REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Zadatek a zaliczka - konsekwencje dla przedsiębiorcy

Paulina Kosior
Prawnik, absolwentka Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania.
Zadatek a zaliczka - konsekwencje dla przedsiębiorcy
Zadatek a zaliczka - konsekwencje dla przedsiębiorcy
Bloomberg

REKLAMA

REKLAMA

Zadatek i zaliczka to dwie formy płatności, służące zabezpieczeniu przyszłej transakcji zarówno sprzedaży jak i usług. Która z tych form jest bardziej korzystna dla przedsiębiorcy?

W pierwszej kolejności, dokonując porównania zadatku i zaliczki należy je scharakteryzować.

REKLAMA

Zadatek

Mianowicie zadatek, został przez ustawodawcę zdefiniowany w treści art. 394 k.c., którego treść brzmi następująco:

„§ 1. W braku odmiennego zastrzeżenia umownego albo zwyczaju zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej.

§ 2. W razie wykonania umowy zadatek ulega zaliczeniu na poczet świadczenia strony, która go dała; jeżeli zaliczenie nie jest możliwe, zadatek ulega zwrotowi.

§ 3. W razie rozwiązania umowy zadatek powinien być zwrócony, a obowiązek zapłaty sumy dwukrotnie wyższej odpada. To samo dotyczy wypadku, gdy niewykonanie umowy nastąpiło wskutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności albo za które ponoszą odpowiedzialność obie strony”.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

REKLAMA

Odnosząc się do wyżej zacytowanego artykułu kodeksu cywilnego należy wskazać, iż zadatek służy zabezpieczeniu wykonania zawartej umowy pomiędzy stronami. W przypadku niewykonania umowy przez jedną ze stron, jeżeli ponosi ona odpowiedzialność za niemożność jej wykonania, druga strona ma prawo odstąpić od umowy i w zależności której ze stron ta sytuacja dotyczy - zachować zadatek bądź żądać zwrotu w podwójnej wysokości.

Niemniej jednak nie sposób pominąć okoliczności jaką jest zaliczenie zadatku, w przypadku wykonania umowy, na poczet świadczenia strony zobowiązanej do uiszczenia zapłaty. Nie może również umknąć uwadze przedsiębiorcy, iż w sytuacji rozwiązania umowy bądź sytuacji, kiedy wykonanie umowy stało się niemożliwe i żadna ze stron nie ponosi za tę okoliczność odpowiedzialności albo ponoszą obydwie strony - zadatek winien być zwrócony a obowiązek zapłaty sumy dwukrotnie wyższej nie występuje.

Dołącz do nas na Facebooku!

REKLAMA

Na marginesie należy również wskazać, iż przez zadatek rozumie się sumę pieniężną lub rzecz daną przy zawarciu umowy. Powszechnie zadatek kojarzy się tylko i wyłącznie z pieniędzmi. Jednak zgodnie z regulacjami prawnymi zadatkiem może stać się również rzecz stanowiąca część przyszłego świadczenia bądź inna. Strony umowy mogą w sposób dowolny określić wysokość zadatku, jednak zastrzeżenie zadatku w nadmiernej wysokości, która przewyższa wysokość świadczenia, może zostać uznana za sprzeczną z naturą zobowiązania.

W orzecznictwie spotykamy się z sytuacjami, kiedy to zadatek przekracza wartość połowy oznaczonego umową świadczenia, jednak w większości transakcji zadatek stanowi niewielką część umówionego zobowiązania. Przy określaniu kwoty zadatku należy mieć na względzie możliwość żądania od drugiej strony zwrotu w podwójnej wysokości bez względu na fakt poniesienia szkody i jej wysokości. Zgodnie z dominującym poglądem zadatek pełni funkcję surogatu odszkodowania i nie istnieje możliwość miarkowania należnej kwoty.

Pragnę zwrócić również uwagę na stanowisko Sądu Najwyższego, który przyjął iż do wystąpienia z żądaniem zwrotu zadatku wystarczy nie wywiązanie się strony przeciwnej ze zobowiązania, bez konieczności wypowiadania zawartej umowy (por. wyrok SN z 28.10.2010 roku, sygn. akt II CSK 219/10).

Uprawnienie wierzyciela do odstąpienia od zawartej pomiędzy stronami umowy, co w konsekwencji wiąże się z żądaniem kwoty dwukrotnie wyższej, zgodnie ze stanowiskiem szeroko prezentowanym w opracowaniach, zachodzi w sytuacji kiedy niewykonanie umowy jest następstwem okoliczności, za które przedsiębiorca ponosi odpowiedzialność (tak m.in. Z.Radwański w: System, t. III, cz. 1, s. 460; Sąd Najwyższy w wyroku z 30.5.2006 r., IV CSK 66/06).

