REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Umowy między spółką kapitałową a członkiem zarządu

Adam Ambroziewicz
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

Kto reprezentuje spółkę w przypadku zawierania przez nią umowy z członkiem jej zarządu? Czy dotyczy to wszystkich umów? Jaką formę powinno mieć pełnomocnictwo?

REKLAMA

W umowie między spółką a członkiem zarządu oraz w sporze z nim spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników (art. 210 § 1 k.s.h.). Analogiczną regulację zawiera art. 379 § 1 k.s.h. w odniesieniu do spółki akcyjnej. Przepisy te są wyjątkiem od ogólnych zasad reprezentacji spółki przez zarząd z art. 201 § 1 i art. 204 k.s.h. (w przypadku spółki akcyjnej - art. 368 § 1 i art. 372 k.s.h.), które przyznają zarządowi bezwarunkowe prawo reprezentacji wobec osób trzecich.

REKLAMA

Członek zarządu jednak nie jest w żadnym razie w stosunku do spółki osobą trzecią. Zarząd, poza wykonywaniem bieżącej działalności spółki i reprezentowaniem jej, jest także instytucją zaufania publicznego1. Oznacza to m.in., że ma obowiązek działać dla dobra spółki, a działanie na szkodę spółki podlega sankcji karnej (art. 585 k.s.h.). Obowiązek działania dla dobra spółki może jednak być narażony w sytuacji różnego rodzaju konfliktu interesów. Te sytuacje konfliktu interesów zostały unormowane m.in. w art. 209-211 k.s.h. (w odniesieniu do spółki akcyjnej - w art. 377 i 379-380 k.s.h.).

Artykuły 210 i 379 k.s.h. są bowiem tylko dwoma z wielu możliwych przypadków, w których występuje kolizja interesów między członkiem zarządu a spółką. Kolizja ta wiąże się właśnie z zawieraniem przez spółkę umów z osobami mającymi znaczny wpływ na jej funkcjonowanie. Właśnie dlatego w art. 210 i 379 k.s.h. wyłączono ogólne zasady reprezentacji przez zarząd.

Których umów dotyczą omawiane regulacje

REKLAMA

Stosownie do obecnie jednolicie przyjmowanej w orzecznictwie i doktrynie interpretacji (przykładowo wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 6 września 1995 r., I ACR 595/95, Lex Polonica nr 325177, A. Kidyba, Kodeks spółek handlowych. Komentarze, Zakamycze 2005, tom I, s. 943) art. 379 i 210 k.s.h. dotyczą wszelkich umów między członkiem zarządu a spółką.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Podział na umowy związane ze sprawowaniem funkcji członka zarządu (m.in. umowę o pracę w spółce, umowę o zarządzanie spółką) i inne umowy (np. umowę najmu, sprzedaży, przelewu - cesji wierzytelności), do których miałyby się stosować ogólne zasady reprezentacji, nie znajduje uzasadnienia. Przepisy te znajdują zastosowanie, choćby umowę miał zawrzeć ze spółką tylko jeden członek zarządu. Przepisy te stosuje się także w odniesieniu do innych uprawnionych do reprezentacji spółki członków zarządu, niewchodzących konkretną umową w zobowiązanie ze spółką2. Oznacza to m.in., iż żaden z pozostałych członków zarządu nie może być pełnomocnikiem powołanym uchwałą zgromadzenia wspólników. Przepisów tych natomiast nie stosuje się, jeżeli członek zarządu zawiera ze spółką umowę występując w roli konsumenta, na warunkach, które nie odbiegają od powszechnie stosowanych przez spółkę w obrocie wobec innych konsumentów.

Przykład

Spółka prowadzi salon ze sprzętem komputerowym. Członek zarządu tej spółki przychodzi do salonu i nabywa sprzęt elektroniczny na warunkach, które nie odbiegają od stosowanych przez spółkę wobec innych konsumentów.

Przepisy te obowiązują od dnia powołania danej osoby na członka zarządu do dnia jej odwołania. Oznacza to, że jeżeli członek zarządu został już odwołany z pełnionej funkcji, reprezentacja spółki przez radę nadzorczą lub pełnomocnika może nie być skuteczna.

