REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Kary umowne w praktyce handlowej

Krzysztof Grodzicki

REKLAMA

Przy podpisywaniu umów często dochodzi do zastrzegania kar umownych. Zazwyczaj są one wyrażone ryczałtowo albo procentowo za każdy dzień opóźnienia. Podstawową zasadą dotyczącą kar umownych jest ta, że mogą one być zastrzegane tylko i wyłącznie przy świadczeniach niepieniężnych. Jeśli zatem przedsiębiorca jest zobowiązany do zapłaty ceny, to w tym wypadku przy opóźnieniu lub odmowie zapłaty nie może być mowy o karze umownej. Zastrzeżenie takie jako sprzeczne z ustawą byłoby bowiem z mocy prawa nieważne.

Świadczenia niepieniężne

REKLAMA

Kara umowna polega na tym, że można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (art. 483 § 1 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. - kodeks cywilny; Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.). W efekcie zaistnienia takiego zdarzenia roszczenie o zapłatę kary umownej staje się wymagalne, a dłużnik nie może bez zgody wierzyciela zwolnić się z zobowiązania przez zapłatę kary umownej. Kary umowne zastrzega się ponadto na wypadek odstąpienia od umowy, a także za każdy dzień opóźnienia w wykonaniu świadczenia niepieniężnego (np. oddaniu zamówionego dzieła). Powstaje zatem pytanie, jak potraktować sytuację, w której kara umowna została zastrzeżona na wypadek niewykonania zobowiązania pieniężnego (zapłaty). W takiej sytuacji zastrzeżenie kary jest po prostu nieważne1, co ma ten skutek, że jest ona traktowana tak jakby nie została nigdy zastrzeżona. Nieważność ta nie ma przy tym wpływu na ważność i skuteczność całej umowy, chyba że bez zastrzeżenia kary umownej umowa nie byłaby podpisana, co jednak będzie miało miejsce raczej w sporadycznych wypadkach. Jak sama nazwa wskazuje kara umowna stanowi część kontraktu. W praktyce trzeba zatem pamiętać o tym, że na treść konkretnej umowy składa się nie tylko to na co wyraziliśmy zgodę podpisem na konkretnym dokumencie, ale również tzw. ogólne warunki umów, które mogą zawierać pewne dodatkowe klauzule. Nie jest oczywiście możliwe zachowanie takiej czujności i skrupulatności, by czytać wszelkie ogólne warunki dołączane do umowy, niemniej jednak warto mieć świadomość takich praktyk i zawsze poprosić o wskazanie postanowienia konstruującego karę umowną. W ten sposób można uniknąć przykrych niespodzianek.

ZAPAMIĘTAJ

Jeśli kara umowna jest wygórowana albo nieprawidłowo sformułowana, należy odmówić podpisania umowy. Ryzyko podpisania niekorzystnej umowy może być bowiem zbyt duże.

Wysokość kary

Dalszy ciąg materiału pod wideo

REKLAMA

Zazwyczaj kara będzie zastrzeżona w wysokości zryczałtowanej [np. strony na wypadek zwłoki w dostawie przedmiotu umowy zgodnie nakładają na dostawcę obowiązek uiszczenia kary umownej w wysokości 11 000 (jedenastu tysięcy) zł] albo procentowej w odniesieniu do wysokości świadczenia drugiej strony (np. strony na wypadek zwłoki w dostawie przedmiotu umowy zgodnie nakładają na dostawcę obowiązek uiszczenia kary umownej w wysokości 0,3% wartości wynagrodzenia określonego w § 2 pkt 3 umowy za każdy dzień zwłoki). Sformułowanie dopuszczające zastrzeżenie kary umownej w „określonej sumie” w sposób jednoznaczny prowadzi do wniosku, że kara ta powinna być w chwili zastrzegania wyrażona kwotowo. Dopuszczalne byłoby posłużenie się innymi miernikami wysokości, np. ułamkiem wartości rzeczy albo ułamkiem innej sumy (wartości kontraktu), jeżeli ustalenie kwoty byłoby tylko czynnością arytmetyczną, natomiast przyjęcie konstrukcji prawnej zakładającej ustalanie w przyszłości podstawy naliczania kary umownej nie byłoby zgodne z art. 483 § 1 k.c. i stanowiłoby inną czynność prawną (por. wyrok SN z 8 lutego 2007 r., sygn. akt I CSK 420/06, niepublikowany).

Zakres odpowiedzialności z tytułu kary umownej pokrywa się z zakresem ogólnej odpowiedzialności kontraktowej dłużnika z art. 471 k.c., gdy od przewidzianego w tym przepisie odszkodowania kara umowna różni się tylko tym, że przysługuje bez względu na wysokość szkody. Ponadto wskazać należy też na domniemanie prawne zwłoki (czyli kwalifikowanego opóźnienia jako następstwa okoliczności, za które dłużnik odpowiada), w przypadku gdy dłużnik nie spełnia świadczenia w terminie. Zatem to dłużnika i w tym przypadku obciąża ciężar wykazania, że opóźnienie jest następstwem okoliczności, za które odpowiedzialności nie ponosi.

