Jak obliczyć koszt kredytu handlowego
REKLAMA
Powszechny w obrocie gospodarczym kredyt handlowy (ang. trade credit), zwany również kredytem kupieckim lub towarowym, jest jednym z głównych źródeł finansowania krótkoterminowego przedsiębiorstw. Mamy z nim do czynienia wówczas, gdy dostawca dóbr lub usług godzi się na odroczenie terminu płatności.
Tego rodzaju operacje skutkują powstaniem u sprzedającego należności, a u odbiorcy bieżących zobowiązań. Ponadto wiążą się z kosztem, którego kalkulację prezentuje artykuł.
Podmioty gospodarcze udzielając lub korzystając z opustu za wcześniejszą zapłatę (tzw. skonto) ponoszą koszty, które można traktować jako zaciągnięcie krótkoterminowego kredytu gotówkowego. Tak więc w przypadku gdy kupujący skorzysta z opustu, pojawia się u sprzedającego koszt kapitału (odsetki), w wysokości uzależnionej od kwoty, którą sprzedawca „podaruje” klientowi za wcześniejsze otrzymanie środków pieniężnych.
Podobnie jest u kupującego. Jeżeli nie skorzysta on ze skonta, zapłaci drożej za zamówione dobra lub usługi.
Decyzje dotyczące udzielenia rabatu, skorzystania z niego albo rezygnacji, powinny mieć ekonomiczne uzasadnienie. Kalkulacja kosztu kredytu kupieckiego pozwala określić jego wpływ na rentowność i płynność finansową przedsiębiorstwa. Będzie szczególnie istotna dla firm, które mają możliwości finansowania działalności z alternatywnych źródeł, stworzy im bowiem dodatkową możliwość wyboru. Zasadność skorzystania z kredytu zależy w dużym stopniu od kondycji finansowej danej firmy, jej zasobów płynnych aktywów oraz możliwości finansowania z alternatywnych źródeł.
Zalety i wady kredytu kupieckiego
O popularności tej formy finansowania w dużej mierze decydują jej zalety, atrakcyjne dla obu stron transakcji handlowej. Najważniejsze z nich to możliwy wzrost przychodów ze sprzedaży, powiększenie udziału w rynku na skutek zwiększenia atrakcyjności cenowej oferty. Stosowanie opustów za szybszą zapłatę może zmniejszyć wartość należności handlowych, pomaga zatem w utrzymaniu i poprawie płynności finansowej przedsiębiorstwa (wpływa na zmniejszenie podejmowanego ryzyka kredytowego). Kredyt kupiecki pozwala również prowadzić działalność gospodarczą tym podmiotom, które nie dysponują wystarczającymi środkami finansowymi (gotówką) lub mają trudności z ich pozyskaniem.
Do najważniejszych wad można zaliczyć zwiększone zapotrzebowanie na środki pieniężne po stronie sprzedającego, które pokryją wzrost poziomu należności. Ponadto sprzedający musi uiścić podatek dochodowy oraz podatek VAT od należności, których jeszcze nie uzyskał. Wzrasta również ryzyko nieotrzymania w terminie zapłaty oraz wystąpienia strat z tytułu niewypłacalności klientów. W dalszej kolejności dostawca powinien się liczyć z możliwością wystąpienia ryzyka zatorów płatniczych oraz pojawienia się wysokich kosztów windykacji. Istnieje konieczność wprowadzenia systemu monitorowania zdolności kredytowej odbiorców, a sam koszt monitorowania należności wzrasta.
Koszt kredytu kupieckiego
Koszt kredytu handlowego jest najczęściej obliczany w dwóch przypadkach:
• gdy zaciągnięcie kredytu ma charakter jednorazowy (nieodnawialny) – liczymy wtedy nominalny roczny koszt finansowania kredytem handlowym,
• gdy zaciągnięcie kredytu ma charakter odnawialny – liczymy efektywny roczny koszt finansowania kredytem handlowym.
Obliczany w skali roku koszt kredytu handlowego daje się porównać z kosztem innych źródeł finansowania, przede wszystkim ze stopą rocznego kredytu bankowego czy kosztem kapitału własnego.