Przykład

1 lutego członek zarządu został odwołany z pełnionej funkcji. Jednocześnie obowiązywała zawarta z nim wcześniej umowa o pracę, a członek zarządu przebywał od pewnego czasu na zwolnieniu lekarskim. Następnie rozwiązano z nim umowę o pracę z powodu choroby trwającej dłużej niż 270 dni. Oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę złożyła 2 lipca osoba upoważniona przez radę nadzorczą do zawierania umów z członkami zarządu. Osoba ta nie była upoważniona do dokonywania z pracownikiem czynności z zakresu prawa pracy. Oświadczenie nie zostało skutecznie złożone, gdyż osoba, wobec której je złożono, nie była w dacie oświadczenia członkiem zarządu. Tymczasem zgodnie z art. 31kodeksu pracy za pracodawcę będącego jednostką organizacyjną czynności w sprawach z zakresu prawa pracy dokonuje osoba lub organ zarządzający tą jednostką albo inna wyznaczona do tego osoba.

Sposób reprezentacji

Przy zawieraniu umów między spółką a członkiem jej zarządu możemy mieć do czynienia z następującymi sytuacjami:

1) w spółce nie ma rady nadzorczej,

2) w spółce jest rada nadzorcza i został powołany uchwałą wspólników pełnomocnik,

3) w spółce jest rada nadzorcza i nie powołano pełnomocnika.

W pierwszej sytuacji w celu zawarcia umowy zgromadzenie wspólników musi powołać pełnomocnika. W sytuacji trzeciej spółkę reprezentuje rada nadzorcza. W sytuacji drugiej kwestia sprowadza się do rozstrzygnięcia, czy kompetencje pełnomocnika są niezależne od kompetencji rady nadzorczej.

Artykuł 210 § 1 k.s.h. (odpowiednio w stosunku do spółki akcyjnej art. 379 § 1 k.s.h.) przyznaje radzie nadzorczej własną i niezależną kompetencję (uprawnienie) do reprezentowania spółki. Uprawnienie to jest niezależne od woli zgromadzenia wspólników. Stąd należy przyjąć w sytuacji drugiej wielość podmiotów uprawnionych do zawarcia umowy.

Zgodnie z art. 15 § 1 k.s.h. zawarcie przez spółkę kapitałową umowy kredytu, pożyczki, poręczenia lub innej podobnej umowy z członkiem zarządu albo na jego rzecz wymaga zgody zgromadzenia wspólników albo walnego zgromadzenia, chyba że ustawa stanowi inaczej. Oznacza to, że w niektórych przypadkach do skutecznego zawarcia umowy spółki z członkiem zarządu nie wystarcza sama reprezentacja przez radę nadzorczą lub pełnomocnika, ale potrzebna jest ponadto zgoda zgromadzenia wspólników (walnego zgromadzenia).

Zgoda taka jest wymagana nie tylko w przypadku uregulowanym w art. 15 k.s.h., ale przykładowo w razie zbycia i wydzierżawienia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części oraz ustanowienia na nich ograniczonego prawa rzeczowego (w odniesieniu do spółki z o.o. - art. 228 k.s.h., w przypadku spółki akcyjnej - art. 393 k.s.h.).

Forma uchwały powołującej pełnomocnika

Niekiedy mogą istnieć wymagania szczególne w zakresie formy czynności. Nabycie lub zbycie nieruchomości wymaga formy aktu notarialnego. Podobnie jest w przypadku oświadczenia o ustanowieniu ograniczonego prawa rzeczowego. Wówczas uchwała zgromadzenia wspólników (walnego zgromadzenia) powołująca pełnomocnika do dokonania czynności z członkiem zarządu powinna mieć tę samą formę, jaka jest wymagana dla samej czynności (a więc formę aktu notarialnego dla nabycia czy zbycia nieruchomości, czy oświadczenia ustanawiającego ograniczone prawo rzeczowe). Zgodnie bowiem z art. 99 k.c. jeżeli do ważności czynności prawnej potrzebna jest szczególna forma, pełnomocnictwo do dokonania tej czynności powinno być udzielone w tej samej formie.

Treść pełnomocnictwa

Nie ulega wątpliwości, że skuteczne będzie pełnomocnictwo szczególne do dokonania określonej, pojedynczej czynności z członkiem zarządu. Niedopuszczalne jest także pełnomocnictwo zawierające generalne upoważnienie do reprezentacji spółki we wszystkiego rodzaju umowach z członkiem zarządu (podobnie, co do zasady, Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 6 lutego 2007 r., sygn. akt I ACa 654/2006, Lex Polonica nr 1333295). Takie sformułowanie pełnomocnictwa stanowiłoby bowiem obejście rygorystycznych zasad narzuconych w art. 210 § 1 (art. 379 § 1) k.s.h.

