REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Zarządzanie projektem unijnym i związane z nim ryzyko

Arleta Stefanicka
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

Efektywne wykorzystanie środków UE zależy od wielu czynników, a wśród nich - w znacznym stopniu - od doboru właściwej metody planowania i skutecznego zarządzania zasobami1. Punkt ciężkości, jeśli chodzi o osiągnięcie sukcesu założonego realizacją projektu leży na beneficjentach środków, ich przygotowaniu i motywacji w osiąganiu rezultatów.

REKLAMA

Ubiegający się o środki unijnie beneficjent może mieć do czynienia z problemami związanymi z finansowaniem projektu, i to już na etapie przygotowywania wniosku. W fazie wstępnej przeszkodą może być brak precyzji uregulowań normatywnych, prowadzący w praktyce do zróżnicowanej interpretacji przepisów i wytycznych przez podmioty zaangażowane w system zarządzania funduszami strukturalnymi. Opracowanie projektu wiąże się z dokładnym określeniem: kto, w jakim czasie i w jakim zakresie będzie współfinansował projekt. Projektodawca powinien określić całkowite koszty związane z realizacją projektu, zarówno koszty kwalifikowane, jak i niekwalifikowane. Koszty kwalifikowane stanowią podstawę określenia procentowego udziału funduszy unijnych w finansowanie konkretnego projektu. Składający wniosek o dofinansowanie jest zobowiązany ponadto do przedstawienia rozkładu wydatków w poszczególnych fazach wykonania projektu. Zakres przedmiotowy projektu i fundusz strukturalny, z którego ma być współfinansowany, determinują wysokość dofinansowania. Niektóre typy projektów są finansowane w całości z funduszy strukturalnych, inne wymagają od przedsiębiorcy pewnego procentowo ujętego wkładu własnego.

REKLAMA

W zależności od charakteru projektu i jego złożoności pojawić się może problem ryzyka związanego z przyszłym wykonaniem, a przede wszystkim jego finansowaniem. Biorąc je pod uwagę, projektodawca musi przygotować optymalny montaż finansowy oraz wykorzystać odpowiednie instrumenty zabezpieczające przed ewentualnymi zagrożeniami planowej realizacji projektu wykraczającymi poza zwykłe ryzyko. Z reguły ryzyko towarzyszy każdej działalności gospodarczej. Przez zabezpieczenie środków na prefinansowanie kosztów kwalifikowanych i tych niepodlegających refundacji firma ma potencjalne szanse na zagwarantowanie płynności finansowej na każdym etapie realizacji projektu. W tym celu może wykorzystać różne instrumenty ekonomiczne, m.in. leasing2 lub kredyt (np. pomostowy3 albo współfinansujący4), oraz akredytywę dokumentową zobowiązującą bank do udzielenia zabezpieczenia finansowego. Ta forma jest zobowiązaniem samoistnym banku, co jest równoznaczne z tym, że zapłata za towar następuje niezależnie od kondycji finansowej nabywcy produktu, wyłącznie na podstawie złożonych przez zbywcę wymaganych dokumentów. Rola sektora bankowego nie ogranicza się do udzielania pożyczek. Zainteresowana współpracą instytucja finansowa, czyli usługodawca bierze udział w tworzeniu diagnozy sytuacji, opiniowaniu instrumentów wsparcia oraz tworzeniu systemu zabezpieczenia planowanego przedsięwzięcia współfinansowanego z funduszy.

Prefinansowanie projektów unijnych było główną metodą wspomagania projektodawców na etapie programowania wspólnotowego obejmującego lata 2004-2006. Takie rozwiązanie stwarzało możliwość podjęcia się wykonania projektu przez wnioskodawców nieposiadających własnego kapitału. Obecnie wnioskodawca powinien zabezpieczyć pewne środki „na wejściu”5. W nowym okresie programowania obejmującym lata 2007-2013 zakres instrumentów współfinansowania projektów rozszerza się o tzw. dotację rozwojową. Może ona być udzielana w formie zaliczki dla podmiotów, których statutowa działalność nie jest nastawiona na zysk lub w odniesieniu do projektów zasadniczo niegenerujących zysków. W świetle powyższego uprzywilejowane są jednostki publiczne. Od tej zasady są oczywiście wyjątki. Droga do zaliczek jest otwarta również dla przedsiębiorstw prywatnych, jeśli ich projekt:

1) polega na prowadzeniu prac badawczo-rozwojowych i/lub wdrożeniu ich wyników,

2) dotyczy inwestycji początkowej polegającej na wykorzystaniu nowych technologii i wdrożeniu rozwiązań charakteryzujących się innowacyjnością na poziomie co najmniej europejskim,

Dalszy ciąg materiału pod wideo

3) polega na wsparciu funduszy kapitałowych,

4) realizowany jest w ramach programu współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego,

5) realizowany jest wyłącznie przez jednego beneficjenta, który jest spółką Skarbu Państwa lub bankiem państwowym.

Dla wszystkich firm prowadzących działalność nastawioną na zysk, a niemieszczącą się w zakresie wyjątków od reguły przyznawania dotacji, istnieje swoista „furtka”. Działając na zlecenie beneficjentów będących jednostkami publicznymi, mogą - wykonując różnorodną działalność - otrzymywać jednocześnie na ten cel dofinansowanie. Beneficjenci mogą przekazywać zaliczki wykonawcom, po ustanowieniu przez tych ostatnich odpowiedniego zabezpieczenia realizacji zlecenia.

 

Przepływy finansowe

REKLAMA

Zasadniczą kwestią związaną z realizacją projektu jest postawienie w nim realnych zadań i przedstawienie adekwatnego dla nich kosztorysu. Weryfikacja możliwości realizacyjnych wniosku dotyczy dostępności środków finansowych na realizację przedsięwzięcia i realności założeń budżetowych z punktu widzenia zdolności beneficjenta do regulowania zobowiązań w terminie (płynność finansowa). Uzyskanie pozytywnej oceny merytorycznej projektu przez instytucję dokonującą naboru wniosków dopiero otwiera drogę do otrzymania dofinansowania. Należy to rozumieć w ten sposób, że również dobry projekt może nie otrzymać dofinansowania, np. z powodu zbyt dużej liczby uczestników w konkursie. Ze względu na ograniczone środki, tylko część projektów zostaje dofinansowana. W projektach współfinansowanych z funduszy strukturalnych pewne środki musi zabezpieczyć wnioskodawca (wkład własny), chyba że spełnia warunki uzyskania pełnego zabezpieczenia środków finansowych. Podział na jednostki zaliczane do sektora finansów publicznych i jednostki do niego nienależące determinuje w pewnym stopniu zakres możliwości korzystania z dotacji6. Finansowanie publiczne projektu pochodzi w rzeczywistości nie tylko od UE (85 proc.), ale też od państwa (15 proc.). Niezależnie od tego, w jakim stopniu współfinansowany jest projekt, projektodawca musi ustalić rzeczowy i możliwy do wykonania (realny) plan finansowy. Przygotowanie montażu finansowego rozpoczyna się przeważnie od określenia posiadanych środków własnych i koniecznych wydatków związanych z całym projektem. Kolejnym krokiem jest wzmiankowane wyżej podzielenie kosztów na kwalifikowane i niekwalifikowane. Koszty kwalifikowane stanowią podstawę do określenia procentowego wkładu funduszy pomocowych w finansowaniu konkretnego projektu.

