REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

E-kontrole w praktyce - czym są i jak się do nich przygotować

Ernest Frankowski
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

E-kontrola jest działaniem władz skarbowych mającym na celu wykorzystanie w toku kontroli podatkowej lub skarbowej zaawansowanych narzędzi informatycznych do badania danych finansowych pochodzących z systemu finansowo-księgowego podatnika.

Podstawą prawną tak rozumianej e-kontroli są art. 155 § 1 oraz art. 286 § 1 pkt 4 Ordynacji podatkowej. Według tych przepisów istnieje możliwość pisemnego wezwania podatnika do udostępnienia danych w formie elektronicznej. Wezwanie powinno wskazywać:

REKLAMA

• rodzaj danych,

• format plików oraz

• termin przekazania danych.

Czynność pobrania danych elektronicznych na potrzeby kontroli powinna być udokumentowana przez organy podatkowe protokołem.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Warto pamiętać, że w rozumieniu prawnym e-kontrola to wciąż kontrola podatkowa, w ramach której podatnicy i kontrolujący mają obowiązki i uprawnienia praktycznie takie same jak przy kontrolach prowadzonych tradycyjnymi metodami. Okolicznością wskazującą na fakt poddania podatnika technicznej czynności e-kontroli jest właśnie wspomniane pisemne wezwanie kontrolujących do udostępnienia danych w formie elektronicznej.

WAŻNE!

W ramach e-kontroli podatnicy i kontrolujący mają obowiązki i uprawnienia takie same jak przy kontrolach prowadzonych tradycyjnymi metodami.

Czym różni się e-kontrola od kontroli tradycyjnej

REKLAMA

Aby dobrze zrozumieć różnice między e-kontrolą a kontrolą tradycyjną (mówimy tutaj o różnicach w metodologii kontroli, ponieważ - jak wskazano wcześniej - jest to wciąż ta sama kontrola podatkowa), należy najpierw wziąć pod uwagę, że e-kontrola jest pojęciem technicznym określającym nowoczesną metodologię prowadzenia kontroli podatkowych bądź skarbowych przez organy podatkowe.

Innymi słowy, e-kontrola bazuje na analizie danych pobranych od podatnika w formie elektronicznej. Z tego wynikają najważniejsze różnice w stosunku do kontroli tradycyjnej, opartej na badaniu dokumentów.

E-kontrole dzięki wykorzystaniu narzędzi informatycznych (specjalistyczne oprogramowanie analityczne) umożliwiają organom podatkowym znaczne zwiększenie zakresu badanych danych oraz ilości zagadnień podatkowych podlegających weryfikacji. Ilość i zakres testów, które są prowadzone podczas e-kontroli, ograniczona jest bowiem tylko i wyłącznie wyobraźnią, wiedzą i umiejętnościami kontrolującego. Ponadto w ramach e-kontroli władze nie muszą skupiać się na badaniu tylko wybranej próbki transakcji, do czego często są zmuszone w przypadku kontroli tradycyjnej (np. z uwagi na dużą ilość transakcji i związanej z nimi dokumentacji). Otwiera to nowe możliwości przed kontrolującymi. Na przykład sprawdzenie poprawności wyliczenia przez podatnika kwot VAT dla wszystkich transakcji sprzedaży w trakcie e-kontroli powinno zająć mniej czasu niż przy metodzie tradycyjnej.

Jak zmienia się podejście władz do kontroli podatkowych

Z powyższego opisu wynika wiele zalet e-kontroli jako techniki weryfikowania prawidłowości rozliczeń podatkowych podatników. Przede wszystkim jest to możliwość zbadania bardzo dużej ilości transakcji w krótkim czasie oraz badania obszarów, które często nie są możliwe do całkowitego zbadania tradycyjnymi metodami (np. amortyzacja, różnice kursowe). W związku z takimi zaletami e-kontroli w piśmie MF określającym zadania Urzędów Kontroli Skarbowej na 2009 r. (opubl. http://www.mf.gov.pl/dokument.php?const=7&dzial=617&id=168657) zawarto następujące sformułowania:

Kontynuowane będą (...) działania związane ze zwiększeniem zastosowania rozwiązań informatycznych w kontroli skarbowej w obszarach:

• wykorzystania specjalistycznego oprogramowania analitycznego w kontrolach podmiotów prowadzących elektroniczną rachunkowość - tzw. e-kontrola,

• wykrywania i identyfikacji podmiotów prowadzących działalność handlową z wykorzystaniem Internetu (e-handel) bez zgłoszenia obowiązku podatkowego lub niezgłaszających do opodatkowania przychodów z tej części działalności,

• rozwoju metod analitycznych w typowaniu podmiotów do kontroli oraz w ustalaniu powiązań biznesowych pomiędzy podmiotami.