Problem ma istotne znaczenie praktyczne. Pełnomocnictwo musi być udzielone uchwałą zgromadzenia wspólników (walnego zgromadzenia akcjonariuszy). Oznacza, to iż w celu powołania pełnomocnika zgromadzenia te powinny się odbyć. Trudno jest jednak zwoływać w dużej spółce (np. akcyjnej) walne zgromadzenie za każdym razem, kiedy trzeba zawrzeć umowę z członkiem zarządu. Dlatego też należy sformułować pogląd pośredni. Dopuszczalne jest udzielenie przez walne zgromadzenie (zgromadzenie wspólników) pełnomocnictwa rodzajowego, jeśli pełnomocnictwo to ściśle i w sposób zamknięty określa jeden rodzaj czynności (np. umowy o pracę), których może dokonywać pełnomocnik z członkami zarządu.

Sposób reprezentowania spółki przez radę nadzorczą

Przy omawianiu tematu reprezentacji spółki powstaje także pytanie o sposób reprezentowania jej przez radę nadzorczą. Obecnie dominuje zapatrywanie, iż rada nadzorcza powinna działać według zasad określonych w uchwale zgromadzenia wspólników (walnego zgromadzenia), regulaminie rady nadzorczej lub w braku takich ustaleń, zgodnie z uchwałą rady nadzorczej (por. przykładowo A. Kidyba, Kodeks spółek handlowych. Komentarze, Zakamycze 2005, tom I, s. 947). Pogląd ten ma wiele walorów praktycznych i obecnie dominuje w doktrynie i orzecznictwie, jednak jego podstawy dogmatyczne nie są spójne. Była już mowa o tym, że rada nadzorcza ma własną, niezależną od woli zgromadzenia wspólników, kompetencję do zawarcia umowy. Możliwy jest zatem taki pogląd, że skoro rada nadzorcza w art. 210 § 1 (art. 379 § 1) k.s.h. pełni te same funkcje co zarząd w zwykłych sytuacjach, to powinna działać na zasadach analogicznych do zarządu. Jeśliby więc umowa (statut) spółki określały zasady reprezentacji, to powinno się je stosować. W braku takiej regulacji spółkę reprezentowałoby dwóch członków rady nadzorczej.

Brak zgody na zawarcie umowy i nienależyta reprezentacja

Warto pamiętać o tym, że w przypadku gdy umowa spółki (statut) zastrzega, iż to walne zgromadzenie (zgromadzenia wspólników) ma wyrażać zgodę na zawarcie umowy z członkiem zarządu lub określenie jej warunków, to brak takiej zgody nie może przesądzać o nieważności umowy, jeżeli spółka była należycie reprezentowana. Oznacza to, że jeżeli spółka jest reprezentowana zgodnie z art. 210 § 1 (art. 379 § 1) k.s.h., to brak wymaganej przez umowę (statut) zgody walnego zgromadzenia (zgromadzenia wspólników) na zawarcie i postanowienia umowy nie skutkuje jej nieważnością. Zgodnie bowiem z art. 17 § 3 k.s.h. czynność prawna dokonana bez zgody właściwego organu spółki, wymaganej wyłącznie przez umowę spółki albo statut, jest ważna, jednak nie wyklucza to odpowiedzialności członków zarządu wobec spółki z tytułu naruszenia umowy spółki albo statutu.

Odmiennie, złamanie zasad reprezentacji określonych w art. 210 (art. 379) k.s.h. skutkuje, co do zasady, nieważnością umowy z powodu sprzeczności z ustawą (art. 58 k.c.). Inaczej może być w przypadku umowy o pracę z członkiem zarządu, jeżeli są spełnione przesłanki nawiązania stosunku pracy przez przystąpienie do jej wykonywania za wynagrodzeniem.

W przypadku gdy wszystkie udziały spółki przysługują jedynemu wspólnikowi albo jedynemu wspólnikowi i spółce i wspólnik ten jest zarazem jedynym członkiem zarządu, nie stosuje się wyżej opisanych zasad reprezentacji. Czynność prawna między tym wspólnikiem a reprezentowaną przez niego spółką wymaga formy aktu notarialnego. O każdorazowym dokonaniu takiej czynności prawnej notariusz zawiadamia sąd rejestrowy, przesyłając wypis aktu notarialnego (art. 210 § 2 k.s.h., w odniesieniu do spółki akcyjnej art. 379 § 2 k.s.h.). Tutaj więc to przez kontrolę sądu rejestrowego i udział notariusza ograniczono możliwość naruszenia interesów spółki.

Adam Ambroziewicz

Podstawa prawna:

ustawa z 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz.U. Nr 94, poz. 1037 z późn.zm.).