Projektodawca zobowiązany jest realizować projekt zgodnie z umową, na której treść składa się w szczególności opis projektu zawarty we wniosku o dofinansowanie. Do obowiązków projektodawcy należy:

- wybór podmiotu realizującego część projektu, z zachowaniem zasad przejrzystości i uczciwej konkurencji,

- osiągnięcie w przewidzianym w umowie terminie założonych celów,

- sporządzanie i dostarczanie instytucji pośredniczącej okresowych sprawozdań, których istotnym elementem jest zestawienie finansowe.

Zasadnie podnosi się w piśmiennictwie7 znaczenie kontroli cząstkowej, pozwalającej na zestawienie tego, co do danego momentu osiągnięto, z tym, co powinno być zrealizowane. Monitorowanie8 i związane z nim przekazywanie odpowiednich sprawozdań z realizacji projektu ma znaczenie nie tylko dla instytucji nadzorujących, ale także dla samego projektodawcy. Systematyczne przedstawianie wiarygodnych informacji dotyczących wdrażania projektu jest podporządkowywane celowi, jaki stanowi zagwarantowanie zgodności jego wykonania z przyjętymi założeniami. Monitorowanie finansowe dotyczy oceny prawidłowości zarządzania środkami z funduszy europejskich sprawności ich wydatkowania. Monitorowanie rzeczowe ma wobec finansowego charakter szerszy, ponieważ obejmuje swoim zakresem miarkowanie wskaźników realizacji celów projektu zawartych w dokumentacji projektowej. Zasadnie przyjmuje się, że celem monitorowania jest dążenie do zagwarantowania zgodności projektu z przyjętymi założeniami i celami oraz bieżące wykrywanie nieprawidłowości i korygowanie działań w pożądanym kierunku. W świetle powyższego należy przyjąć, że proces monitorowania ma charakter ciągły z reguły pokrywający się z okresem wdrażania projektu, a w niektórych wypadkach dotyczy także czasu po zakończeniu wykonania projektu. Monitorowanie pełni zatem także funkcje diagnostyczne dla samego podmiotu realizującego projekt. Służy bowiem racjonalizacji działań. Pozwala przede wszystkim na minimalizację zagrożeń i kosztów, a w konsekwencji lepsze wykorzystanie zasobów, także przez - jeżeli okaże się to niezbędne - dokonanie pewnych przesunięć finansowych.

Z monitorowaniem - jak wspominałam wyżej - ściśle powiązana jest kontrola projektu przez instytucję nadzorującą. Jej celem jest zestawienie istniejącego stanu z założonym, wykrywanie nieprawidłowości oraz przekazywanie odpowiednich wniosków i zaleceń. Zasadniczym kryterium oceny jest prawidłowość wydatkowania środków legalność działań. Jednym z kluczowych elementów kontroli jest kontrola zarządzania finansami i wydatkowania środków zgodnie z założonym harmonogramem.

Finansowanie projektu opiera się przede wszystkim o warunki umowy zawartej między projektodawcą a podmiotem lub podmiotami udzielającymi dofinansowania. Warunki takiej umowy nie mogą w toku realizacji projektu ulec zasadniczej zmianie, dlatego też tak ważne jest fachowe i realne oszacowanie kosztów przedsięwzięcia przez wnioskodawcę. Gdy kwota dofinansowania jest wyższa niż faktycznie poniesione koszty wykonania projektu, dofinansowanie zostaje proporcjonalnie zmniejszone z zachowaniem proporcji udziału procentowego zawartego w umowie. W praktyce są to problemy niełatwe do rozwiązania. Na etapie planowania kosztów trudno z dostateczną dokładnością oszacować realne koszty np. na wynajęcie sal na szkolenia, prowadzoną promocję, ponieważ mogą one ulec zmianie ze względu na czynniki zewnętrzne. Pewne nadwyżki środków może wnioskodawca wykorzystać - za zgodą instytucji pośredniczących - na inne, ściśle związane z realizacją projektu, cele, ale pole manewru jest tutaj niewielkie. Z punktu widzenia negatywnych konsekwencji dla projektodawcy problemem jest błędne szacowanie kosztów przez ich zaniżenie. Niedoszacowanie może wynikać z braku dotychczasowych doświadczeń projektodawcy odnoszących się do planowania wewnętrznego lub projektowania z udziałem środków zewnętrznych.

W przypadku zaniżenia kosztów projektodawca nie otrzymuje zwiększonych środków publicznych na wyrównanie różnicy, sam musi uzupełnić brakującą kwotę. Z uwagi na niebezpieczeństwo przeszacowania lub niedoszacowania analiza finansowa projektu powinna zostać poprzedzona ze strony beneficjenta staranną i rzetelną kalkulacją koniecznych nakładów inwestycyjnych, potrzebnego kapitału obrotowego, potencjalnych przychodów generowanych w efekcie realizacji projektu, kosztu finansowania projektu, amortyzacji składników projektu. Ocenie rentowności projektu inwestycyjnego służą wskaźniki jego efektywności. W przypadku przedsiębiorstw zwykle kalkuluje się zaktualizowaną wartość netto projektu (NPV) oraz wewnętrzną stopę zwrotu z inwestycji (IRR).

W trakcie realizacji projektu istnieje możliwość stosowania pewnych zasadnych przesunięć pomiędzy określonymi w umowie poszczególnymi kategoriami wydatków kwalifikowanych. Dopuszczalna modyfikacja może obejmować wysokość maksymalnie do 10 proc. kwoty przypadającej na każdą kategorię (poziom 10 proc. określany jest od kwoty w ramach kategorii, z jakiej następuje przesunięcie). Dokonywanie takich przesunięć nie wymaga informowania IP lub IW (IP2), pod warunkiem że:

- przesunięcia nie zwiększają wysokości środków na wynagrodzenia personelu w ramach danego zadania,

- przesunięcia nie wpływają na wysokość i przeznaczenie przyznanej pomocy publicznej w ramach projektu.

