż w drugiej tezie tej uchwały Sąd wskazał, że „Kredytodawca może żądać zwrotu świadczenia od chwili, w której umowa kredytu stała się trwale bezskuteczna.” Oznacza to, że rozpoczęcie biegu przedawnienia roszczeń banku, w przypadku nieważnej umowy, rozpoczyna się z chwilą, gdy stała się ona definitywnie bezskuteczna (np. stwierdzenie nieważności umowy przez sąd). Z dużym prawdopodobieństwem, w odroczonej uchwale Sąd Najwyższy zajmie tożsame stanowisko.

W kontekście powyższego należy jednak konsekwentnie uznać, że także roszczenia konsumenta nie ulegają automatycznemu przedawnieniu. Takie stanowisko znalazło już potwierdzenie w dorobku orzeczniczym TSUE, czego przykładem jest wyrok z dnia 9 lipca 2020 roku, wydany w połączonych sprawach o sygn. akt C698/18 i C699/18. W wyroku tym, rozstrzygając kwestię przedawnienia roszczeń konsumentów kierowanych przeciwko przedsiębiorcom w związku ze stosowaniem nieuczciwych postanowień umownych, a konkretnie terminu, od którego powinno być liczone przedawnienie tych roszczeń TSUE dopuszcza możliwość, aby termin przedawnienia roszczeń konsumentów o zwrot nienależnie zapłaconych kwot był liczony od momentu, w którym konsument powziął wiedzę lub powinien był – racjonalnie rzecz biorąc – powziąć wiedzę o nieuczciwym charakterze warunku umowy łączącej go z przedsiębiorcą przywołanego na poparcie wniesionego przez niego powództwa o zwrot. Taka interpretacja stanowi pełną realizację ochrony praw konsumenta przewidzianą w Dyrektywie 93/13.  Niewątpliwie więc, przytoczony powyżej wyrok, jak również uchwała SN z 7 maja 2021 r. są korzystne dla frankowiczów.

Pytanie szóste - ewentualne roszczenia banków

Ostatnie, szóste pytanie dotyczy ewentualnych roszczeń banków za korzystanie z kapitału.

W zasadzie wszystkie banki podnoszą, jakoby po stwierdzeniu nieważności umowy kredytowej, przysługiwały im względem kredytobiorców roszczenia o wynagrodzenie za korzystanie z kapitału. Najczęściej, wynagrodzenie to banki liczą tak,  jakby kredytobiorca zawarł umowę kredytu złotowego, według odsetek stosowanych w przeszłości na rynku kredytowym. Roszczenia takie są jednak pozbawione jakichkolwiek podstaw prawnych.

W polskim porządku prawnym nie istnieją przepisy uprawniające Bank do żądania wynagrodzenia za korzystanie z kapitału. Rolę tę w umowie kredytu właściwie pełniły odsetki, prowizje i inne opłaty. Kredytobiorca pozostawał zaś w dobrej wierze otrzymując kredyt. W myśl więc art. 224 § 1 KC, nie jest on zatem zobowiązany do zapłaty jakiegokolwiek wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy jej właścicielowi. Takie wynagrodzenie byłoby należne właścicielowi (bankowi) od posiadacza (kredytobiorcy) dopiero od dowiedzenia się o wytoczonym przeciwko niemu powództwie o zwrot rzeczy i przybrałoby wówczas postać odsetek za opóźnienie (art. 481 § 1 KC).

Podkreślenia wymaga także, że roszczenia takie są przedawnione. Są to bowiem roszczenia okresowe, które podlegają 3-letniemu okresowi przedawnienia.

Niezależnie od poczynionych wyżej rozważań koniecznie należy dodać, że przyznanie bankom prawa do wynagrodzenia za korzystanie z kapitału naruszałoby długofalowy skutek odstraszający (art. 7 dyrektywy 93/13). Przyjęcie takiego rozumowania prowadziłoby do uznania, że  skutkiem stosowania przez przedsiębiorcę (bank) nieuczciwych postanowień umownych jest otrzymanie przez niego przeciętnego rynkowego wynagrodzenia. W oczywisty sposób takie uregulowanie wypaczałoby podstawowe cele dyrektywy 93/13 i wręcz zachęcałoby przedsiębiorców do stosowania nieuczciwych postanowień umownych, gdyż nawet w wypadku uznania spornych postanowień za niedozwolone i unieważnienia umowy, przedsiębiorca i tak by uzyskiwał prawo do żądania wynagrodzenia i to na poziomie rynkowym. Dalszym efektem takiej wykładni byłoby również postawienie konsumenta w znaczniej gorszej sytuacji, niż pozbawienie mocy nieuczciwego warunku umownego, gdyż po latach konsument dowiedziałby się w jakiej wysokości ma zapłacić wynagrodzenie przedsiębiorcy, mimo, że na taką wysokość wynagrodzenia nigdy się z nim nie umawiał.

