Egzekucja z wierzytelności – aspekty praktyczne

Wykonanie roszczenia dłużnika przeciwko jego kontrahentowi

W przypadku, gdy wierzyciel zdecyduje się na wykonanie roszczenia dłużnika przeciwko jego kontrahentowi, w pierwszej kolejności powinien zwrócić się do komornika o wystawienie stosownego zaświadczenia. Potwierdza ono uprawnienie wierzyciela do wykonywania praw i roszczeń dłużnika oraz wskazuje datę, w której komornik zajął stosowną wierzytelność i jako takie jest wystarczające do wykazania legitymacji czynnej wierzyciela w ewentualnym procesie. Po uzyskaniu zaświadczenia, wierzyciel może wezwać kontrahenta do spełnienia świadczenia przysługującego dłużnikowi, a w przypadku odmowy dochodzić roszczenia przysługującego dłużnikowi przed sądem. Wytaczając powództwo wierzyciel powinien pamiętać, że należy przypozwać dłużnika (wezwać go do wzięcia udziału w toczącym się procesie), który od momentu wytoczenia powództwa traci uprawnienie do samodzielnego wytoczenia powództwa przeciwko swojemu kontrahentowi. Pozwany kontrahent będzie musiał natomiast wskazać sądowi pozostałych wierzycieli na rzecz których została zajęta wierzytelność z tytułu umowy sprzedaży, o ile tacy istnieją. Po uzyskaniu korzystnego dla dłużnika rozstrzygnięcia, zasądzone przez sąd należności staną się przedmiotem dalszego postępowania egzekucyjnego.

Opłata egzekucyjna przy egzekucji należności pieniężnych

Wykonywanie praw i roszczeń dłużnika z umowy cywilnoprawnej

Problem w wykonywaniu praw i roszczeń dłużnika pojawia się natomiast w sytuacji, gdy określona wierzytelność wynika z umowy cywilnoprawnej a strony umówiły się, że płatność za wykonanie umowy nastąpi w określonym terminie po doręczeniu bądź wystawieniu przez dłużnika rachunku lub faktury VAT. Sytuacja taka będzie miała miejsce zwłaszcza w sytuacji gdy sprzedaż dochodzi do skutku pomiędzy przedsiębiorcami a nabywca zamierza dokonany zakup odliczyć od kosztów uzyskania przychodu oraz obniżyć podatek VAT naliczony o wartość podatku należnego wynikającą z zawartej właśnie umowy.

W takiej sytuacji, zgodnie z obowiązującą linią interpretacyjną organów podatkowych i wbrew powszechnemu rozumieniu przepisów, w przypadku opóźniania się czy wręcz odmowy wystawienia faktury VAT przez dłużnika, wierzyciel nie będzie uprawniony do wystawienia za dłużnika faktury VAT dokumentującej wykonanie umowy. Po pierwsze, wynika to z faktu, iż na gruncie prawa podatkowego wierzyciel nie będzie miał podstawy do wystawienia faktury VAT, ze względu na to, iż nie wykonywał on żadnych usług ani nie sprzedawał żadnych towarów, z tytułu których przysługiwałoby mu wynagrodzenie. Wynagrodzenie bowiem cały czas przysługuje wyłącznie dłużnikowi, chociaż wierzyciel może wykonywać roszczenia z nim związane zamiast dłużnika. Po drugie, wystawienie faktury VAT dokumentujące wyłącznie dla celów podatkowych dokonanie transakcji sprzedaży, stanowi na gruncie przepisów podatkowych nie prawo a obowiązek podatnika i jako takie nie jest objęte dyspozycją art. 887 § 1 k.p.c.