Nie są też możliwe przesunięcia pomiędzy kosztami bezpośrednimi a kosztami pośrednimi, z uwagi na fakt, że koszty pośrednie stanowią procent kosztów bezpośrednich. Jeżeli w trakcie realizacji projektu pojawi się konieczność wprowadzenia dalej idących zmian w budżecie projektu, innych niż modyfikacje określone powyższą granicą, mogą wchodzić w rachubę postanowienia dotyczące zmiany umowy, na którą musi wyrazić zgodę instytucja nadzorująca. Umowa może zostać rozwiązana, jeżeli projektodawca nie wypełni wynikających z niej istotnych zobowiązań. Istotne odstępstwo od zawartej umowy może dotyczyć m.in. zmiany celu projektu bez zgody instytucji nadzorującej, zwlekania z rozpoczęciem realizacji projektu w terminie określonym umową lub naruszenia kontraktu w inny sposób. Z tym że pojęcie „inny sposób” musi być dookreślone w umowie łączącej beneficjenta z instytucją pośredniczącą. W takich przypadkach beneficjentowi nie przysługuje żadne odszkodowanie.

Zgodnie z obecnie obowiązującą regulacją wspólnotową zasadą jest finansowanie projektów unijnych z zasobów tylko jednego funduszu (zasada monofunduszowości). Od powyższej reguły normodawca unijny - w rozporządzeniu Rady (WE) nr 1083/2006 z 11 lipca 2006 r., ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1260/19999 - wprowadza wyjątki. Dotyczą one cross-financingu (Mechanizm tzw. elastycznego (krzyżowego) finansowania polegającego na zaangażowaniu w latach 2007-2013 środków z EFRR w realizację działań, których zakres merytoryczny zwyczajowo podlega pod obszar interwencji EFS i odwrotnie). W jego ramach kwalifikowalne są w szczególności wydatki związane z: zakupem oraz leasingiem (finansowym i zwrotnym) sprzętu niezbędnego do prowadzenia szkoleń lub w celu realizacji innych zadań w ramach projektu. Przez pojęcie „sprzęt” na potrzeby cross-financingu należy rozumieć m.in.: środki trwałe, wyposażenie (np. meble, niszczarki, telefony), dla których prowadzona jest ewidencja ilościowa lub ilościowo-wartościowa10. Z tego instrumentu można korzystać w różnego typu projektach, w tym przedsięwzięciach inwestycyjnych. Ocena celowości korzystania z tego instrumentu należy do instytucji wdrażającej (pośredniczącej II stopnia). Może to mieć miejsce przykładowo w sytuacjach, gdy dla osiągnięcia zasadniczego celu określonego we wniosku o dofinansowanie niezbędne jest dodatkowe przeszkolenie personelu. Wartość cross-financingu nie może przekroczyć 10 proc. na poziomie priorytetu programu. Przykładowo, jeżeli do realizacji projektu szkoleniowego niezbędne jest skorzystanie z określonego sprzętu, wydatki w tym zakresie nie mogą przekroczyć 10 proc. (lub 15 proc. w przypadku działań realizowanych w ramach priorytetów służących integracji społecznej) kosztów kwalifikowanych.

Płynność finansowa projektu powinna zostać zachowana w odniesieniu do całkowitych kosztów projektu, a więc zarówno kosztów kwalifikowanych, jak i niekwalifikowanych11. Oznacza ona zdolność do regulowania zobowiązań w wyznaczonym przez beneficjenta terminie i wykazuje ścisły związek z realnością zaplanowanego budżetu. Beneficjent pomocy musi udokumentować, iż posiada pełną zdolność do przeprowadzenia projektu począwszy od jego fazy przedinwestycyjnej (przygotowawczej) - jeżeli projekt dotyczy inwestycji - poprzez etap wykonywania projektu, aż do spłaty wszystkich zobowiązań związanych z przedsięwzięciem.

Przy planowaniu inwestycji z udziałem pomocy unijnej należy określić finansowanie wkładu własnego w projekcie oraz zabezpieczyć zdolność kredytową dla całej inwestycji, aż do momentu refundacji dotacji z funduszu strukturalnego. Konsekwencją wzmiankowanego niedoszacowania środków jest pojawiające się często ryzyko utraty płynności finansowej przedsięwzięcia. Zaradzić temu można przez finansowanie pomostowe zapewniające podmiotowi realizującemu projekt uzyskanie kredytu pomostowego oferowanego przez różne instytucje finansowe (z drogą kredytową wiążą się dodatkowe koszty realizacji projektu, ponieważ do kosztów kwalifikowanych nie są zaliczane odsetki od kredytu) lub w wyniku otrzymania zaliczki z instytucji unijnych. Druga z wymienionych możliwości jest bardziej atrakcyjna dla wnioskodawcy, bo nie jest związana z dodatkowym dla niego obciążeniem finansowym. Niestety, uwzględniona jest ona tylko w niektórych programach operacyjnych funduszy europejskich.

 

Kredyt pomostowy

Kredyt pomostowy jest ofertą sektora bankowego sprzyjającą zachowaniu płynnej realizacji przedsięwzięcia. Przyznawany jest do wysokości przyznanego wsparcia, o które ubiega się wnioskodawca. Przed wydaniem promesy dotyczącej kredytu pomostowego bank dokonuje wstępnej oceny wiarygodności finansowej wnioskodawcy oraz innych determinantów dotyczących realności powodzenia przedkładanego przez wnioskodawcę projektu. Otrzymanie promesy jest więc pierwszym sygnałem dla potencjalnego beneficjenta o prawidłowości przyjętych we wniosku założeń finansowych. Bank uzależnia przyznanie kredytu pomostowego od podpisania przez wnioskodawcę umowy o dotację, a należność kredytową w umowie kredytu zabezpiecza cesją praw z umowy o dotację. Należy jednak wziąć pod uwagę, iż podpisanie umowy o dotację nie stanowi gwarancji jej otrzymania. Jeżeli wnioskodawca nie dopełni warunków określonych umową, m.in. odnoszących się do terminowego składania sprawozdań finansowych wraz z wnioskami o kolejne transze środków, pomoc zostanie wstrzymana (zawieszona). Mając na uwadze powyższe niebezpieczeństwa, bank niechętnie zabezpiecza się jedynie cesją wierzytelności z tytułu umowy o dotację, ale dokonuje często dodatkowych zabezpieczeń na majątku wnioskodawcy. Udzielone przez instytucje finansowe kredyty pomostowe charakteryzują się zwykle pewną elastycznością dotyczącą modyfikacji terminów i sposobów ich spłaty, chyba że z umowy z bankiem wynika co innego (np. większe sformalizowanie warunków wykonania umowy przez kredytobiorcę). O kredyt na inwestycje dofinansowywane ze środków unijnych ubiegać się można również przed otrzymaniem dofinansowania. Usługę taką oferuje większość dużych banków.