W przypadku częściowego wykonania zobowiązania, które zostało zabezpieczone zadatkiem, a świadczenie jest podzielne, zadatek również należy proporcjonalnie do wykonanej części zaliczyć na poczet należnej zapłaty świadczenia głównego bądź zwrotowi. W sytuacji częściowego odstąpienia od umowy, zgodnie z regulacją art. 394 k.c., pozostałą część zadatku lub jej dwukrotność uiścić na rzecz drugiej strony. Takie stanowisko zostało potwierdzone w Glosie do wyroku Sądu Najwyższego z 15 września 2005 roku o sygn akt II CK 72/05.

Jeżeli strony umowy za przedmiot zadatku powzięły rzecz, w przypadku rozwiązania umowy, bez jakiejkolwiek wątpliwości podlega ona zwrotowi. Jednak w sytuacji, kiedy dłużnik zobowiązany jest do zwrotu kwoty dwukrotnie wyższej, winien jest wydać wierzycielowi liczbę rzeczy tego samego rodzaju, a w przypadku braku możliwości, wypłacić kwotę stanowiącą wartość rynkową rzeczy stanowiącej zadatek.

Przedsiębiorca winien mieć na uwadze, podczas zawierania umowy wraz z zadatkiem, iż w przypadku jej niewykonania wierzycielowi prócz uprawnienia uregulowanego w treści wyżej zacytowanego artykuły przysługuje również roszczenie o wykonanie umowy. Jeżeli pomimo takiego żądania nie dojdzie do spełnienia zobowiązania, którego umowa dotyczyła, Wierzycielowi przysługują dotychczas wskazywane uprawnienia. Jak słusznie wskazuje się w doktrynie, wierzycielowi nie przysługuje uprawnienie do dochodzenia odszkodowania na zasadach ogólnych. Jednak należy mieć na względzie odmienny pogląd prezentowany przez judykaturę, o którym szerzej konstatowano w wyroku SN w uchw. z 25.6.2009 roku, sygn. akt III CZP 39/09, M. Wagner w glosie do uchw. SN z 25.6.2009 roku, sygn. akt III CZP 39/09.

Oczywistym jest, iż w przypadku wykonania umowy, zadatek zostaje zaliczony na poczet świadczenia a w sytuacji kiedy zadatek został pobrany w kwocie wyższej aniżeli należne świadczenie główne, nadwyżka podlega zwrotowi.

W sytuacji rozwiązania umowy na podstawie zgodnego oświadczenia stron, zadatek podlega zwrotowi. Wymagalność roszczenia o zwrot zadatku powstaje z chwilą rozwiązania umowy. W zakresie przedawnienia roszczeń z tytułu zapłaty kwoty dwukrotnie wyższej należy wskazać, iż kwestię tę reguluje art. 118 kodeksu cywilnego - 10 lat.

Zaliczka

Następnie przechodząc do zagadnienia zaliczki należy podkreślić, iż ta forma płatności została uregulowana w art. 743 w następujący sposób:

„Jeżeli wykonanie zlecenia wymaga wydatków, dający zlecenie powinien na żądanie przyjmującego udzielić mu odpowiedniej zaliczki”.

Obowiązek udzielenia zaliczki związany jest bezpośrednio z pokrywaniem ponoszonych przez przyjmującego zlecenie wydatków. Obowiązek powyższy istnieje również przy zleceniach nieodpłatnych. Uzależnione jest to od powstania kumulatywnie dwóch przesłanek:

  1. wykonanie zlecenia związane jest z ponoszeniem wydatków,
  2. przyjmujący zlecenie przy zawieraniu umowy zażądał uiszczenia zaliczki.

Przedsiębiorca, który nie otrzymał żądanej zaliczki ma prawo wypowiedzieć zawartą umowę ze zlecającym bądź wstrzymać się z wykonaniem czynności. Podczas wstrzymania się od prac przedsiębiorca nie popadnie w zwłokę, ponieważ udzielenie zaliczki jest niezbędne do wykonania zlecenia.

Jednocześnie nie sposób pominąć, iż przyjmującemu zlecenie nie przysługuje roszczenie o zaliczkę, z którym mógłby wystąpić do sądu. Zaliczka również, w przypadku wykonania zlecenia zostaje zaliczona na poczet ustalonej ceny pomiędzy stronami umowy. W sytuacji, jeżeli nie dojdzie do wykonania umowy lub nienależytego wykonania zaliczka winna być zwrócona wpłacającemu.

W zakresie przedawnienia roszczeń z tytułu zaliczek udzielonych osobom, które w zakresie działalności przedsiębiorstwa trudnią się czynnościami danego rodzaju, przepisy kodeksu cywilnego wskazują na okres 2 lat.

