Rozwiązanie spółki jawnej następuje dopiero z chwilą wykreślenia spółki z rejestru przedsiębiorców po przeprowadzeniu likwidacji. Jej celem jest zakończenie interesów spółki i upłynnienie jej majątku oraz jego podział po zaspokojeniu zobowiązań.
Rozwiązanie i likwidację spółki mogą spowodować przyczyny zawarte w kodeksie spółek handlowych (ogłoszenie upadłości, jednomyślna decyzja wspólników, śmierć wspólnika lub ogłoszenie jego upadłości, wypowiedzenie umowy przez wspólnika lub wierzycieli wspólnika, prawomocne orzeczenie sądu) lub te wskazane przez wspólników w umowie. Przyczyny powodujące rozwiązanie spółki nie wywołują automatycznie zakończenia bytu prawnego spółki, a jedynie uruchamiają ciąg działań zmierzających do zakończenia jej działalności. Spółka z tą chwilą przekształca się ze spółki jawnej w spółkę jawną w likwidacji i zmienia się cel jej dalszego działania. W okresie likwidacji stosuje się przepisy kodeksu spółek handlowych (k.s.h.) dotyczące stosunków wewnętrznych i zewnętrznych spółki jawnej. W przypadku ogłoszenia upadłości spółki likwidacja może być przeprowadzona według przepisów o postępowaniu upadłościowym.
Uprawnienia likwidatora
Do przeprowadzenia likwidacji powołuje się likwidatorów. Mogą nimi być wszyscy wspólnicy lub też powołują na likwidatorów niektórych spośród siebie lub osoby trzecie. Uchwała taka powinna zapaść jednomyślnie. W przypadku niepodjęcia takiej uchwały likwidatorami będą wszyscy wspólnicy. Likwidatorem spółki w upadłości jest syndyk masy upadłościowej. Z ważnych powodów na wniosek wspólnika lub innej osoby mającej interes prawny likwidatora może ustanowić sąd rejestrowy. W okresie likwidacji stosuje się przepisy kodeksu spółek handlowych dotyczące stosunków wewnętrznych i zewnętrznych spółki jawnej. Jeżeli chodzi o odwołanie likwidatorów, to można tego dokonać jedynie w drodze jednomyślnej uchwały wspólników bądź zgodnie z orzeczeniem sądowym. Z wnioskiem takim może wystąpić każdy wspólnik lub osoba mająca w tym interes prawny. Likwidatora ustanowionego przez sąd może odwołać tylko sąd. Każdy likwidator ma zarówno prawo, jak i obowiązek dokonania zgłoszenia otwarcia likwidacji do sądu rejestrowego. We wniosku należy umieścić informacje dotyczące: • otwarcia likwidacji, • danych likwidatorów (imię i nazwisko, adres), • sposobu reprezentowania spółki przez likwidatorów i wszelkie w tym zakresie zmiany, nawet gdyby nie nastąpiła żadna zmiana w dotychczasowej reprezentacji, • poświadczonych notarialnie wzorów podpisów likwidatorów.
Sposób reprezentacji
Wpis likwidatorów ustanowionych przez sąd i wykreślenie likwidatorów odwołanych przez sąd następuje z urzędu. Likwidacja jest prowadzona pod firmą spółki z dodaniem oznaczenia „w likwidacji”. Do podstawowych obowiązków likwidatorów należy prawo prowadzenia spraw spółki i jej reprezentowania. Ograniczenie ich kompetencji nie ma skutku wobec osób trzecich. Wobec tych osób, które działają bądź działały w dobrej wierze, czynności podjęte przez likwidatorów uważane są za czynności likwidacyjne.
Pod firmą spółki
Sposób reprezentacji spółki w przypadku kiedy jest ona w trakcie likwidacji, jest zależny od liczby likwidatorów. W przypadku gdy jest ich kilku, są oni upoważnieni do reprezentowania spółki łącznie, chyba że wspólnicy lub sąd powołujący likwidatorów postanowili inaczej. Natomiast w sprawach, w których wymagana jest uchwała likwidatorów, rozstrzyga większość głosów, chyba że wspólnicy lub sąd powołujący likwidatorów postanowili inaczej.
Rozliczenia finansowe
Likwidatorzy są zobowiązani do sporządzenia bilansu na dzień rozpoczęcia i zakończenia likwidacji. W sytuacji kiedy likwidacja trwa dłużej niż rok, sprawozdanie finansowe powinno być sporządzone dodatkowo na dzień kończący każdy rok obrotowy. Celem likwidacji spółki jest: zakończenie bieżących interesów spółki, ściągnięcie wierzytelności, upłynnienie majątku spółki, spłacenie zobowiązań i pozostawienie odpowiednich kwot na pokrycie zobowiązań, które jeszcze nie są wymagalne, zwrot wkładów wniesionych tylko do użytku, podział pozostałego majątku pomiędzy wspólników wedle reguł przewidzianych w umowie lub przepisach. Nowe interesy mogą być podejmowane tylko w przypadku, gdy jest to niezbędne do ukończenia spraw w toku. Tak więc z majątku spółki spłaca się przede wszystkim zobowiązania spółki oraz pozostawia się odpowiednie kwoty na pokrycie zobowiązań niewymagalnych lub spornych. Pozostały majątek dzieli się między wspólników stosownie do postanowień umowy spółki. W przypadku braku stosownych postanowień umowy, spłaca się wspólnikom udziały. Nadwyżkę dzieli się między wspólników w takim stosunku, w jakim uczestniczą oni w zysku. Jeżeli jeden ze wspólników jest niewypłacalny, jego część niedoboru dzieli się między pozostałych wspólników w takim samym stosunku. W przypadku gdyby majątek spółki nie wystarczał na spłatę udziałów i długów, niedobór oraz jego część przypadającą ewentualnie na niewypłacalnego wspólnika dzieli się pomiędzy wspólników wedle zasad przewidzianych w umowie, a wobec ich braku – wedle stosunku do uczestnictwa.
Wniosek o wykreślenie
Likwidatorzy na koniec powierzonej im działalności, powinni zgłosić zakończenie likwidacji i złożyć wniosek o wykreślenie spółki z rejestru. Księgi i dokumenty rozwiązanej spółki powinny być przechowywane przez okres 5 lat. Osobą przechowującą jest wspólnik lub osoba trzecia. Jeżeli nie wyrażą oni zgody na przechowywanie dokumentów, to sąd rejestrowy taką osobę wyznacza z urzędu. W sytuacji gdy spółka jest likwidowana ze względu na ogłoszenie upadłości, to jej rozwiązanie następuje po ukończeniu postępowania upadłościowego. Wniosek o wykreślenie spółki z rejestru składa syndyk przejmujący upadłą spółkę. Rozwiązanie spółki następuje z chwilą wykreślenia jej z rejestru.