Fundusz Poręczeń Unijnych

Podmiotom, które nie dysponują majątkiem własnym, wychodzi naprzeciw Fundusz Poręczeń Unijnych, obsługiwany przez Bank Gospodarstwa Krajowego. Fundusz Poręczeń Unijnych został powołany ustawą z 16 kwietnia 2004 r. Znowelizowana ustawa o FPU z 6 lipca 2006 r. obowiązuje od 7 października 2006 r. Celem działania Funduszu jest wspieranie polskich przedsiębiorców, samorządów i ich związków realizujących w Polsce projekty współfinansowane ze środków Unii Europejskiej. Poręczenia i gwarancje udzielane są wykonawcy przedsięwzięcia będącego beneficjentem środków unijnych na zabezpieczenie kredytu bankowego lub emisji obligacji finansujących wkład własny oraz nakłady podlegające refinansowaniu z UE. Poręczenia i gwarancje udzielane są także przedsiębiorcom, którzy uczestniczą w realizacji przedsięwzięcia współfinansowanego z UE jako wykonawcy i podwykonawcy zawartych umów np. firmom budowlanym i projektowym. Z pomocy FPU potencjalnie mogą korzystać wszystkie podmioty realizujące przedsięwzięcia z udziałem środków unijnych. Dzięki uzyskanemu poręczeniu otrzymują one dostęp do finansowania projektów przy braku wystarczających zabezpieczeń oraz możliwość ustanowienia wiarygodnego i pewnego zabezpieczenia do 80 proc. wartości kredytu. Uzyskują dostęp do kredytowania, pomimo posiadania aktywów o małej wartości nie akceptowanych z reguły przez banki jako wiarygodne zabezpieczenie kredytu.

Formy zabezpieczeń projektów od skutków niewykonania lub nienależytego zrealizowania umowy

Wnioskodawca, który wygrał konkurs (jeżeli taki tryb był przewidziany dla uzyskania środków unijnych) i podpisał umowę z instytucją finansującą, musi zabezpieczyć projekt na wypadek jego niewykonania lub wykonania niezgodnego z treścią umowy. W programach pomocowych obejmujących lata 2007-2013 w zasadzie każdy beneficjent zobowiązany jest do przedstawienia odpowiedniego zabezpieczenia prawidłowej realizacji umowy, z wyjątkiem jednostek sektora finansów publicznych, do których stosuje się odrębne przepisy. Zabezpieczenie projektu powinno być adekwatne do kwoty dofinansowania. Wybór odpowiedniej formy zabezpieczenia uzależniony jest od typu projektu i jego wartości finansowej. Przeważnie formy zabezpieczeń oraz wysokość wymaganego zabezpieczenia określa instytucja ogłaszająca konkurs. Odpowiednie informacje w tym zakresie umieszcza w dokumentacji konkursowej (w latach 2004-2006 najczęściej sugerowaną formą zabezpieczenia realizacji projektu był weksel in blanco wraz z deklaracją wekslową). Jeżeli instrumenty odpowiedniego zabezpieczenia nie są określone w wytycznych, projektodawca ma możliwość dokonania swobodnego w tym zakresie wyboru. Zgodnie z wytycznymi dotyczącymi form zabezpieczeń projektów:

1) jeżeli wartość dofinansowania nie przekracza 1 mln zł - zabezpieczenie przybiera postać weksla in blanco wraz z deklaracją wekslową,

2) jeżeli dofinansowanie przekracza 1 mln zł - zabezpieczenie powinno być wyrażone w środkach finansowych wnioskodawcy lub w postaci: poręczenia bankowego, poręczenia spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej, gwarancji bankowej, gwarancji ubezpieczeniowej, weksla z poręczeniem wekslowym banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej, zastawu na papierach wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa lub jednostkę samorządu terytorialnego, zastawu rejestrowego na zasadach określonych w przepisach o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów, cesji praw z polisy ubezpieczeniowej beneficjenta, przewłaszczenia rzeczy ruchomych beneficjenta na zabezpieczenie, hipoteki, poręczenia według prawa cywilnego.

Z przedstawionego wyżej wykazu wynika, że możliwości wyboru formy zabezpieczenia istnieją w przypadku realizacji projektów o większej wartości. W przypadku wyboru weksla in blanco nie ma potrzeby zamrażania aktywów lub dawania ich w zastaw. Faktycznym ograniczeniem dostępności korzystania z gwarancji bankowej jest zła sytuacja ekonomiczna usługobiorcy. Z reguły instytucje finansowe udzielają gwarancji bez żadnych dodatkowych warunków tylko dobrze prosperującym podmiotom. W pozostałych przypadkach bank może żądać dodatkowych zabezpieczeń.

Zabezpieczeniem omawianej wierzytelności może być zastaw na rzeczach ruchomych lub na prawach zapewniających wierzycielowi zaspokojenie z nich w drodze postępowania sądowego. W przypadku zastawu wpisanego do rejestru zastawów, zaspokojenie może nastąpić w trybie pozasądowym. Rzeczy i prawa po oddaniu w zastaw nie zmieniają właściciela (zob. art. 306 i następne kodeksu cywilnego). Z zastawem wiąże się niezbędność posiadania pewnych aktywów. Formą zabezpieczenia prawidłowej realizacji umowy może być cesja praw z polisy ubezpieczeniowej beneficjenta. Charakteryzuje się ona tym, że nie zmusza beneficjenta do oddawania w czyjąś dyspozycję aktywów firmy, a zabezpieczając umowę na wypadek jej nieprawidłowego wykonania poprzez przelew praw z umowy ubezpieczenia, oferuje wierzycielowi prawo do uzyskania odpowiedniego świadczenia (odszkodowania). Przewłaszczenie rzeczy ruchomych nie jest związane z reguły z oddaniem ich w fizyczne posiadanie wierzycielowi. Może przechowywać je dłużnik i korzystać z niej zgodnie z przeznaczeniem. Jednak mimo to nie jest to instrument zachęcający choćby dlatego, że umowa przewłaszczenia nie jest uregulowana w kodeksie cywilnym, a jej zastosowanie w innym celu niż zabezpieczenie wierzytelności bankowych jest przedmiotem dyskusji w doktrynie12. Pozostałymi do wyboru formami są: hipoteka i poręczenie regulowane przepisami kodeksu cywilnego. Instytucja poręczenia jest alternatywną formą zabezpieczenia dla podmiotów, które znajdą poręczyciela o akceptowalnej przez drugą stronę umowy zdolności kredytowej.

Zabezpieczenie, o którym mowa powyżej, ustanawiane jest na okres od dnia zawarcia umowy na dofinansowanie projektu do upływu 5 lat od dnia zakończenia finansowego realizacji projektu. Jest to wielka zmiana w odniesieniu do poprzedniego okresu programowania. Okres ten kończył się wraz z zakończeniem finansowym realizacji projektu.

