Nieruchomość w spadku – czas, koszty i kolejne kroki postępowania

Nieruchomość w spadku to z jednej strony pomnożenie majątku, z drugiej wiele zabiegów formalnych. O spadkach informuje IV księga kodeksu cywilnego i to właśnie z niej wynikają kolejne kroki, prowadzące do ujawnienia swojego prawa własności.

– Spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy i wtedy następują skutki dziedziczenia, bez względu na konieczną procedurę ustalania praw do spadku. Powołanie do spadku następuje z ustawy lub z testamentu – wyjaśnia Alina Bugryn, radca prawny.

Kto ma prawo do spadku?

Prawa i obowiązki zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na spadkobierców. Testament wskazuje osoby dziedziczące po zmarłym, jednak gdyby go zabrakło decyduje ustawa. Dziedziczą osoby żyjące w chwili otwarcia spadku, a także dopiero poczęte dzieci.

Zobacz także: Jak przekształcić użytkowanie wieczyste we własność?

Spadkobiercy mogą przyjąć spadek albo go odrzucić. Oprócz tego można go przyjąć z dobrodziejstwem inwentarza.

– To znaczy do wysokości stanu czynnego spadku, ograniczając w ten sposób odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do jego pozytywów. Należy podkreślić, że odrzucenie spadku traktowane jest tak, jakby spadkobierca nie dożył jego otwarcia, a zatem prawo do spadku nabywają dzieci – tłumaczy Alina Bugryn.

Oświadczenia te składane są przed sądem lub notariuszem. Ważny jest termin: do 6 miesięcy od dnia otrzymania spadku.

Sąd czy pomoc notariusza?

Zwykle pierwszym krokiem spadkobierców jest wystąpienie do sądu o stwierdzenie nabycia spadku. Nie ma tutaj ograniczeń czasowych, ale najlepiej złożyć wniosek zaraz po otwarciu spadku. Drugim sposobem stwierdzenia nabycia nieruchomości w spadku, jest uzyskanie u notariusza aktu poświadczenia dziedziczenia – ta droga jest znacznie krótsza. Jeśli testament ma jedynie charakter ustny, niestety to rozwiązanie nie jest możliwe. W tym przypadku, wszyscy spadkobiercy muszą pozostawać, przy życiu, zgodni i obecni przy sporządzaniu aktu.

Zobacz także: Jak podzielić nieruchomość gruntową?

Kiedy odbierzesz klucze do mieszkania?

Postępowanie spadkowe trwa zwykle przynajmniej 6 miesięcy (od chwili śmierci spadkodawcy). Proces może być znacznie krótszy, jeśli wszyscy spadkobiercy odpowiednio szybko złożą oświadczenia i odrzucą lub przyjmą spadek.

Zobacz także: Jak znieść współwłasność nieruchomości

Własne mieszkanie

By otrzymać wpis prawa własności nieruchomości w dziale II księgi wieczystej, należy złożyć:

• skrócony wypis aktu zgonu spadkodawcy,
• skrócone odpisy aktów urodzenia wszystkich spadkobierców, skrócone odpisy aktów małżeństwa spadkobierców pozostających w małżeństwie, skrócone odpisy aktów zgonu spadkobierców, którzy nie dożyli otwarcia spadku, akty urodzenia dzieci spadkobierców, którzy nie dożyli otwarcia spadku, a byli rodzeństwem spadkodawcy,
• dokładne adresy zamieszkania wskazanych wyżej żyjących spadkobierców.

Dokumenty wraz z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku należy złożyć w sądzie rejonowym właściwym dla ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. Opłata sądowa wynosi 50 zł.

Po 21 dniach od stwierdzenia nabycia spadku należy wystąpić do tego samego sądu o doręczenie dwóch egzemplarzy wypisów postanowienia zaopatrzonych klauzulą prawomocności.

Dział spadku

Oddzielnym postępowaniem jest tzw. dział spadku, do którego dochodzi, gdy nieruchomość dziedziczy kilka osób i należy określić fizyczną część majątku, odpowiadającą części ułamkowej wynikającej z postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku.

By rozstrzygnąć problem jak najszybciej przed notariuszem lub w krótkim postępowaniu sądowym (bez udziału np. biegłych, świadków), spadkobiercy muszą w porozumieniu podzielić majątek. Przykład: jedna osoba otrzymuje mieszkanie i spłaca równowartość części pozostałym spadkobiercom.

Zobacz także: Jak rozpocząć planowanie domu rekreacyjnego?

Sytuacja konfliktowa wiąże się z koniecznością czynności geodezyjnych, inwentaryzacyjnych (koszty są spore) i rozwiązuje się wyłącznie przed sądem. Sama opłata wpisowa wynosi wówczas 500 zł.

Spadek w punktach:

1. Wybór sposobu:
   1. Wystąpienie do sądu o stwierdzenie nabycia spadku,
   2. Uzyskanie u notariusza aktu poświadczenia dziedziczenia,
2. Postępowanie spadkowe,
3. Dział spadku,
4. Wpis do ksiąg wieczystych – ujawnienie właściciela nieruchomość.

Podatek od spadków i darowizn

Spadki i darowizny podlegają opodatkowaniu.

– Należy zwrócić uwagę, że zasady opodatkowania podlegają zmianom, więc jeżeli poborcą podatku nie jest notariusz, a chcemy się przygotować do kwoty podatku, terminu i wysokości kwoty trzeba sprawdzić w urzędzie skarbowym – komentuje Alina Bugryn.

Zobacz także: Rozbiórka budynków – kiedy wymagane jest pozwolenie?

Najistotniejsze jest to, że od podatku zwolniona jest bliska rodzina spadkodawcy, czyli jego dzieci, rodzice, małżonek, jeżeli: nabycie nieruchomości zostanie zgłoszone naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku.

Zgłoszenie do urzędu skarbowego nabycia nieruchomości w spadku, przez najbliższych, wymaga specjalnego druku SD-72. W pozostałych przypadkach należy złożyć zeznanie podatkowe.

Zobacz także: Zasiedzenie nieruchomości - poradnik