REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.
Zastaw,Fot. Fotolia
Zastaw,Fot. Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Zastaw to rzeczowe zabezpieczenie wierzytelności. Polega na oddaniu wierzycielowi lub osobie trzeciej (zastawnikowi) rzeczy przez właściciela w celu zabezpieczenia wierzytelności.

Na mocy tego prawa wierzyciel będzie mógł dochodzić zaspokojenia z rzeczy bez względu na to, czyją stała się własnością. Będzie przysługiwało mu pierwszeństwo przed wierzycielami osobistymi właściciela rzeczy, z wyjątkiem tych, którym z mocy ustawy przysługuje pierwszeństwo szczególne.

REKLAMA

Wierzytelność przyszła lub warunkowa

Co istotne, zastaw można ustanowić także w celu zabezpieczenia wierzytelności przyszłej lub warunkowej.

Ustanowienie zastawu

Zastaw powstaje poprzez:
- zawarcie umowy między właścicielem a wierzycielem oraz
- wydanie rzeczy wierzycielowi albo osobie trzeciej, na którą strony się zgodziły (z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych).

Warunki muszą być spełnione łącznie. Natomiast jeżeli rzecz znajduje się w dzierżeniu wierzyciela, wówczas do ustanowienia zastawu wystarcza sama umowa. Osoba trzecia jako przechowawca nadal będzie jedynie dzierżycielem rzeczy, zaś wierzyciel tylko na podstawie umowy stanie się posiadaczem zależnym.

Skuteczność zastawu wobec wierzycieli zastawcy uzależniona jest od zawarcia umowy o ustanowienie zastawu na piśmie z datą pewną.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Polecamy serwis: Rynek nieruchomości

Zastaw rejestrowy

Wierzytelność można także zabezpieczyć zastawem rejestrowym, który regulują odrębne przepisy.

Ustanowienie przez nieuprawnionego

Co do zasady ustanowić zastaw może tylko właściciel rzeczy. Jednak Kodeks cywilny w art. 309 wprowadza wyjątek. Przepisy o nabyciu własności rzeczy ruchomej od osoby nieuprawnionej do rozporządzania rzeczą stosuje się odpowiednio do ustanowienia zastawu. Stąd w przypadku ustanowienia zastawu przez osobę nieuprawnioną o jego skuteczności decydują:
1) wydanie rzeczy zastawnikowi,
2) objęcie jej w posiadanie
3) oraz dobra wiara zastawnika (zarówno w chwili wydania rzeczy, jak i zawarcia umowy zastawniczej).

Pierwszeństwo

REKLAMA

Co w sytuacji, gdy zastaw zwykły powstał później niż inne prawo rzeczowe ograniczone (także inny zastaw zwykły), obciążające już rzecz? Któremu prawu będzie przysługiwało prawo pierwszeństwa? Zastaw powstały później ma pierwszeństwo przed prawem powstałym wcześniej, chyba że zastawnik działał w złej wierze. W przypadku zaspokojenia się z przedmiotu zastawu  inne prawa rzeczowe ograniczone obciążające tę rzecz wygasną. Regułę tę stosuje się także to zastawu ustawowego.

Warto wspomnieć, że art. 250 Kodeksu Cywilnego dopuszcza zmianę pierwszeństwa praw rzeczowych ograniczonych (także zastawu zwykłego). Dla zmiany pierwszeństwa niezbędne jest zawarcie w tym zakresie umowy między uprawnionymi.

Rozporządzanie rzeczą

Obciążenie rzeczy zastawem nie prowadzi do pozbawienia zastawcy prawa własności rzeczy i w związku z tym także uprawnień z tego prawa wynikających. Traci jedynie prawo do korzystania z przedmiotu zastawu- istota zastawu. Nie traci jednak możliwości rozporządzania rzeczą. Nieważne jest więc zastrzeżenie, przez które zastawca zobowiązuje się względem zastawnika, że nie dokona zbycia lub obciążenia rzeczy przed wygaśnięciem zastawu.

Obciążając lub zbywając rzecz, zastawca obowiązany jest powiadomić drugą stronę o wszelkich wadach i obciążeniach.

Zobacz serwis: ABC windykacji

Tryb zaspokojenia

Co do zasady zaspokojenie zastawnika z rzeczy obciążonej następuje według przepisów o sądowym postępowaniu egzekucyjnym.

Wyjątki:

1) Zaspokojenie wierzytelności zabezpieczonej zastawem zwykłym przez przejęcie rzeczy na własność (art. 313 Kodeksu cywilnego).

2) Zaspokojenie się zastawnika z pożytków, jakie rzecz zastawiona przynosi (art. 319 Kodeksu cywilnego).