Nominalny roczny koszt kredytu kupieckiego
Nominalny koszt kredytu kupieckiego obliczamy stosując formułę:
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
REKLAMA
Warunki płatności są zazwyczaj określone na fakturze wystawionej przez dostawcę lub zawarte w kontrakcie. Dlatego czasami może się okazać przydatna następująca formuła, będąca odmianą wcześniejszego wzoru:
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
gdzie:
CF1 – cena bez opustu,
CF0 – cena po uwzględnieniu opustu,
N – maksymalny dopuszczalny okres zapłaty (w dniach),
d – okres, w którym można skorzystać z opustu cenowego związanego z wcześniejszą zapłatą (w dniach).
Z uwagi na to, że źródłem finansowania w obu przypadkach jest kapitał obcy, przy kalkulacji kosztu kredytu handlowego możemy uwzględnić efekt tarczy podatkowej, zgodnie z następującym zapisem:
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
gdzie:
t – stopa podatku dochodowego,
pozostałe oznaczenia jw.
W praktyce gospodarczej dostawcy dóbr lub usług posługują się często zapisem informującym o warunkach udzielenia opustu cenowego według następującego wzoru:
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Oznacza on, że nabywca otrzyma (r) procent opustu w stosunku do ceny widniejącej na fakturze, jeżeli ureguluje płatność w okresie (d) dni od daty faktury. W przeciwnym razie płatność musi być dokonana w ciągu (N) dni od daty faktury. (N) oznacza długość okresu kredytowania i informuje o maksymalnej długości okresu zapłaty oferowanej odbiorcom (przykład 1).
Przykład 1
Dostawca oferuje następujące warunki zawarcia transakcji handlowej: „2/10 net 45”. Klient może skorzystać z 2% opustu przy płatności w ciągu 10 dni od daty zakupu, gdy ostateczny termin zapłaty, czyli pełny okres udzielanego kredytu kupieckiego, wynosi 45 dni. Obliczmy roczny nominalny koszt kredytu kupieckiego dla dwóch wariantów, uwzględniając w drugim efekt tarczy podatkowej (t = 19%):
1) gdy odbiorca rezygnuje z oferowanego dyskonta cenowego, a transakcja ma charakter jednorazowy, oraz
2) gdy przedłuża ustalony dopuszczalny termin zapłaty o 5 dni.
Wariant 1 (rezygnacja ze skonta)
Koszt kredytu kupieckiego wyniesie:
kn = [2 / (100 – 2)] × [365 / (45 – 10)] = 0,2128, czyli 21,28%.
Otrzymany wynik informuje, że nabywca przy rezygnacji z opustu, czyli płacąc po 45 dniach, zaciąga u dostawcy kredyt kupiecki oprocentowany w wysokości 21,28% rocznie. Rezygnacja ta jest kosztem za obracanie zatrzymaną w ten sposób gotówką. Jeżeli odbiorca w okresie zapłaty ma możliwość ulokowania środków przy wyższej stopie zwrotu niż wyliczony koszt, rezygnacja z dyskonta jest w pełni uzasadniona. Z drugiej strony, informacja o koszcie może być przydatna, jeżeli odbiorca ma możliwość zaciągnięcia kredytu bankowego, którego oprocentowanie jest niższe niż 21,28%, i sfinansowania transakcji z tego źródła, przy jednoczesnej rezygnacji z opustu.
Wariant 2 (przekroczenie okresu zapłaty o 5 dni)
kn = [2 / (100 – 2)] × [365 / (50 – 10)] = 0,1862, czyli 18,62%
Po uwzględnieniu efektu tarczy podatkowej otrzymamy:
knt = kn × (1 – t) = 0,1862 × (1 – 0,19) = 0,1508, czyli 15,08%
Jak widać, przekroczenie terminu zapłaty powoduje obniżenie kosztu kredytu kupieckiego, ale może też mieć ujemne konsekwencje dla kredytobiorcy. Koszt kredytu kupieckiego wzrasta bowiem wraz ze spadkiem solidności kontrahentów, którzy nieterminowo regulują swoje zobowiązania. Dlatego w praktyce gospodarczej w przypadku regulowania zobowiązań po uzgodnionym terminie firmy czasami żądają karnych odsetek, tak aby zrekompensować ponoszone z tego powodu straty. Naliczanie takich odsetek, chociaż uzasadnione ekonomicznie, nie zawsze się firmie opłaca, a to ze względu na ryzyko utraty odbiorców, i będzie zależeć od pozycji dostawcy w stosunku do kredytobiorcy.
