Jak rozliczać prezesa jednoosobowej spółki z o.o. będącego jedynym udziałowcem

Prezes jednoosobowego zarządu, a jednocześnie jedyny udziałowiec spółki, może pobierać wynagrodzenie za pełnienie takiej funkcji. Wynagrodzenie takie przyznaje Zgromadzenie Wspólników w drodze uchwały. Wobec toczących się sporów należy stwierdzić, że dla ograniczenia ryzyka wskazane jest, aby uchwała taka nie tylko miała formę pisemną, ale dodatkowo, by zawierała notarialnie potwierdzony podpis wspólnika.

Umowa cywilnoprawna pomiędzy spółką a jedynym wspólnikiem jako przedsiębiorcą powinna być sporządzona w formie aktu notarialnego.

Jeśli faktury wystawione przez prezesa będą dokumentowały wydatki poniesione w celu osiągnięcia przychodu, to będą mogły być kosztem.

Stosunki wewnątrz jednoosobowej spółki z o.o. są traktowane przez ustawodawcę w szczególny sposób. Ma to na celu przede wszystkim uniknięcie naruszania interesów kontrahentów spółki. Wszelkie oświadczenia woli składane przez wspólnika takiej spółce muszą być sporządzane na piśmie. Niezachowanie takiej formy oznacza, że oświadczenie jest nieważne (art. 173 § 1 k.s.h.). Jeżeli jakieś oświadczenie dotyczy spraw przekraczających zakres zwykłych czynności spółki, wymaga ono formy pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym (art. 173 § 2 k.s.h.).

W przypadku gdy wszystkie udziały spółki przysługują jedynemu wspólnikowi, oświadczenie woli takiego wspólnika składane spółce wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności, a w sprawach przekraczających zakres zwykłych czynności spółki wymaga formy pisemnej notarialnie poświadczonej.

Warto zaznaczyć, że uwagi te dotyczą także sytuacji, w której wszystkie udziały spółki przysługują jedynemu wspólnikowi i spółce.

Właśnie w kontekście takiej zasady musi pojawić się pytanie, czy w takim przypadku uchwały Zgromadzenia Wspólników, podejmowane przez jedynego udziałowca, dotyczące spraw przekraczających zakres zwykłego zarządu, muszą być opatrzone podpisem notarialnie potwierdzonym. Od lat toczą się na ten temat spory. Z jednej strony przeciwnicy stosowania wobec uchwał szczególnej formy wskazują, iż zasada szczególna dotyczy wyłącznie oświadczeń woli składanych spółce przez wspólnika, z drugiej zwolennicy wskazują na to, że intencją ustawodawcy było traktowanie stosunków pomiędzy spółką a jedynym wspólnikiem w szczególny sposób.

Zarówno pierwsza, jak i druga wykładnia ma i zwolenników, i przeciwników. Dla przykładu, za słusznością pierwszego poglądu sędziowie opowiedzieli się w wyroku Sądu Najwyższego z 13 kwietnia 2004 r., sygn. IV CK 686/04, OSNC 2006/3/55:

Wynagrodzenie dla prezesa

W analizowanym przypadku problem ten jest o tyle istotny, że to właśnie Zgromadzenie Wspólników posiada uprawnienie do przyznania członkom zarządu wynagrodzenia; oczywiście w takim przypadku „decyzja” Zgromadzenia Wspólników podejmowana jest właśnie w drodze uchwały.

Z uwagi na toczące się polemiki interpretacyjne, dla ograniczenia ryzyka wystąpienia ewentualnych sporów co do legalności uchwały przyznającej wynagrodzenie prezesowi zarządu, wskazane jest, aby uchwała taka nie tylko miała formę pisemną, ale dodatkowo zawierała notarialnie potwierdzony podpis wspólnika.

Uchwała Zgromadzenia Wspólników o wynagrodzeniu dla jedynego wspólnika powinna mieć formę pisemną z notarialnie poświadczonym podpisem.

Faktury wystawione przez prezesa

Jak zostało wskazane w treści pytania, w analizowanym przypadku prezes zarządu i jednocześnie jedyny udziałowiec spółki jest przedsiębiorcą i jako taki odpłatnie wykonuje świadczenia na rzecz spółki. Umowa cywilnoprawna, którą wspólnik związany jest ze spółką i na podstawie której świadczy usługi na rzecz spółki, musi być sporządzona w formie aktu notarialnego. Obowiązek taki wprost wynika z przepisów prawa. Czynność prawna między tym wspólnikiem a reprezentowaną przez niego spółką wymaga formy aktu notarialnego (art. 210 k.s.h.). O każdorazowym dokonaniu takiej czynności prawnej notariusz zawiadamia sąd rejestrowy, przesyłając wypis aktu notarialnego.

W przypadku gdy wspólnik - jedyny udziałowiec jest zarazem jedynym członkiem zarządu, czynność prawna między nim a reprezentowaną przez niego spółką wymaga formy aktu notarialnego.

Jeżeli wydatki udokumentowane fakturami udziałowca będą mogły być uznane za poniesione w celu uzyskania przychodu lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodu, kwoty, jakie spółka będzie wydatkowała na podstawie takiego kontraktu, będą mogły być uwzględnione w rachunku podatkowym po stronie kosztów. Jeżeli świadczenie ze strony spółki nie jest jednostronne, nie zachodzą przesłanki wyłączające ten wydatek z kosztów podatkowych.

l art. 173 i 210 ustawy z 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych - j.t. Dz.U. Nr 94, poz. 1037; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 208, poz. 1540

l art. 15 ust. 1 i art. 16 ust. 1 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 251, poz. 1847

Radosław Kowalski

doradca podatkowy, prezes CEiD Sp. z o.o.