 

Zarządzanie ryzykiem projektu

Ryzyko można zdefiniować jako „niebezpieczeństwo powstania szkody, obciążające poszkodowanego niezależnie od jego winy”13. W piśmiennictwie określa się je również jako możliwość odchylenia od wartości oczekiwanej14. Ponieważ każdemu większemu ekonomicznemu przedsięwzięciu z reguły towarzyszy pewne ryzyko, musi być ono również brane pod uwagę przy omawianych projektach, ponieważ cechuje je pewna podmiotowa i przedmiotowa złożoność. Zarządzanie ryzykiem projektu to ustawiczny proces polegający na identyfikacji ryzyka, starannej analizie oraz reakcji na jego wystąpienie. Wynik analizy ryzyka, czyli dookreślenie przyczyn zjawiska, stanowi punkt wyjścia dla opracowania metod postępowania służących zmniejszeniu zagrożeń dla pomyślnej realizacji przedsięwzięcia. Kwestie analizy ryzyka i sposobów wyjścia z niego w pewnym sensie należy wiązać ze stylem zarządzania projektem, z umiejętnością szybkiego i adekwatnego do skali zagrożeń reagowania na nie, ze zdolnością kierownictwa uruchamiania aktywności i inicjatywy zespołu. W każdym modelu zarządzania musi być miejsce na integratywne elementy dotyczące współdziałania osób realizujących projekt. Optymalny model współpracy na różnych poziomach zarządzania projektem należy wiązać z zasadą współodpowiedzialności za podjęte wspólne przedsięwzięcie15. Analizę ryzyka związanego z projektem można porównać do kreślenia mapy potencjalnych zagrożeń oraz szacowania szkód mogących być ich wynikiem. Zarządzanie ryzykiem to wykorzystanie tej mapy i podejmowanie odpowiednich działań przeciwdziałających niekorzystnym dla realizacji projektu skutkom, a co najmniej służących ich minimalizacji. Przygotowanie adekwatnej strategii zarządzania ryzykiem dotyczyć może każdej fazy życia projektu, gdyż może ono faktycznie wystąpić na różnych etapach jego realizacji. Każdy projekt jest zamkniętą całością o cyklicznym charakterze. Najczęściej przebieg procesu zarządzania ryzykiem ujmuje się następująco16: rozpoznanie charakteru ryzyka wraz z ustaleniem jego przyczyn i odpowiednią selekcją zagrożeń17 wartościowaniem użyteczności rozwiązań alternatywnych i ostatecznym wyborem metody rozwiązania problemu.

Planowanie realizacji projektu może odbywać się przy wykorzystaniu techniki harmonogramu. Jest to technika stosunkowo prosta i dotyczy nie tylko samego planowania, ale także kierowania projektem. Korzystając z tego rodzaju metody, poszczególne czynności przedstawia się w postaci dwuwymiarowego wykresu graficznego, gdzie odcięta (oś pozioma), przedstawia czas trwania poszczególnych czynności, natomiast rzędna (oś pionowa), czynności projektu18. W trakcie realizacji projektu należy trzymać się zasady zgodnego z harmonogramem terminowego wykonania poszczególnych faz życia projektu. Działania powinny być uszeregowane w czasie według określonych z góry zadań (z zastrzeżeniem jednak pewnej, czasem niezbędnej elastyczności działania), ponieważ pozwala to zidentyfikować i zdiagnozować pojawiające się zagrożenia, często pozostające poza determinantami wewnętrznymi. Do tych ostatnich można zaliczyć inflację, zmiany w prawie itd. Nie respektując ogólnej zasady trzymania się harmonogramu beneficjent ryzykuje rozproszeniem posiadanych zasobów oraz innymi zakłóceniami prawidłowej realizacji projektu. Zarządzanie ryzykiem to proces identyfikowania ryzyka i podejmowania działań stanowiących uzasadnioną i adekwatną do skali zagrożenia reakcję na nie. Właściwa identyfikacja ryzyka umożliwia przygotowanie odpowiedniej strategii. Nieduża jego skala pozwala je wyeliminować w drodze dopuszczalnej modyfikacji projektu, niewielkich przesunięć środków lub dających się to pogodzić z celami realizacyjnymi projektu, przesunięć kolejności wykonania zaplanowanych zadań czy (dopuszczalnej w pewnych granicach) korekty przyjętych wskaźników. W niektórych wypadkach usprawnienie przepływu informacji między wykonawcami może być adekwatnym środkiem niwelowania ryzyka zatorów prawidłowej realizacji projektu.

Niewątpliwie konieczne są wszelkie bieżące reakcje na pojawiające się zagrożenia dla realizacji projektów. Szybka i adekwatna do skali ryzyka reakcja na nie jest lepszym środkiem niż naprawianie szkód powstających w wyniku nawarstwienia się problemów. W wielu jednak przypadkach powyższa strategia niwelowania ryzyka może okazać się niewystarczająca i niezbędne będzie przeniesienie ryzyka na inny podmiot. Oczywiście pewne środki zabezpieczenia należy podejmować z wyprzedzeniem wobec potencjalnego zagrożenia realizacji projektu. Ta metoda nie likwiduje go, ale zabezpiecza przed negatywnymi skutkami niezrealizowania projektu, zwłaszcza w przypadku zagrożenia finansowego jego wykonania (akcentuję w tym artykule zwłaszcza finansowe determinanty realizacji projektu, ale nie ulega wątpliwości, że zagrożenia dla jego realizacji mogą być rozmaite i niektóre z nich zasygnalizowałam). Najogólniej ujmując, zarządzanie ryzykiem składa się z dwóch podstawowych elementów: zabezpieczenia przed negatywnymi skutkami ryzyka planowania oraz zabezpieczenia od skutków ryzyka towarzyszącego wdrażaniu projektu. Wymienia się przykładowo następujące potencjalne źródła ryzyka:

1) unieważnienie projektu,

2) istotne opóźnienia w realizacji projektu,

3) przekroczenie budżetu projektu (w związku z jego zaniżeniem we wniosku lub ryzykami zakłócenia jego wykonania wynikającymi z czynników zewnętrznych19).

Stosowaną metodą wyjścia z ewentualnej niekorzystnej sytuacji finansowej jest utworzenie pewnej rezerwy w zasobach z możliwością ich wykorzystania na wypadek niekorzystnego zdarzenia utrudniającego lub uniemożliwiającego realizację projektu.

Przy określaniu ryzyka wewnętrznego znajomość pewnych prawidłowości może mieć pomocne znaczenie dla projektodawcy. Do tej grupy zalicza się20 m.in. prawdopodobieństwo wystąpienia ryzyka z powodu: skomplikowania przepisów regulujących przedmiotową materię, delegowania funkcji, braku doświadczeń kadry kierowniczej projektu oraz jej zdolności organizacyjnych i kompetencji. W przypadku zatrudnienia menedżera pochodzącego z zewnątrz może dojść do zderzenia się różnych oczekiwań: personelu (zespołu) realizującego projekt oraz stylu kierowania nim różniącego się od dotychczasowych doświadczeń firmy w tym zakresie.