REKLAMA

Biorąc pod uwagę powyższe zadania kontrolne oraz cechy e-kontroli jako takiej, można zaobserwować postępującą ewolucję technik kontroli podatkowych i skarbowych. Mianowicie, kontrolerzy wykorzystują metodologię e-kontroli jako uzupełnienie kontroli tradycyjnej (innymi słowy, z biegiem czasu będzie zanikać podział na kontrolę prowadzoną wyłącznie na podstawie dokumentów oraz kontrolę opartą wyłącznie na danych systemowych).

Doświadczenie pokazuje także, że e-kontrola w Europie Zachodniej upowszechniała się wiele lat. W przypadku Polski proces ten będzie najprawdopodobniej szybszy z uwagi na systemowe podejście władz do tego zagadnienia. W Polsce stosowane są bowiem techniki wypróbowane i rozwinięte przez inne administracje podatkowe (m.in. korzystano ze szkoleń HM Customs & Excise w zakresie e-kontroli). To samo zresztą dotyczy stosowanego do e-kontroli oprogramowania. Jest to oprogramowanie, które w innych krajach jest już z sukcesami stosowane (ACL - zakupiono kilkaset licencji i IDEA - zakupiono kilkanaście). Ponadto w ramach wymienionych programów opracowywane są zautomatyzowane testy dotyczące najpopularniejszych w Polsce zagadnień podatkowych.

Warto także dodać, że w treści ogłoszonych publicznie założeń programu e-Podatki, mającego na celu unowocześnienie infrastruktury IT i procedur funkcjonowania administracji podatkowej, wskazano, że program obejmuje wdrożenie rozwiązań informatycznych wspomagających kontrole podatkowe, automatyzowane typowanie podatników do kontroli oraz identyfikowanie nieujawnionych źródeł przychodów oraz nieujawnionej działalności gospodarczej.

 

Co może wykryć e-kontrola

Specyfika e-kontroli polega na tym, że oprócz weryfikacji dużych ilości danych ułatwione jest szukanie powiązań pomiędzy danymi. Tym samym kontrolujący dzięki e-kontroli zyskują potężne narzędzie analityczne. Znane są już, krajowe i zagraniczne, spektakularne przykłady takiego wykorzystania narzędzi e-kontroli.

Przykłady wykorzystania narzędzi e-kontroli

  I. Powiązanie danych z systemu rejestrującego wejścia pracowników do budynku z danymi o wyjazdach służbowych pomaga wykryć nieprawidłowości w zakresie tzw. kilometrówek.

 II. W Austrii kontrolujący zbadali cały przemysł browarniczy i jego powiązania z restauratorami. Badaniu podlegały dane finansowe z każdego większego browaru oraz dane restauracji i pubów. Porównano dane o sprzedaży piwa w układzie dynamicznym (porównanie sprzedaży z badanego okresu z okresami wcześniejszymi) oraz przekrojowym (porównanie wielkości sprzedaży browarów z wielkością zakupów oraz sprzedaży zarejestrowanych w księgach restauracji i pubów). W efekcie badania wykryto, że restauratorzy nie wykazują w księgach i nie opodatkowują części sprzedaży (czasem nawet 40%). W rezultacie badania fiskus austriacki zyskał 85 milionów euro.

III. Badanie stawek podatkowych w VAT. Do tej pory zagadnienie to było zazwyczaj omijane przez kontrolujących lub badane za krótki okres i na pewnej próbie danych. Wynikało to z faktu, że pliki zawierające przypisanie stawek do poszczególnych towarów u dużych detalistów mogły liczyć nawet miliony „rekordów”. W przypadku e-kontroli wolumen danych nie jest przeszkodą dla kontrolującego, tym samym możliwe było zestawienie towarów ze stwierdzonymi nieprawidłowymi stawkami VAT.