Odstąpienie od umowy

W granicach swobody umów strony mogą zastrzec skutecznie karę umowną na wypadek niewykonania zobowiązania, odstąpienia od umowy przez jedną z nich z przyczyn leżących po drugiej stronie. Odstąpienie to nic innego jak uprawnienie do unicestwienia kontraktu ze skutkiem wstecznym (umowa jest traktowana tak, jakby nigdy nie była zawarta). Odstąpienie od umowy stanowi realizację uprawnień związanych z określonymi wypadkami niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązań z umów wzajemnych (art. 491-493 k.c.) i skuteczne odstąpienie od umowy stanowi w pewnym sensie potwierdzenie, że istotnie miał miejsce przypadek niewykonania lub nienależytego wykonania umowy przez drugą stronę. Zastrzeżenie kary umownej na wypadek odstąpienia od umowy można zatem traktować jako formę uproszczenia redakcji warunków umowy, która pozwala na przyjęcie przez strony, że wypadki niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, które uprawniają stronę do odstąpienia od umowy, stanowią jednocześnie podstawę do domagania się zapłaty kary umownej.2

Więcej w Poradniku Gazety Prawnej - Zamów prenumeratę >>

 

Autopromocja

REKLAMA

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code
    Moja firma
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Troska i zrozumienie w kontakcie z pacjentami – klucz do profesjonalnej opieki zdrowotnej
    Koszty zatrudnienia to główne wyzwanie dla firm w 2024 roku. Jak więc pozyskać specjalistów i jednocześnie zadbać o cash flow?

    W pierwszym półroczu 2024 roku wiele firm planuje rozbudowanie swoich zespołów – potwierdzają to niezależne badania ManpowerGroup czy Konfederacji Lewiatan. Jednocześnie pracodawcy mówią wprost - rosnące koszty zatrudnienia to główne wyzwanie w 2024 roku. Jak więc pozyskać specjalistów i jednocześnie zadbać o cash flow?

    Nauka języka obcego poprawi zdolność koncentracji. Ale nie tylko!

    Ostatnia dekada przyniosła obniżenie średniego czasu skupienia u człowieka aż o 28 sekund. Zdolność do koncentracji spada i to wina głównie social mediów. Czy da się to odwrócić? 

    Nowe przepisy: Po świętach rząd zajmie się cenami energii. Będzie bon energetyczny

    Minister klimatu i środowiska Paulina Hennig-Kloska zapowiedziała, że po świętach pakiet ustaw dotyczących cen energii trafi pod obrady rządu. Dodała też, że proces legislacyjny musi zakończyć się w pierwszej połowie maja.

    REKLAMA

    Wielkanoc 2024. Polacy szykują się na święta przed telewizorem?

    Jaka będzie tegoroczna Wielkanoc? Z badania online przeprowadzonego przez firmę Komputronik wynika, że leniwa. Polacy są zmęczeni i marzą o odpoczynku. 

    Biznes kontra uczelnie – rodzaj współpracy, korzyści

    Czy doktorat dla osób ze świata biznesu to synonim synergii? Wielu przedsiębiorców może zadawać sobie to pytanie podczas rozważań nad podjęciem studiów III stopnia. Na ile świat biznesu przenika się ze światem naukowym i gdzie należy szukać wzajemnych korzyści?

    Jak cyberprzestępcy wykorzystują sztuczną inteligencję?

    Hakerzy polubili sztuczną inteligencję. Od uruchomienia ChataGPT liczba złośliwych wiadomości pishingowych wzrosła o 1265%! Warto wiedzieć, jak cyberprzestępcy wykorzystują rozwiązania oparte na AI w praktyce.

    By utrzymać klientów tradycyjne sklepy muszą stosować jeszcze nowocześniejsze techniki marketingowe niż e-commerce

    Konsumenci wciąż wolą kupować w sklepach stacjonarnych produkty spożywcze, kosmetyki czy chemię gospodarczą, bo chcą je mieć od razu, bez czekania na kuriera. Jednocześnie jednak oczekują, że tradycyjne markety zapewnią im taki sam komfort kupowania jak sklepy internetowe.

    REKLAMA

    Transakcje bezgotówkowe w Polsce rozwijają się bardzo szybko. Gotówka jest wykorzystywana tylko do 35 proc. transakcji

    W Polsce około 2/3 transakcji jest dokonywanych płatnościami cyfrowymi. Pod tym względem nasz kraj jest w światowej czołówce - gotówka jest wykorzystywana tylko do ok. 35 proc. transakcji.

    Czekoladowa inflacja (chocoflation) przed Wielkanocą? Trzeci rok z rzędu produkcja kakao jest mniejsza niż popyt

    Ceny kakao gwałtownie rosną, ponieważ 2024 r. to trzeci z rzędu rok, gdy podaż nie jest w stanie zaspokoić popytu. Z analiz Allianz Trade wynika, że cenę za to będą płacić konsumenci.

    REKLAMA