 

Ubezpieczenie projektu

Przygotowywanie i realizowanie omawianych projektów zawsze wiąże się z pewnym ryzykiem o różnym zresztą charakterze i skali. Zabezpieczeniem przed skutkami ryzyka może być ubezpieczenie projektu. Projekt ubezpieczyć można m.in. na wypadek szkód finansowych związanych z projektem poniesionych przez beneficjenta funduszy oraz od odpowiedzialności cywilnej na wypadek szkód pozostających w związku z realizacją projektu wyrządzonych osobom trzecim. Wybór rodzaju ubezpieczenia jest w zasadzie dowolny ale powinien mieć charakter racjonalny, tj. uzasadniony charakterem i rodzajem projektu oraz skalą potencjalnych zagrożeń związanych z planowaniem oraz realizacją przedsięwzięcia.

Gwarancje ubezpieczeniowe stanowią zabezpieczenie na wypadek istotnych zakłóceń w realizacji przedsięwzięcia z udziałem funduszy wspólnotowych. Firmy ubezpieczeniowe, walcząc o klientów, dostosowują swoją ofertę do specyfiki funduszy unijnych. Elastyczność działań (propozycji) ubezpieczycieli powoduje, że instytucja zabezpieczeń jest w miarę atrakcyjna, choć korzystanie z usług ubezpieczycieli wiąże się z ponoszeniem dodatkowych kosztów w postaci wnoszenia składek ubezpieczeniowych. Do gwarancji ubezpieczeniowych związanych z procesem inwestycji należą:

1. Na etapie ogłoszenia przetargu - gwarancje zapłaty wadium. Zabezpieczenia tego rodzaju stosowane są na etapie organizacji przetargu na wykonanie prac, terminową realizację dostaw. Wartość wadium stanowi zazwyczaj 10 proc. wartości zamówienia objętego przetargiem. Gwarancje te znajdują zastosowanie nie tylko w odniesieniu do przetargów organizowanych na podstawie ustawy o zamówieniach publicznych, ale również w odniesieniu do każdego innego przetargu, którego regulamin przewiduje możliwość zastąpienia wadium gotówkowego przez zabezpieczenie jego zapłaty w formie gwarancji zapłaty wadium.

2. Na etapie realizacji projektu - gwarancje należytego wykonania kontraktu i zwrotu zaliczki. Ubezpieczenie zapewnia beneficjentowi wypłatę z tytułu gwarancji, jeżeli wykonawca nie wywiązał się z kontraktu. Przez wywiązanie się z kontraktu należy rozumieć terminowe i rzetelne, a więc zgodne z umową jego wykonanie.

3. Po zakończeniu realizacji przedsięwzięcia - gwarancja właściwego zabezpieczenia interesu ubezpieczającego na wypadek wad lub usterek określonego świadczenia. Na podstawie gwarancji terminowego usunięcia wad i usterek ujawnionych po przejęciu protokołem zdawczo-odbiorczym przedmiotu kontraktu ubezpieczyciel zobowiązuje się do wypłacenia kwoty określonej w gwarancji, jeśli wykonawca kontraktu nie usunie ich w przewidzianym terminie.

Efektywne zarządzanie ryzykiem jest ustawicznym procesem przewidywania, diagnozowania i radzenia sobie z zagrożeniami prawidłowej realizacji projektu.

Wykonanie projektu to nie tylko kalkulacja finansowa

Podstawą realizacji projektów współfinansowanych z funduszy strukturalnych są oczywiście pieniądze. Wielkim jednak uproszczeniem byłoby spojrzenie na wykonanie wniosku pod tym jedynie kątem. Po przezwyciężeniu problemów związanych z fazą wstępną projektu, tj. z jego opracowaniem, złożeniem i przyjęciem, należy brać pod uwagę trudności, które mogą się pojawić na etapie realizacji. Wykonanie projektu wiąże się z udziałem wielu podmiotów działających na różnych poziomach organizacyjnych z ich współdziałaniem zmierzającym do pomyślnej realizacji założonego celu. Im więcej stopni zarządzania i delegowania uprawnień, tym wyższy stopień niepewności co do realizacji przedsięwzięcia21. Problemy w praktyce mogą wiązać się z nieodpowiedzialnym zachowaniem kontrahentów (podmiot realizujący projekt powinien przed wyłonieniem wykonawców starannie zbadać przedłożone przez nich dokumenty i dotychczasowe doświadczenia rynkowe w tym zakresie i przygotowanie zawodowe), np. firm wykonujących zlecenia dla projektodawcy. Wnioskodawca powinien przy ich doborze działać zgodnie z wymogami staranności zawodowej i efektywności gospodarczej. Przede wszystkim powinien unikać niesprawdzonych wykonawców, aby w ten sposób zabezpieczyć się przed skutkami ryzyka niewykonania lub nienależytego wykonania założonych projektem celów. Zależnie od stopnia złożoności i rodzaju projektu w grę mogą wchodzić nie tylko wykonawcy, ale również partnerzy (każdy partner, wchodząc do partnerstwa, oprócz swoich zasobów i umiejętności wnosi także własne oczekiwania, co do kształtu realizacji projektu, jego celu czy podziału budżetu)22. Wraz ze wzrostem liczby wykonawców oraz partnerów projektu rośnie potencjalne zagrożenie odnoszące się do problemu skoordynowania wszystkich wysiłków zmierzających do efektywnej realizacji przedsięwzięcia. Brak rzetelnej, lojalnej współpracy między kooperantami może stanowić istotne zagrożenie dla terminowej oraz optymalnej - z punktu widzenia przyjętych założeń przez beneficjenta - realizacji projektu. Ponadto trudności w planowej realizacji wniosku mogą wynikać z braku przewidzenia realnego terminu potrzebnego na jego wykonanie. Wnioskodawcy powinni korzystać z doświadczeń innych beneficjentów, którzy pomyślnie zrealizowali przedsięwzięcia z udziałem funduszy zewnętrznych oraz analiz publikowanych w przedmiotowym piśmiennictwie. Analizy niepowodzeń również stanowią cenne źródło informacji dla przyszłych beneficjentów. Nie ulega wątpliwości, że rodzaj materii objętej projektem w pewnym stopniu może przesądzać o skali potencjalnego ryzyka związanego z realizacją omawianych przedsięwzięć.