Czy uchwała SN może coś zmienić?

Reasumując poczynione wyżej rozważania, należy dojść do wniosku, że kolejna uchwała Sądu Najwyższego w gruncie rzeczy niewiele może zmienić. Dokonując przeglądu dotychczasowego orzecznictwa krajowego i TSUE można stwierdzić, że odpowiedzi na pytania postawione przez pierwszą Prezes SN Małgorzatę Manowską, zostały już udzielone.

Dlatego, odkładanie w czasie decyzji co do pozwu, nie jest konieczne. Rozdmuchany zaś przez banki temat ewentualnych ugód, jest tak naprawdę tylko kolejnym sposobem na odwiedzenie kredytobiorcy od wystąpienia do sądu. Już w grudniu 2020 r. pojawiły się pierwsze doniesienia o ewentualnych propozycjach banków. Mamy maj. Minęło zatem 6 miesięcy a banki nadal nie przedstawiły jasnych i konkretnych warunków owych ugód. Także w toku procesu, nie padają ze strony banków żadne konkretne propozycje. Takie działanie ocenić należy jako grę na gra na zwłokę i próba odwiedzenia kredytobiorców od złożenia pozwu.

Wobec zaś tak wielu wyroków unieważniających umowy kredytów „frankowych”, oraz uchwały SN, która – w świetle powyższych rozważań – zapewne wpisze się w nurt dostępnego już orzecznictw, proponowane ugody to sposób minimalizowania strat banków, a nie przyjęcie odpowiedzialności za wadliwie skonstruowane umowy. Nawet zaś jeśli oczekiwana uchwała Sądu Najwyższego nie będzie do końca korzystana dla frankowiczów, nie zmieni ona wcześniejszych wyroków SN, TSUE, i sądów powszechnych, ani nie sanuje nieuczciwych warunków spornych umów. Wobec tego, spodziewany jest dalszy wzrost spraw „frankowych” w sądach. Ich stale zwiększająca się ilość, może przełożyć się na czas oczekiwania na rozstrzygnięcie w sprawie.

Należy jednak pamiętać, że decyzja o skierowaniu sprawy do sądu, powinna zostać poprzedzona rzetelną i wnikliwą analizą umowy kredytowej. Jakkolwiek bowiem w sprawach frankowe zapada coraz więcej korzystnych orzeczeń, każdy przypadek należy indywidualnie ocenić, przy uwzględnieniu okoliczności konkretnej sprawy. Sąd bada bowiem konkretny przypadek konkretnej umowy kredytowej. Warto więc skorzystać z pomocy wyspecjalizowanej w tym zakresie kancelarii.

Paulina Piekarska, radca prawny

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code

    © Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

    Nieruchomości
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Mieszkanie czy dom 2024 - co wybrać?

    Mieszkanie czy dom za miastem - co wybrać w 2024 roku? Co wybierają Polacy? Jakie są plusy mieszkania i jakie domu?

    Odmrożenie cen prądu: 60% podwyżki opłat w spółdzielniach mieszkaniowych? Za co?

    Ostrzegają przedstawiciele innych spółdzielni mieszkaniowych, z którymi rozmawiali dziennikarze "Rzeczpospolitej".

    Dyrektywa budynkowa - kto i ile zapłaci za jej wdrożenie. Ekspert: wzrosną czynsze i ceny mieszkań (o kilkaset zł na 1 m2) ale tańsza będzie eksploatacja

    Unia Europejska podejmuje kolejne kroki w kierunku promowania zrównoważonego rozwoju, efektywności energetycznej i ochrony środowiska. Jednym z kluczowych aktów prawnych w tej dziedzinie jest dyrektywa budynkowa, która stawia sobie za cel zmniejszenie zużycia energii w sektorze budownictwa poprzez wprowadzenie szeregu środków i wymogów. Dostosowanie się do wymogów dyrektywy budowlanej będzie kosztowne (zwłaszcza termomodernizacja istniejących budynków). Te koszty będą musiały ponieść spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe, a także indywidualni właściciele budynków. Skutkować to będzie wzrostami cen nieruchomości i stawek czynszów ale można się spodziewać także zmniejszenia kosztów utrzymanie nieruchomości, szczególnie w zakresie energii grzewczej i elektrycznej - prognozuje Maciej Zięba, Dyrektor Operacyjny homfi.