Jeśli sprzedający nie chce, aby odbiorcy zbyt często korzystali z oferowanego skonta, powinien tak skalkulować jego wysokość, aby po obliczeniu jego koszt (odsetki) był wyższy niż koszt dostępnego dla klienta na rynku kredytu bankowego. Jedynie wówczas może się spodziewać przyspieszenia spłaty należności. Takie postępowanie poprawia płynność finansową sprzedawcy, pomniejsza jednak jego zyskowność. Jeżeli nabywca nie skorzysta z opustu, to przyspiesza tym samym przepływ środków pieniężnych do spółki, jednak ich wartość jest niższa – dlatego analiza wysokości opustu cenowego powinna jednoznacznie wskazywać na korzyści wynikające z zastosowanej polityki kredytowania.
Efektywna stopa kredytu handlowego
Jak wspomniano, roczny efektywny koszt kredytu kupieckiego występuje przy operacjach o charakterze cyklicznym. Każdej spłacie zobowiązania towarzyszy nowa dostawa i powstanie kolejnego zobowiązania. Obliczyć go można za pomocą następującego wzoru (przykład 2):
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Dalszy ciąg materiału pod wideo
gdzie:
kef – roczny (efektywny) koszt kredytu kupieckiego,
pozostałe oznaczenia jw.
Przykład 2
Przedsiębiorstwo nie korzysta z opustu cenowego. Obliczymy efektywny roczny koszt finansowania kredytem handlowym (zaciągnięcie długu ma charakter odnawialny) dla następujących oferowanych przez sprzedawcę warunków: cena sprzedaży wynosi 12 000 zł dla okresu zapłaty równego 45 dniom, natomiast cena uwzględniająca opust jest równa 11 755,10 zł i można z niej skorzystać w okresie 10 dni od daty sprzedaży. Przy obliczeniach uwzględnimy efekt tarczy podatkowej.
Koszt nominalny to:
kn = [(12 000 – 11 755,10) / 11 755,10] × [365 / (45 – 10)] = 0,2173, czyli 21,73%
Po uwzględnieniu efektu tarczy podatkowej, otrzymamy:
knt = 0,2173 × (1 – 0,19) = 0,1760, czyli 17,60%
Liczba okresów w roku, w którym firma zaciąga kredyt handlowy, wynosi:
l = 365 / (N – d) = 365 / (45 – 10) = 10,4286
Efektywny roczny koszt kredytu kupieckiego, po uwzględnieniu efektu tarczy podatkowej, jest równy:
keft = [1 + (0,1760 / 10,4286)]10,4286 – 1 = 0,1907, czyli 19,07%
Kredyt handlowy jest jednym z alternatywnych źródeł finansowania. Kalkulacja jego kosztu powinna pomóc zarówno odbiorcom, jak i dostawcom określić skutki finansowe zawieranych transakcji handlowych. W przypadku odbiorców analiza możliwych do uzyskania korzyści płynących z jego wykorzystania jest prostsza. W pierwszej kolejności powinna ona obejmować odpowiedź na pytanie, czy firma posiada bardziej atrakcyjne możliwości wykorzystania środków pieniężnych w przypadku rezygnacji z oferowanego jej opustu. Jeżeli tak, to powinna z tych możliwości skorzystać. W dalszej kolejności, jeżeli firma posiada możliwość finansowania z innych źródeł, takich jak np. kredyt bankowy, powinna skalkulować, czy skrócić termin płatności i ewentualnie zaspokoić potrzeby finansowe niżej oprocentowanym kredytem bankowym, czy też nie.
W przypadku dostawców, dla których udzielanie kredytu kupieckiego wiąże się z dużym ryzykiem, analiza kosztu kredytu handlowego jest z reguły bardziej złożona, a skutki podejmowanych decyzji mogą być zarówno pozytywne, jak i negatywne. Jednak również sprzedawca może świadomie kształtować warunki płatności, wykorzystując w tym celu parametry kredytu kupieckiego, a w szczególności jego koszt. Dlatego operowanie wiarygodnymi danymi, opartymi na prawidłowej kalkulacji kosztu kredytu handlowego, wydaje się być niezmiernie istotne.
Jan Podobiński
ekspert w zakresie finansów
Autopromocja
REKLAMA
Źródło:
REKLAMA
© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.