Ze specyficznym ryzykiem wiąże się realizacja tzw. projektów miękkich (szkoleniowych) ponieważ dotyczą one rozwoju zasobów ludzkich. Celem naczelnym wzmiankowanych programów jest proces budowania szeroko rozumianego społeczeństwa informacyjnego. Ważne miejsce w tym przedmiocie ma wdrażanie zintegrowanych systemów informatycznych. Projekty informatyczne ze względu na swoją specyfikę i złożoność są stosunkowo często narażone na ryzyko niepowodzenia. Współfinansowane mogą zostać różnego rodzaju wskazane wyżej szkolenia spójne, gdy chodzi o ich główne założenia z polityką zatrudnienia i właściwego wykorzystania zasobów ludzkich. Programy te dotyczą aktualizowania posiadanej przez uczestników wiedzy oraz zdobywania przez jednostki nowych umiejętności, zwłaszcza informatycznych. W Polsce jest zbyt nikła świadomość konieczności uzupełniania wiedzy, ustawicznego kształcenia. Stan ten przekłada się na trudności wnioskodawców z kompletowaniem grup docelowych oraz w związku z dużą fluktuacją uczestnictwa osiągania założonych rezultatów szkoleń. Istotna jest tutaj zwłaszcza odpowiednia, wyprzedzająca realizację części szkoleniowej wniosku, promocja tego rodzaju programów i konkretnych projektów, pozwalająca dotrzeć do właściwego potencjalnego adresata i przyciągnąć go do oferty. Siłą przyciągającą do tego typu projektów staje się wysoko wykwalifikowana kadra prowadząca. W zakresie tego ostatniego wymogu należy uwzględnić nie tylko kwalifikacje prowadzącego szkolenie ujmowane w sensie formalnym, ale w nie mniejszym stopniu umiejętności nawiązywania przez niego kontaktów interpersonalnych. Dotyczy to posługiwania się przez prowadzących zrozumiałym dla docelowej grupy odbiorów językiem i atrakcyjnej formy prowadzenia warsztatów. Dotacje na różnego rodzaju szkolenia wykazują tendencję zwyżkową. Środki na tego typu projekty pochodzą z Europejskiego Funduszu Społecznego. W obecnym okresie programowania na projekty związane ze szkoleniami z zakresu technik informacyjnych i komunikacyjnych przeznaczono kilka miliardów złotych. Taka kwota powinna zachęcać do podjęcia inicjatywy i niezrażania się za pierwszym podejściem w sytuacji nieuzyskania dofinansowania, ponieważ konkurencja jest duża, a doświadczenia firm ubiegających się o środki stosunkowo małe.

 

Kluczowe kompetencje w zarządzaniu projektami unijnymi

Przygotowanie i realizacja projektu z udziałem funduszy strukturalnych jest przedsięwzięciem złożonym, wymagającym terminowego i skutecznego działania zgodnie z założonymi celami i przyjętymi parametrami. Efektywne zarządzanie projektami wymaga określonych kompetencji zespołu realizującego i określonych umiejętności zespołu. Na szeroko rozumiane kompetencje składają się kwalifikacje, doświadczenie oraz cechy osobowościowe23. Kompetencje kierownictwa zespołu stanowią synonim profesjonalnego i starannego działania, dotyczą m.in. umiejętnego i skutecznego konstruowania projektów. Odnoszą się one także do respektowania uniwersalnych zasad dotyczących każdych działań innowacyjnych, których przestrzeganie warunkuje przygotowanie dobrego, tzn. dostosowanego do możliwości i potrzeb beneficjenta, projektu. Do tych zasad należą: jasna strategia, orientacja na rozwiązywanie konkretnych problemów lub wykorzystanie konkretnych szans, przejrzysta i logiczna struktura celów i działań, realistyczny harmonogram, przejrzysty i adekwatny do założonych celów budżet. Istotne są umiejętności dotyczące trafnego przekładania zakładanych celów strategii na format konkretnego projektu, sformułowanego zgodnie z zasadami i wymogami programu, w ramach którego dany projekt ma być realizowany i finansowany.

Korzystanie ze środków unijnych wymaga już „na wejściu” znajomości i rozumienia programów operacyjnych oraz pomocniczych w praktyce wytycznych. Drugi obszar to kompetencje i umiejętności operacyjnego zarządzania projektem. Tutaj pewne osobiste predyspozycje kierownictwa odgrywają ważną rolę. Praca nad projektami i ich wdrożeniem to odznaczające się spójnością celów i środków działanie zbiorowe inspirowane i kierowane przez kompetentne kierownictwo. Przywództwo wymaga umiejętności dyplomatycznych i kierowniczych - są one niezbędne do tego, aby doprowadzić projekt do końca mimo różnych przeciwności i poważnych nieraz ograniczeń. Jeśli menedżer tych umiejętności nie posiada, projekt zagrożony jest dołączeniem do długiej listy tych, które nie odniosły sukcesu, przekroczyły swój budżet lub zostały zrealizowane z opóźnieniem. Menedżer projektu powinien zapewnić odpowiednie zasoby potrzebne do jego realizacji i zakończenia. Jeśli tak nie jest, oznacza to, że projekt nie został umieszczony na właściwej pozycji w hierarchii priorytetów kierownictwa firmy. Wyraźnie kładę tutaj akcent na inspirację w układzie pionowym, a więc płynące zarówno z kierownictwa do zespołu prowadzącego projekt, jak również oddolne inicjatywy wychodzące od zespołu.

Efektywna komunikacja (wymiana informacji), jest jednym z zasadniczych warunków sukcesu całego przedsięwzięcia i warunkiem szybkiej reakcji na pojawiające się przy realizacji projektu problemy. Kompetentne i doświadczone kierownictwo musi mieć świadomość znaczenia sprawnego obiegu informacji w układzie horyzontalnym i wertykalnym dla koordynacji działań związanych z wykonaniem projektu i umacnianiem współdziałania zespołu. Nie da się przecenić znaczenia pionu kierowniczego zespołu projektowego, w skład którego wchodzą przeważnie kierownik (koordynator) projektu, księgowy, analityk prawnik. Muszą czuć się zespołem zaangażowanym i zorientowanym na osiągnięcie tego samego celu - zrealizowanie projektu. Dla realizacji projektów niezmiernie ważna jest stabilność zespołu. Nie zawsze wnioskodawcy mają świadomość na etapie planowania, że budowanie zespołu projektowego i koordynowanie jego pracy jest zadaniem bardzo trudnym.

Zarządzanie projektami jest niewątpliwie sztuką radzenia sobie ze zdarzeniami nieoczekiwanymi i przeciwdziałania lub minimalizowania ich szkodliwym następstwom. Jednym z najważniejszych warunków sukcesu projektu jest angażowanie właściwych ludzi oraz stosowanie właściwych narzędzi.

Efektywne wykorzystanie pozyskanych środków zależy w dużym stopniu od doboru właściwej metody planowania, a następnie realizacji projektów współfinansowanych ze środków wspólnotowych, czyli od właściwej metodyki zarządzania nimi. Podsumowując można powiedzieć, że każde przedsięwzięcie odniesie sukces, kiedy uda się wykształcić właściwe kompetencje związane z umiejętnościami samodzielnego i skutecznego poruszania się w sferze zarządzania projektami europejskimi, niezależnie od ciągle zmieniających się reguł, wytycznych i procedur poszczególnych konkretnych programów. Oznacza to, że chodzi o stworzenie pewnej nowej, zorientowanej na projekty kultury działania.