Jak przebiega e-kontrola u podatnika

E-kontrola podatkowa rozpoczyna się pisemnym wezwaniem podatnika do przekazania danych w formie elektronicznej. W takim przypadku podatnik powinien zwrócić szczególną uwagę na treść wezwania. Powinno ono spełniać pewne warunki formalne. Wezwanie musi wskazywać rodzaj danych, rodzaj plików oraz termin przekazania danych. Podatnik ma prawo żądać potwierdzenia przekazania danych w formie protokołu. Jest też kilka prozaicznych aspektów e-kontroli. Podatnik powinien wyznaczyć osobę odpowiedzialną za wyłączne kontakty z kontrolującymi. W przypadku e-kontroli wskazane jest, aby wyznaczona do takiego zadania osoba posiadała wiedzę na temat rozliczeń podatkowych oraz danych i systemów finansowo-księgowych.

WAŻNE!

Wezwanie podatnika do przekazania danych w formie elektronicznej musi wskazywać rodzaj danych, rodzaj plików oraz termin przekazania danych.

Po pobraniu danych z systemu kontrolujący przystępują do ich analizy za pomocą narzędzi analitycznych (głównie za pomocą programu ACL). W tym przypadku należy szczególnie zwrócić uwagę, że narzędzia analityczne działają, wykorzystując powtarzalne skrypty.

E-kontrolę kończy otrzymanie przez podatnika protokołu kontroli. Jego podstawą są wnioski sformułowane w toku działań kontrolnych.

Jak podatnik może przygotować się do e-kontroli

Przede wszystkim należy krytycznym okiem spojrzeć na konfigurację systemu finansowo-księgowego. Trzeba pamiętać, że błąd w konfiguracji oprogramowania może, w sposób niezamierzony przez podatnika, wpłynąć na prawidłowość jego obliczeń podatkowych. Tym samym zasadniczo przygotowanie się do e-kontroli musi polegać na weryfikacji konfiguracji systemu.

Warto także zweryfikować źródła danych wprowadzanych do systemu finansowo-księgowego. Oczywiście źródłami danych systemu finansowego są inne systemy albo człowiek (użytkownik). W przypadku wprowadzania błędnych danych (np. złych kursów walut) czy to przez użytkownika, czy przez inny system, nawet najlepsza konfiguracja systemu oraz najlepsze procedury podatkowe nie uchronią podatnika przed błędnym rozliczeniem. Dlatego w celu uniknięcia zaległości podatkowych, które zostaną zidentyfikowane w trakcie e-kontroli, warto zadbać o analizę prawidłowości działania interfejsów danych pomiędzy np. systemem sprzedaży a systemem finansowo-księgowym (czy też modułami jednego systemu). Istotne jest także, aby zweryfikować ważne dla rozliczeń podatkowych zasilanie systemu danymi przez użytkowników. Należy uzyskać gwarancję, że użytkownicy systemu księgowego dysponują kompetencjami umożliwiającymi wprowadzanie prawidłowych danych.

Podatnik może także sam zweryfikować swoje rozliczenia i przygotować się do potencjalnej e-kontroli, przeprowadzając w swoim systemie czynności kontrolne za pomocą narzędzi analitycznych.

Jaka jest przyszłość e-kontroli

Należy przewidywać, że e-kontrola stanie się ważnym elementem uzupełniającym kontrole podatkowe i skarbowe. Jej zalety metodologiczne usprawnią czynności kontrolne realizowane przez 401 urzędów skarbowych i 16 urzędów kontroli skarbowej. Idea e-kontroli rozszerzana jest również na proces typowania podatników do kontroli oraz ujawniania nieujawnionych źródeł przychodów. E-kontrola będzie się rozwijać także metodologicznie. Skrypty testowe będą coraz bardziej zaawansowane z uwagi na doświadczenie zyskiwane przez kontrolujących. Wszystko to oznacza, że e-kontrole będą się rozwijać i będą coraz częstsze. Tym samym warto już teraz zacząć przygotowywać do nich pracowników i systemy finansowo-księgowe.

• art. 155 § 1 i art. 286 § 1 pkt 4 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - j.t. Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 57, poz. 466

Ernest Frankowski

doradca podatkowy

menedżer w Deloitte Doradztwo Podatkowe Sp. z o.o.