Umowa o przepadek

Umowa o przepadek stanowi wyjątek od podstawowego trybu zaspokojenia opisanego powyżej. Otóż według niej zaspokojenie zastawnika może nastąpić przez przepadek rzeczy. Jeżeli przedmiotem zastawu są rzeczy mające określoną przez zarządzenie właściwego organu państwowego cenę sztywną, można się umówić, że w razie zwłoki z zapłatą długu przypadną one w odpowiednim stosunku zastawnikowi na własność zamiast zapłaty, według ceny z dnia wymagalności wierzytelności zabezpieczonej. Zastawnik staje się właścicielem rzeczy.
Umowa ta może być zawarta równocześnie z zastawniczą lub później.

Zakres zabezpieczenia

Zastaw zabezpiecza także roszczenia o odsetki za 3 ostatnie lata przed zbyciem rzeczy w postępowaniu egzekucyjnym lub upadłościowym, przyznane koszty postępowania w wysokości nieprzekraczającej dziesiątej części kapitału oraz inne roszczenia o świadczenia uboczne, w szczególności roszczenie o odszkodowanie z powodu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania oraz o zwrot nakładów na rzecz.

Przepis ma charakter względnie obowiązujący. Strony umowy zastawniczej mogą w dowolny sposób kształtować zakres zabezpieczenia wierzytelności zastawem.

Zarzuty zastawcy

Zarzuty zastawcy mogą wynikać ze stosunku prawnego wynikającego z zastawu oraz ze stosunku będącego źródłem wierzytelności zabezpieczonej zastawem. Wynika to z akcesoryjności zastawu oraz kauzalności umowy zastawu.

Zastawca nie będący dłużnikiem może niezależnie od zarzutów, które mu przysługują osobiście przeciwko zastawnikowi, podnosić zarzuty, które przysługują dłużnikowi, jak również te, których dłużnik zrzekł się po ustanowieniu zastawu.

Ograniczenia odpowiedzialności spadkowej

Zastawnik może dochodzić zaspokojenia z rzeczy obciążonej zastawem bez względu na ograniczenie odpowiedzialności dłużnika wynikające z przepisów prawa spadkowego. Oznacza to przy przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza pozbawienie spadkobierców pierwszego zastawcy uprawnienia do powoływania się na odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości stanu czynnego spadku.

Zaspokojenie w razie przedawnienia

Zastawca nie może podnosić zarzutu przedawnienia wierzytelności zabezpieczonej zastawem. Przedawnienie wierzytelności nie narusza uprawnienia zastawnika do uzyskania zaspokojenia z rzeczy obciążonej. Nie dotyczy to roszczeń ubocznych, np. o odsetki.

Obowiązki zastawnika

Do obowiązków zastawnika należy czuwanie nad zachowaniem wydanej mu rzeczy stosownie do przepisów o przechowaniu za wynagrodzeniem. Natomiast już po wygaśnięciu zastawu powinien zwrócić rzecz zastawcy.

Pożytki

Gdy rzecz obciążona zastawem przynosi pożytki, zastawnik powinien pobierać je i zaliczać na poczet wierzytelności i związanych z nią roszczeń. Obowiązek ten nie wynika z umowy zastawniczej, ale z samego prawa. Po wygaśnięciu zastawu obowiązany jest złożyć zastawcy rachunek. Strony mogą umówić się odmiennie.

Polecamy: Skarga na zaniechanie czynności przez komornika

Nakłady

Może zdarzyć się, że zastawnik poczynił nakłady na rzecz, do których nie był obowiązany. W takiej sytuacji stosuje się odpowiednio przepisy o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia.

Zagrożenie rzeczy

Na zastawniku ciąży obowiązek czuwania nad zachowaniem rzeczy. Gdy rzecz obciążona zastawem narażona jest na utratę lub uszkodzenie (niebezpieczeństwo obiektywne), zastawca może żądać:
1) złożenia rzeczy do depozytu sądowego, bądź
2) zwrotu rzeczy za jednoczesnym ustanowieniem innego zabezpieczenia wierzytelności, bądź
3) sprzedaży rzeczy.

W przypadku sprzedaży rzeczy zastaw przechodzi z rzeczy na uzyskaną cenę, która powinna być złożona do depozytu sądowego.

Niedopełnienie obowiązków powoduje odpowiedzialność odszkodowawczą z tytułu nienależytego wykonania umowy (ex contractu).

Przedawnienie

Kodeks cywilny przewiduje roczny termin przedawnienia:
1) roszczenia zastawcy przeciwko zastawnikowi o naprawienie szkody z powodu pogorszenia rzeczy, jak również
2) roszczenia zastawnika przeciwko zastawcy o zwrot nakładów na rzecz. 

Termin zaczyna biec od dnia wydania rzeczy zastawcy.

Skutki przelewu

Przeniesienie wierzytelności zabezpieczonej zastawem pociąga za sobą przeniesienie zastawu. Możliwe jest przeniesienie wierzytelności z wyłączeniem zastawu, ale wówczas zastaw wygasa. Nie da się jednak przenieść zastawu bez wierzytelności, którą zabezpiecza (akcesoryjność zastawu).