 


1 T. Dziurzyński, Z. Fenichel, M. Honzatko, Kodeks handlowy. Komentarz, Kraków 1936, tom I, s. 341.

2 I. Weiss [w:] J. Frąckowiak, A. Kidyba, K. Kruczalak, W. Pyzioł, I. Weiss, Prawo handlowe. Komentarz, tom 2 - Spółki, Warszawa 1996, II/E 68.

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: Prawo Przedsiębiorcy

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code
    Moja firma
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Koszty zatrudnienia to główne wyzwanie dla firm w 2024 roku. Jak więc pozyskać specjalistów i jednocześnie zadbać o cash flow?

    W pierwszym półroczu 2024 roku wiele firm planuje rozbudowanie swoich zespołów – potwierdzają to niezależne badania ManpowerGroup czy Konfederacji Lewiatan. Jednocześnie pracodawcy mówią wprost - rosnące koszty zatrudnienia to główne wyzwanie w 2024 roku. Jak więc pozyskać specjalistów i jednocześnie zadbać o cash flow?

    Nauka języka obcego poprawi zdolność koncentracji. Ale nie tylko!

    Ostatnia dekada przyniosła obniżenie średniego czasu skupienia u człowieka aż o 28 sekund. Zdolność do koncentracji spada i to wina głównie social mediów. Czy da się to odwrócić? 

    Nowe przepisy: Po świętach rząd zajmie się cenami energii. Będzie bon energetyczny

    Minister klimatu i środowiska Paulina Hennig-Kloska zapowiedziała, że po świętach pakiet ustaw dotyczących cen energii trafi pod obrady rządu. Dodała też, że proces legislacyjny musi zakończyć się w pierwszej połowie maja.

    Wielkanoc 2024. Polacy szykują się na święta przed telewizorem?

    Jaka będzie tegoroczna Wielkanoc? Z badania online przeprowadzonego przez firmę Komputronik wynika, że leniwa. Polacy są zmęczeni i marzą o odpoczynku. 

    REKLAMA

    Biznes kontra uczelnie – rodzaj współpracy, korzyści

    Czy doktorat dla osób ze świata biznesu to synonim synergii? Wielu przedsiębiorców może zadawać sobie to pytanie podczas rozważań nad podjęciem studiów III stopnia. Na ile świat biznesu przenika się ze światem naukowym i gdzie należy szukać wzajemnych korzyści?

    Jak cyberprzestępcy wykorzystują sztuczną inteligencję?

    Hakerzy polubili sztuczną inteligencję. Od uruchomienia ChataGPT liczba złośliwych wiadomości pishingowych wzrosła o 1265%! Warto wiedzieć, jak cyberprzestępcy wykorzystują rozwiązania oparte na AI w praktyce.

    By utrzymać klientów tradycyjne sklepy muszą stosować jeszcze nowocześniejsze techniki marketingowe niż e-commerce

    Konsumenci wciąż wolą kupować w sklepach stacjonarnych produkty spożywcze, kosmetyki czy chemię gospodarczą, bo chcą je mieć od razu, bez czekania na kuriera. Jednocześnie jednak oczekują, że tradycyjne markety zapewnią im taki sam komfort kupowania jak sklepy internetowe.

    Transakcje bezgotówkowe w Polsce rozwijają się bardzo szybko. Gotówka jest wykorzystywana tylko do 35 proc. transakcji

    W Polsce około 2/3 transakcji jest dokonywanych płatnościami cyfrowymi. Pod tym względem nasz kraj jest w światowej czołówce - gotówka jest wykorzystywana tylko do ok. 35 proc. transakcji.

    REKLAMA

    Czekoladowa inflacja (chocoflation) przed Wielkanocą? Trzeci rok z rzędu produkcja kakao jest mniejsza niż popyt

    Ceny kakao gwałtownie rosną, ponieważ 2024 r. to trzeci z rzędu rok, gdy podaż nie jest w stanie zaspokoić popytu. Z analiz Allianz Trade wynika, że cenę za to będą płacić konsumenci.

    Kończy się najostrzejsza zima od 50 lat. Prawie 5 mln zwierząt hodowlanych zginęło z głodu w Mongolii

    Dobiegająca końca zima w Mongolii, najostrzejsza od pół wieku, doprowadziła do śmierci niemal 5 mln kóz, owiec i koni, które nie są w stanie dotrzeć do pożywienia. To duży cios w gospodarkę kraju zamieszkanego przez ok. 3,3 mln ludzi, z których ok. 300 tys. utrzymuje się z hodowli zwierząt - podkreśliło Radio Swoboda.

    REKLAMA