Podsumowanie

Konkludując należy wskazać, iż obie formy płatności służące zabezpieczeniu zawartej pomiędzy stronami umowy posiadają cechy wspólne. Jednak po dokonaniu powyższego porównania należy również podkreślić, iż zadatek z pewnością jest środkiem bardziej dyscyplinującym aniżeli zaliczka. Stanowi on zryczałtowaną postać odszkodowania w sytuacji niezrealizowania postanowień zawartej umowy. Rozpatrując z perspektywy przedsiębiorcy, która z form zabezpieczenia umowy jest bardziej korzystna, pokusiłabym się o stwierdzenie, iż zaliczka. Moje stanowisko podyktowane jest tym, iż pomimo możliwości „wzbogacenia” się przedsiębiorcy w przypadku rezygnacji zlecającego, a który dokonał wpłaty zadatku, korzyść ta nie jest aż tak znacząca po rozpatrzeniu zagrożeń jakie ze sobą niesie.

Zadaj pytanie na FORUM

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code

    © Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

    Moja firma
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Koszty zatrudnienia to główne wyzwanie dla firm w 2024 roku. Jak więc pozyskać specjalistów i jednocześnie zadbać o cash flow?

    W pierwszym półroczu 2024 roku wiele firm planuje rozbudowanie swoich zespołów – potwierdzają to niezależne badania ManpowerGroup czy Konfederacji Lewiatan. Jednocześnie pracodawcy mówią wprost - rosnące koszty zatrudnienia to główne wyzwanie w 2024 roku. Jak więc pozyskać specjalistów i jednocześnie zadbać o cash flow?

    Nauka języka obcego poprawi zdolność koncentracji. Ale nie tylko!

    Ostatnia dekada przyniosła obniżenie średniego czasu skupienia u człowieka aż o 28 sekund. Zdolność do koncentracji spada i to wina głównie social mediów. Czy da się to odwrócić? 

    Nowe przepisy: Po świętach rząd zajmie się cenami energii. Będzie bon energetyczny

    Minister klimatu i środowiska Paulina Hennig-Kloska zapowiedziała, że po świętach pakiet ustaw dotyczących cen energii trafi pod obrady rządu. Dodała też, że proces legislacyjny musi zakończyć się w pierwszej połowie maja.

    Wielkanoc 2024. Polacy szykują się na święta przed telewizorem?

    Jaka będzie tegoroczna Wielkanoc? Z badania online przeprowadzonego przez firmę Komputronik wynika, że leniwa. Polacy są zmęczeni i marzą o odpoczynku. 

    REKLAMA

    Biznes kontra uczelnie – rodzaj współpracy, korzyści

    Czy doktorat dla osób ze świata biznesu to synonim synergii? Wielu przedsiębiorców może zadawać sobie to pytanie podczas rozważań nad podjęciem studiów III stopnia. Na ile świat biznesu przenika się ze światem naukowym i gdzie należy szukać wzajemnych korzyści?

    Jak cyberprzestępcy wykorzystują sztuczną inteligencję?

    Hakerzy polubili sztuczną inteligencję. Od uruchomienia ChataGPT liczba złośliwych wiadomości pishingowych wzrosła o 1265%! Warto wiedzieć, jak cyberprzestępcy wykorzystują rozwiązania oparte na AI w praktyce.

    By utrzymać klientów tradycyjne sklepy muszą stosować jeszcze nowocześniejsze techniki marketingowe niż e-commerce

    Konsumenci wciąż wolą kupować w sklepach stacjonarnych produkty spożywcze, kosmetyki czy chemię gospodarczą, bo chcą je mieć od razu, bez czekania na kuriera. Jednocześnie jednak oczekują, że tradycyjne markety zapewnią im taki sam komfort kupowania jak sklepy internetowe.

    Transakcje bezgotówkowe w Polsce rozwijają się bardzo szybko. Gotówka jest wykorzystywana tylko do 35 proc. transakcji

    W Polsce około 2/3 transakcji jest dokonywanych płatnościami cyfrowymi. Pod tym względem nasz kraj jest w światowej czołówce - gotówka jest wykorzystywana tylko do ok. 35 proc. transakcji.

    REKLAMA

    Czekoladowa inflacja (chocoflation) przed Wielkanocą? Trzeci rok z rzędu produkcja kakao jest mniejsza niż popyt

    Ceny kakao gwałtownie rosną, ponieważ 2024 r. to trzeci z rzędu rok, gdy podaż nie jest w stanie zaspokoić popytu. Z analiz Allianz Trade wynika, że cenę za to będą płacić konsumenci.

    Kończy się najostrzejsza zima od 50 lat. Prawie 5 mln zwierząt hodowlanych zginęło z głodu w Mongolii

    Dobiegająca końca zima w Mongolii, najostrzejsza od pół wieku, doprowadziła do śmierci niemal 5 mln kóz, owiec i koni, które nie są w stanie dotrzeć do pożywienia. To duży cios w gospodarkę kraju zamieszkanego przez ok. 3,3 mln ludzi, z których ok. 300 tys. utrzymuje się z hodowli zwierząt - podkreśliło Radio Swoboda.

    REKLAMA