Uprawnienia nabywcy wierzytelności

Osoba nabywająca wierzytelność zabezpieczoną zastawem uprawniona jest, jeżeli zastawca wyrazi na to zgodę, do żądania od zbywcy wydania rzeczy obciążonej. Gdy zastawca nie wyrazi zgody,  nabywca może żądać złożenia rzeczy do depozytu sądowego.

Zwrot rzeczy

Jeżeli zastawnik zwróci rzecz zastawcy, zastaw wygasa. Przeciwne zastrzeżenia umowne nie będą skuteczne.

Kodeks cywilny przewiduje wyjątek od powyższej zasady. Zastaw nie wygasa jednak w przypadku nabycia rzeczy obciążonej przez zastawnika na własność, jeżeli wierzytelność zabezpieczona zastawem jest obciążona prawem osoby trzeciej lub na jej rzecz zajęta.

Zastaw ustawowy

Powyżej opisane przepisy stosuje się odpowiednio do zastawu, który powstaje z mocy ustawy.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93)

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code

    © Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

    Moja firma
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Troska i zrozumienie w kontakcie z pacjentami – klucz do profesjonalnej opieki zdrowotnej
    Koszty zatrudnienia to główne wyzwanie dla firm w 2024 roku. Jak więc pozyskać specjalistów i jednocześnie zadbać o cash flow?

    W pierwszym półroczu 2024 roku wiele firm planuje rozbudowanie swoich zespołów – potwierdzają to niezależne badania ManpowerGroup czy Konfederacji Lewiatan. Jednocześnie pracodawcy mówią wprost - rosnące koszty zatrudnienia to główne wyzwanie w 2024 roku. Jak więc pozyskać specjalistów i jednocześnie zadbać o cash flow?

    Nauka języka obcego poprawi zdolność koncentracji. Ale nie tylko!

    Ostatnia dekada przyniosła obniżenie średniego czasu skupienia u człowieka aż o 28 sekund. Zdolność do koncentracji spada i to wina głównie social mediów. Czy da się to odwrócić? 

    Nowe przepisy: Po świętach rząd zajmie się cenami energii. Będzie bon energetyczny

    Minister klimatu i środowiska Paulina Hennig-Kloska zapowiedziała, że po świętach pakiet ustaw dotyczących cen energii trafi pod obrady rządu. Dodała też, że proces legislacyjny musi zakończyć się w pierwszej połowie maja.

    REKLAMA

    Wielkanoc 2024. Polacy szykują się na święta przed telewizorem?

    Jaka będzie tegoroczna Wielkanoc? Z badania online przeprowadzonego przez firmę Komputronik wynika, że leniwa. Polacy są zmęczeni i marzą o odpoczynku. 

    Biznes kontra uczelnie – rodzaj współpracy, korzyści

    Czy doktorat dla osób ze świata biznesu to synonim synergii? Wielu przedsiębiorców może zadawać sobie to pytanie podczas rozważań nad podjęciem studiów III stopnia. Na ile świat biznesu przenika się ze światem naukowym i gdzie należy szukać wzajemnych korzyści?

    Jak cyberprzestępcy wykorzystują sztuczną inteligencję?

    Hakerzy polubili sztuczną inteligencję. Od uruchomienia ChataGPT liczba złośliwych wiadomości pishingowych wzrosła o 1265%! Warto wiedzieć, jak cyberprzestępcy wykorzystują rozwiązania oparte na AI w praktyce.

    By utrzymać klientów tradycyjne sklepy muszą stosować jeszcze nowocześniejsze techniki marketingowe niż e-commerce

    Konsumenci wciąż wolą kupować w sklepach stacjonarnych produkty spożywcze, kosmetyki czy chemię gospodarczą, bo chcą je mieć od razu, bez czekania na kuriera. Jednocześnie jednak oczekują, że tradycyjne markety zapewnią im taki sam komfort kupowania jak sklepy internetowe.

    REKLAMA

    Transakcje bezgotówkowe w Polsce rozwijają się bardzo szybko. Gotówka jest wykorzystywana tylko do 35 proc. transakcji

    W Polsce około 2/3 transakcji jest dokonywanych płatnościami cyfrowymi. Pod tym względem nasz kraj jest w światowej czołówce - gotówka jest wykorzystywana tylko do ok. 35 proc. transakcji.

    Czekoladowa inflacja (chocoflation) przed Wielkanocą? Trzeci rok z rzędu produkcja kakao jest mniejsza niż popyt

    Ceny kakao gwałtownie rosną, ponieważ 2024 r. to trzeci z rzędu rok, gdy podaż nie jest w stanie zaspokoić popytu. Z analiz Allianz Trade wynika, że cenę za to będą płacić konsumenci.

    REKLAMA