REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.
Porada Infor.pl

Prawo autorskie - vademecum

Monika Kuś
Prawo autorskie - vademecum.
Prawo autorskie - vademecum.

REKLAMA

REKLAMA

Czy można wiecznie osiągać zysk z wykonanej jeden raz pracy? Czy są szanse, że przepracowany tydzień będzie przynosił zyski do końca życia? Tak – pod warunkiem, że jest się autorem utworu.

Prawo autorskie jest szczególną dziedziną prawa zajmującą się ochroną własności intelektualnej. Tematyka ta zaczęła się kształtować już w 19 wieku, ale tak naprawdę dopiero ostatnie dziesięciolecia stanowiły przełom. Jest to efekt wielu czynników, wśród których do najważniejszych należy zaliczyć rozwój społeczeństwa, zwłaszcza na płaszczyznach połączonych z produkcją nagrań dźwiękowych, audiowizualnych, informatycznych, radiowo – telewizyjnych i bardzo szybki rozwój techniki. Nie trzeba nikogo przekonywać, że nasza cywilizacja opiera się na zdobyczach technologii – z każdej strony jesteśmy zalewani potokiem muzyki, filmów, obrazów, coraz to nowych wynalazków, zaś Internet stanowi element bez którego trudno wyobrazić sobie życie. Każdy utwór, wynalazek, tekst, etc. ma swojego twórcę (autora) i to właśnie on jest podmiotem prawa autorskiego. Warto podkreślić, że z powodu postępu technicznego ta dziedzina prawa bardzo szybko się zmienia i musi być aktualizowana - zarówno na gruncie wewnętrznym, jak i międzynarodowym. W Polsce zagadnienie prawa autorskiego uregulowane jest w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 4 lutego 1994r. (t.j. Dz. U. z 2000 r. Nr. 80, poz. 904).

REKLAMA

Czym jest utwór?

REKLAMA

Mówiąc o utworze powinniśmy sobie uświadomić, że jest to każdy przejaw twórczej działalności, ale co ważne – o indywidualnym charakterze.Może być on ustalony i wyrażony w zupełnie dowolnej postaci, a jego przeznaczenie zależy tylko i wyłącznie od twórcy. Wynika z tego, że jako utwory potraktujemy wiersze zamieszczone na Facebooku albo blogu, graffiti namalowane na ścianie czy choćby nawet ustnie wygłoszony wykład – o ile mają znamiona indywidualnej działalności twórczej. Co ważne, dzieła te nie muszą być nawet dokończone by mogły się kwalifikować w kategorii utworów. Możemy więc umieścić tu szkice, różnego rodzaju adaptacje czy też fragmenty, o ile tylko noszą powyżej wspomniane znamiona. W art. 2 ustawy ustalono również, że przedmiotem prawa autorskiego w szczególności są utwory:

1) Wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (literackie, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe),
2) Plastyczne,
3) Fotograficzne
4) Lutnicze
5) Wzornictwa przemysłowego,
6) Architektoniczne, architektoniczno – urbanistyczne i urbanistyczne,
7) Muzyczne i słowno – muzyczne,
8) Sceniczne, sceniczno – muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne,
9) Audiowizualne (w tym wizualne i audialne)

Autor utworu nie ma również obowiązku zachowania jakichkolwiek formalności, np. oznaczenia symbolem copyright czy zarejestrowania swojego dzieła, nie musi też dokonywać utrwalenia utworu na materialnym nośniku.

Prawa autorskie przyznaje się twórcy rzeczywistemu utworu. Jednak i w tej materii mamy do czynienia z wyjątkami. Mowa tutaj o dziełach zbiorowych, np. encyklopediach czy słownikach, gdzie to prawo autorskie przysługuje wydawcy. Szczególna sytuacja ma również miejsce w przypadku utworów stworzonych w ramach stosunku pracy – jeśli umowa o pracę nie stanowi inaczej, pracodawca, którego podwładny stworzył utwór w wyniku wykonywania swych obowiązków nabywa z chwilą przyjęcia utworu autorskie prawa majątkowe w granicach wynikających z umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron (art. 12 ust.11 pr. aut.)

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Co warto wiedzieć o prawie osobistym i autorskim prawie majątkowym? 

Autorskie prawa osobiste, co najważniejsze – nadają twórcy prawo do autorstwa utworu. W konsekwencji ma on prawo do oznaczenia danego utworu swoim nazwiskiem, lub jeśli woli – pseudonimem albo pozostać anonimowym.

REKLAMA

Prawa osobiste mają charakter bezterminowy, są nieprzenoszalne i nie podlegają zrzeczeniu (art. 16 pr. aut.), chyba, że wyjątkowo mamy na myśli umowy upoważniające określone osoby do wykonywania zamiast twórcy powyższych praw (bądź też zawierają zobowiązanie twórcy do niewykonywania oznaczonych praw tego rodzaju).