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: Monitor Księgowego

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code
    Moja firma
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Koszty zatrudnienia to główne wyzwanie dla firm w 2024 roku. Jak więc pozyskać specjalistów i jednocześnie zadbać o cash flow?

    W pierwszym półroczu 2024 roku wiele firm planuje rozbudowanie swoich zespołów – potwierdzają to niezależne badania ManpowerGroup czy Konfederacji Lewiatan. Jednocześnie pracodawcy mówią wprost - rosnące koszty zatrudnienia to główne wyzwanie w 2024 roku. Jak więc pozyskać specjalistów i jednocześnie zadbać o cash flow?

    Nauka języka obcego poprawi zdolność koncentracji. Ale nie tylko!

    Ostatnia dekada przyniosła obniżenie średniego czasu skupienia u człowieka aż o 28 sekund. Zdolność do koncentracji spada i to wina głównie social mediów. Czy da się to odwrócić? 

    Nowe przepisy: Po świętach rząd zajmie się cenami energii. Będzie bon energetyczny

    Minister klimatu i środowiska Paulina Hennig-Kloska zapowiedziała, że po świętach pakiet ustaw dotyczących cen energii trafi pod obrady rządu. Dodała też, że proces legislacyjny musi zakończyć się w pierwszej połowie maja.

    Wielkanoc 2024. Polacy szykują się na święta przed telewizorem?

    Jaka będzie tegoroczna Wielkanoc? Z badania online przeprowadzonego przez firmę Komputronik wynika, że leniwa. Polacy są zmęczeni i marzą o odpoczynku. 

    REKLAMA

    Biznes kontra uczelnie – rodzaj współpracy, korzyści

    Czy doktorat dla osób ze świata biznesu to synonim synergii? Wielu przedsiębiorców może zadawać sobie to pytanie podczas rozważań nad podjęciem studiów III stopnia. Na ile świat biznesu przenika się ze światem naukowym i gdzie należy szukać wzajemnych korzyści?

    Jak cyberprzestępcy wykorzystują sztuczną inteligencję?

    Hakerzy polubili sztuczną inteligencję. Od uruchomienia ChataGPT liczba złośliwych wiadomości pishingowych wzrosła o 1265%! Warto wiedzieć, jak cyberprzestępcy wykorzystują rozwiązania oparte na AI w praktyce.

    By utrzymać klientów tradycyjne sklepy muszą stosować jeszcze nowocześniejsze techniki marketingowe niż e-commerce

    Konsumenci wciąż wolą kupować w sklepach stacjonarnych produkty spożywcze, kosmetyki czy chemię gospodarczą, bo chcą je mieć od razu, bez czekania na kuriera. Jednocześnie jednak oczekują, że tradycyjne markety zapewnią im taki sam komfort kupowania jak sklepy internetowe.

    Transakcje bezgotówkowe w Polsce rozwijają się bardzo szybko. Gotówka jest wykorzystywana tylko do 35 proc. transakcji

    W Polsce około 2/3 transakcji jest dokonywanych płatnościami cyfrowymi. Pod tym względem nasz kraj jest w światowej czołówce - gotówka jest wykorzystywana tylko do ok. 35 proc. transakcji.

    REKLAMA

    Czekoladowa inflacja (chocoflation) przed Wielkanocą? Trzeci rok z rzędu produkcja kakao jest mniejsza niż popyt

    Ceny kakao gwałtownie rosną, ponieważ 2024 r. to trzeci z rzędu rok, gdy podaż nie jest w stanie zaspokoić popytu. Z analiz Allianz Trade wynika, że cenę za to będą płacić konsumenci.

    Kończy się najostrzejsza zima od 50 lat. Prawie 5 mln zwierząt hodowlanych zginęło z głodu w Mongolii

    Dobiegająca końca zima w Mongolii, najostrzejsza od pół wieku, doprowadziła do śmierci niemal 5 mln kóz, owiec i koni, które nie są w stanie dotrzeć do pożywienia. To duży cios w gospodarkę kraju zamieszkanego przez ok. 3,3 mln ludzi, z których ok. 300 tys. utrzymuje się z hodowli zwierząt - podkreśliło Radio Swoboda.

    REKLAMA