    Przegląd kominiarski i czyszczenie komina – jak często, ile kosztuje w 2024 roku, jakie kary? Czego wymagają przepisy. Jak sprawdzić uprawnienia kominiarza?

    Wszystko co trzeba wiedzieć o przeglądzie kominiarskim. Jak często trzeba wykonywać? Jak sprawdzić uprawnienia kominiarza? W jakiej formie powinien być sporządzony protokół? Ile to kosztuje? Jakie kary grożą za brak przeglądu? Dlaczego się opłaca to robić z uwagi na ubezpieczenie? Co jeszcze oprócz przeglądu i czyszczenia komina może wykonać kominiarz? Odpowiadamy na wszystkie te pytania.

    REKLAMA

    Własne mieszkanie bez kredytu hipotecznego - to możliwe i dziś. Czy mieszkania lokatorskie wrócą do łask? Jakie opłaty miesięczne ponosi lokator?

    Czy w Polsce można stać się posiadaczem własnego mieszkania bez zaciągania drogiego kredytu hipotecznego? Nasze społeczeństwo od dawna zmaga się z kryzysem mieszkaniowym, a coraz większa liczba osób nie ma możliwości kupienia własnego lokum. W związku z tym istnieje ogromna potrzeba inwestowania w alternatywne rozwiązania problemu mieszkaniowego. Najkorzystniejszym z nich są mieszkania lokatorskie - idea znana od pokoleń, przeżywająca obecnie renesans. Mieszkania w nowej formule są już dostępne w lokalizacjach takich jak Gdańsk, Wrocław, Zabłudów pod Białymstokiem, Tychy czy Leszno. Kwestią czasu jest, by w całej Polsce powstały kolejne wybudowane w ten sposób inwestycje.

    Reforma planowania. Czy działkowcy mogą czuć się zagrożeni?

    Temat reformy planowania przestrzennego ostatnio stał się mniej nośny, co nie zmienia faktu, że ubiegłoroczna decyzja rządu o zmianach prawnych będzie miała duże konsekwencje. Niedawno pojawiły się informacje, że pierwotny termin opracowania planów ogólnych (koniec 2025 r.) zostanie wydłużony co najwyżej o kilka miesięcy. Ze wspomnianymi planami ogólnymi wiążą się obawy działkowców dotyczące ewentualnej likwidacji ROD. Eksperci RynekPierwotny.pl sprawdzają, czy takie obawy mogą być uzasadnione. Warto w tym kontekście pamiętać, że ustawa o ROD zapewnia szczególne rozwiązania w razie likwidacji ogrodów działkowych. Chodzi m.in. o obowiązek zapewnienia działkowcom nieruchomości zamiennej. 

    Jak rozpoznać pellet dobrej jakości? Jak sprawdzić samemu?

    Jakość pelletu jest kluczowym czynnikiem decydującym o jego efektywności i bezpieczeństwie użytkowania. Niezależnie od tego, czy wykorzystujemy go do ogrzewania domu, czy jako surowiec w przemyśle, istnieją cechy, na które warto zwrócić uwagę, aby mieć pewność, że wybieramy produkt najwyższej jakości.

    Cena, lokalizacja, rozkład pomieszczeń? Co jest dziś najważniejsze przy wyborze mieszkania?

    Co jest obecnie najważniejsze dla osób kupujących mieszkania? Na co najbardziej zwracają uwagę nabywcy? Co oferują deweloperzy?

    REKLAMA

    Ile kosztują mieszkania w mieście, a ile pod miastem? W niektórych przypadkach różnica jest ogromna!

    Ceny nowych mieszkań w największych metropoliach dla wielu osób są nieosiągalne. Tańsze mieszkania można znaleźć w lokalizacjach podmiejskich. Portal RynekPierwotny.pl prześwietlił pod tym kątem ofertę deweloperów działających w okolicach 10 metropolii. 

    Domy za niecałe 5 zł? W tym miasteczku są, ale się nie sprzedają...

    Podczas, gdy w całych Włoszech pustoszejące gminy zyskały nowych mieszkańców dzięki sprzedaży domów za 1 euro, w malowniczym miasteczku Patrica koło Frosinone w regionie Lacjum udało się sprzedać tylko dwa domy. Dlaczego?

    REKLAMA