Autor utworu może również decydować o tym, gdzie i w jaki sposób jego dzieło będzie udostępnione publiczności. Jeśli utwór zostanie wykorzystany, np. w środkach masowego przekazu, autor ma prawo nadzoru nad sposobem eksploatacji. Oczywiście należy również pamiętać o tym, że forma i treść powinny pozostać zgodne z oryginałem – na tym polu autorowi przysługuje uprawnienie do nienaruszalności utworu. 

Autorskie prawo majątkowe przysługuje autorowi utworu z racji tego, że jest twórcą danego dzieła. Najistotniejszą cechę stanowi możliwość rozporządzania utworem na wszystkich polach eksploatacji (mamy tutaj na myśli dowolne sposoby korzystania z utworu) i pobieranie wynagrodzenia za użytkowanie dzieła. Pozytywna odpowiedź na pytanie postawione we wstępie nie jest mrzonką – możemy czerpać korzyści z utworu, którego jesteśmy autorami bez żadnych ograniczeń czasowych. Oznacza to, że jeśli nasz pomysł będzie sukcesem, to możemy na nim zarabiać przez całe życie (wystarczy choćby spojrzeć na pomysłodawcę Facebooka). Czas ochronny autora wynosi z zasady całe życie autora i okres 70 lat po jego śmierci.

Polecamy: Jak przenosić prawa autorskie?

Głównym powodem dla którego istnieją autorskie prawa majątkowe jest zabezpieczenie interesów twórców, ale również i osób z nimi powiązanych, np. wydawców. Niestety, naruszenia tych praw są bardzo częste i niekiedy trudno wykrywalne. Głównie mamy tutaj na myśli nielegalne rozpowszechnianie utworów, co jest w Polsce największą plagą (wg danych Business Software Alliance, organizacji zajmującej się zwalczaniem piractwa komputerowego, Polska pod tym względem osiąga niechlubny wynik 59%, prawie najwyższy w Europie). W rezultacie autor utworu traci potencjalne zyski.
Ważnym prawem twórcy jest możliwość, jaką daje mu swobodny obrót utworem – w drodze umowy może on przenieść autorskie prawa majątkowe (ale nie osobiste) na inną osobą albo podmiot. 

Naruszenie praw autorskich i działania zapobiegawcze

Przypadki naruszeń praw autorskich, zwłaszcza majątkowych, są niestety, powszechnie spotykane. Nielegalne kopiowanie muzyki, filmów, powielanie książek, plagiatowanie i tym podobne działania stanowią plagę dzisiejszych czasów. Sprawcom takich czynów grozi odpowiedzialność cywilna, ale też i karna. Zatem zanim skorzystamy z cudzej pracy magisterskiej czy ściągniemy z Internetu płytę ulubionego zespołu – zastanówmy się dwa razy czy warto to robić.

Polecamy: Ochrona praw autorskich osobistych

Autorzy nie są sami w walce o ochronę swoich utworów – w Polsce istnieją organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi. Ich zadaniem jest podejmowanie statutowych działań przewidzianych w prawie autorskim, w tym zapobieganie naruszeniom dobra utworów i ich twórców. Oto niektóre z takich organizacji:

1) Stowarzyszenie Polski Rynek Oprogramowania PRO
2) Związek Polskich Artystów Plastyków ZPAP
3) Stowarzyszenie Artystów Wykonawców Utworów Muzycznych i Słowno – Muzycznych SAWP
4) Związek Artystów Sieci Polskich ZASP
5) Stowarzyszenie Autorów ZAiKS
6) Stowarzyszenie Twórców Ludowych
7) Związek Producentów Audio – Video ZPAV
8) Stowarzyszenie Filmowców Polskich
9) Związek Polskich Artystów Fotografików ZPAF
10) Związek Stowarzyszeń Artystów Wykonawców STOART
11) Stowarzyszenie Zbiorowego Zarządzania Prawa Autorskiego Twórców Dzieł Naukowych i Technicznych KOPIPOK
12) Stowarzyszenie Architektów Polskich SARP
13) Stowarzyszenie Autorów Filmowych i Telewizyjnych SAFT
14) Stowarzyszenie Autorów i Wydawców „Polska Książka”
15) Stowarzyszenie Wydawców RETROPOL

Zobacz serwis: Prawo dla firm

Prawo autorskie prawem przyszłości

Żadna dziedzina prawa nie charakteryzuje się taką zmiennością jak prawo autorskie. Główną przyczyną jest wspomniany wcześniej postęp techniczny, który umożliwia rozwijanie społeczeństwa na coraz to nowych płaszczyznach. Tutaj pojawia się pewna trudność – ze względu na częste zmiany w tej tematyce często nie wiemy, jakie nowe zmiany ustawodawca wprowadził. Dotyczy to zarówno prawa krajowego, jak i międzynarodowego. Zdarza się, że jest to dla nas niewiedza kosztowna, ale jak wiadomo - ignorantia iuris nocet. Warto więc regularnie uzupełniać swoje informacje by być na bieżąco.

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code

    © Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

    Moja firma
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Koszty zatrudnienia to główne wyzwanie dla firm w 2024 roku. Jak więc pozyskać specjalistów i jednocześnie zadbać o cash flow?

    W pierwszym półroczu 2024 roku wiele firm planuje rozbudowanie swoich zespołów – potwierdzają to niezależne badania ManpowerGroup czy Konfederacji Lewiatan. Jednocześnie pracodawcy mówią wprost - rosnące koszty zatrudnienia to główne wyzwanie w 2024 roku. Jak więc pozyskać specjalistów i jednocześnie zadbać o cash flow?

    Nauka języka obcego poprawi zdolność koncentracji. Ale nie tylko!

    Ostatnia dekada przyniosła obniżenie średniego czasu skupienia u człowieka aż o 28 sekund. Zdolność do koncentracji spada i to wina głównie social mediów. Czy da się to odwrócić? 

    Nowe przepisy: Po świętach rząd zajmie się cenami energii. Będzie bon energetyczny

    Minister klimatu i środowiska Paulina Hennig-Kloska zapowiedziała, że po świętach pakiet ustaw dotyczących cen energii trafi pod obrady rządu. Dodała też, że proces legislacyjny musi zakończyć się w pierwszej połowie maja.

    Wielkanoc 2024. Polacy szykują się na święta przed telewizorem?

    Jaka będzie tegoroczna Wielkanoc? Z badania online przeprowadzonego przez firmę Komputronik wynika, że leniwa. Polacy są zmęczeni i marzą o odpoczynku. 

    REKLAMA

    Biznes kontra uczelnie – rodzaj współpracy, korzyści

    Czy doktorat dla osób ze świata biznesu to synonim synergii? Wielu przedsiębiorców może zadawać sobie to pytanie podczas rozważań nad podjęciem studiów III stopnia. Na ile świat biznesu przenika się ze światem naukowym i gdzie należy szukać wzajemnych korzyści?

    Jak cyberprzestępcy wykorzystują sztuczną inteligencję?

    Hakerzy polubili sztuczną inteligencję. Od uruchomienia ChataGPT liczba złośliwych wiadomości pishingowych wzrosła o 1265%! Warto wiedzieć, jak cyberprzestępcy wykorzystują rozwiązania oparte na AI w praktyce.

    By utrzymać klientów tradycyjne sklepy muszą stosować jeszcze nowocześniejsze techniki marketingowe niż e-commerce

    Konsumenci wciąż wolą kupować w sklepach stacjonarnych produkty spożywcze, kosmetyki czy chemię gospodarczą, bo chcą je mieć od razu, bez czekania na kuriera. Jednocześnie jednak oczekują, że tradycyjne markety zapewnią im taki sam komfort kupowania jak sklepy internetowe.

    Transakcje bezgotówkowe w Polsce rozwijają się bardzo szybko. Gotówka jest wykorzystywana tylko do 35 proc. transakcji

    W Polsce około 2/3 transakcji jest dokonywanych płatnościami cyfrowymi. Pod tym względem nasz kraj jest w światowej czołówce - gotówka jest wykorzystywana tylko do ok. 35 proc. transakcji.

    REKLAMA

    Czekoladowa inflacja (chocoflation) przed Wielkanocą? Trzeci rok z rzędu produkcja kakao jest mniejsza niż popyt

    Ceny kakao gwałtownie rosną, ponieważ 2024 r. to trzeci z rzędu rok, gdy podaż nie jest w stanie zaspokoić popytu. Z analiz Allianz Trade wynika, że cenę za to będą płacić konsumenci.

    Kończy się najostrzejsza zima od 50 lat. Prawie 5 mln zwierząt hodowlanych zginęło z głodu w Mongolii

    Dobiegająca końca zima w Mongolii, najostrzejsza od pół wieku, doprowadziła do śmierci niemal 5 mln kóz, owiec i koni, które nie są w stanie dotrzeć do pożywienia. To duży cios w gospodarkę kraju zamieszkanego przez ok. 3,3 mln ludzi, z których ok. 300 tys. utrzymuje się z hodowli zwierząt - podkreśliło Radio Swoboda.

    REKLAMA