Arleta Stefanicka

dyrektor ds. projektów unijnych w Ośrodku Doskonalenia Kadry Kierowniczej Oświaty VULCAN we Wrocławiu

 

 

1 Absorpcja funduszy pomocowych jest także uwarunkowana posiadaną przez instytucje zaangażowane w system wdrażania i zarządzania funduszami strukturalnymi wiedzą i doświadczeniem na temat optymalnych metod oceny projektów dofinansowanych z tego źródła. W metodyce zarządzania projekty europejskie są definiowane jako zbiory czynności podejmowanych dla osiągnięcia jasno określonych celów, w wyznaczonym terminie i za pomocą przeznaczonego na ich realizację budżetu.

2 Koszty poniesione w związku z leasingiem kwalifikują się do współfinansowania z funduszy strukturalnych przy spełnieniu określonych warunków. Gdy okres umowy leasingu wykracza poza okres płatności w ramach pomocy wspólnotowej, za koszty kwalifikowane uważa się jedynie raty leasingu przypadające do zapłaty przed końcową datą płatności w ramach pomocy wspólnotowej. Szerzej B. Grucza, Kwalifikowalność wydatków w projekcie europejskim [w:] Zarządzanie projektem europejskim, praca zbiorowa pod red. M. Trockiego, B. Gruczy, Warszawa 2007 (dalej jako Zarządzanie projektem...), s. 187.

3 Jest źródłem finansowania, zapewniającym beneficjentowi zachowanie płynności finansowej w trakcie realizacji projektu współfinansowanego ze środków pomocowych UE. Zapewnia środki finansowe na realizację projektu w okresie od momentu wydatkowania środków do momentu ich refundacji, czyli umożliwia sfinansowanie tzw. luki czasowej. Udzielany jest do wysokości stanowiącej 100 proc. kwoty dotacji i na okres do uzyskania przez beneficjenta środków z dotacji (do dnia uzyskania refundacji).

4 Jest przeznaczony na finansowanie kosztów projektu, które nie podlegają refundacji.

5 Szerzej E. Bukłaha, Planowanie projektu europejskiego [w:] Zarządzanie projektem..., s. 161.

6 Cechą charakterystyczną jednostek sektora finansów publicznych jest potrzeba uwzględnienia zarówno ustawy o rachunkowości - tak jak w przypadku innych podmiotów, chociażby spółek kapitałowych - jak również regulacji szczególnych wynikających z ustawy o finansach publicznych, a także wydanych na jej podstawie przepisów wykonawczych. Sektor finansów publicznych zobowiązany został do stosowania szczególnych zasad rachunkowości dotyczących: ewidencji wykonania budżetu i majątku trwałego stanowiącego własność Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego, wyceny składników aktywów i pasywów, sporządzania oraz weryfikacji sprawozdań finansowych (zob. szerzej art. 17 ustawy).

7 J. Roszkowski, A. P. Wiatrak, Zarządzanie projektem - istota, procedury i ich zastosowanie przy korzystaniu ze środków Unii Europejskiej, Warszawa 2005, s. 124.

8 Przez monitorowanie rozumie się proces systematycznego zbierania i analizowania wiarygodnych informacji ilościowych i jakościowych dotyczących wdrażania projektów, którego celem jest zapewnienie zgodności realizacji takiego przedsięwzięcia z wcześniej założonymi celami. Szerzej M. Zysińska, Ewaluacja, monitorowanie i kontrola projektów europejskich [w:] Zarządzanie projektem..., s. 225 i nast.

 9 Dz.Urz. UE z 31 lipca 2006 r., L 210/25.

10 Środki trwałe o niskiej wartości, tj. poniżej 350 zł (wartość początkowa jest niższa od 10 proc. kwoty określonej w przepisach podatkowych), nie są już traktowane jako „środki trwałe” i ujmowane w ramach cross-financingu (z wyłączeniem mebli i pojazdów). Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 15 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości, przez środki trwałe rozumie się „rzeczowe aktywa trwałe i zrównane z nimi, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone na potrzeby jednostki” (Dz.U. Nr 121, poz. 591 z późn.zm.). Z wyłączeniem w ramach PO KL kwalifikowalności zakupów nieruchomości i gruntów.

11 Zob. Wytyczne w zakresie kwalifikowania wydatków w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 19 września 2008 r.

12 SN jednocześnie dopuszcza taką formę: Dłużnik może zabezpieczyć spłatę długu, m.in. dokonując przewłaszczenia. Wówczas prawo własności przysługujące dłużnikowi zostaje przeniesione na wierzyciela do czasu spłaty długu. Zabezpieczeniem roszczenia o przeniesienie własności jest wpis zastrzeżenia w księdze wieczystej, zaś termin jego wykreślenia z księgi wieczystej biegnie od dnia, w którym stało się ono wymagalne. Tak orzeczenie z 26 września 2007 r., IV CSK 118/07.

13 Encyklopedia multimedialna PWN 1996.

14 W. Rogowski, Rachunek efektywności projektów europejskich [w:] Zarządzanie projektem..., s. 217. Autor dokonuje podziału na ryzyko negatywne oraz pozytywne. W pierwszym przypadku chodzi o sytuację, gdy korzyści przyjmują niższe wartości od planowanych, a koszty wartości wyższe od zakładanych. Natomiast ryzyko pozytywne ma miejsce, gdy korzyści przyjmują wyższe wartości od planowanych, a koszty przyjmują wartości niższe od zakładanych.

15 Zob. na temat modeli zarządzania A. K. Koźmiński, Zarządzanie systemowe, Warszawa 1971, s. 75 i nast.

16 J. Roszkowski, A. P. Wiatrak, Zarządzanie projektem..., s. 121.

17 Ocena i właściwa ocena ryzyka stanowi bardzo istotny element strategii zarządzania, ponieważ pozwala ustalić rozmiar i charakter zagrożeń dla wykonania projektu i umożliwia na bazie tej diagnozy dobierać środki sanacyjne. Jedną z metod zarządzania ryzykiem jest samoocena ryzyka dokonana przez wnioskodawcę i zespół zarządzający projektem. Szerzej K. Czerwiński [w:] B. Bakalarska, K. Czerwiński, Zasady wykorzystania..., s. 168.

18 Szerzej E. Bukłaha, Planowanie..., s. 131 i nast.

19 Ryzyko zewnętrzne może mieć różny charakter np. dotyczy zmian sytuacji politycznej lub gospodarczej albo systemu prawnego. Z reguły ten rodzaj ryzyka jest poza kontrolą projektodawcy.

20 K. Czerwiński [w:] B. Bakalarska, K. Czerwiński, Zasady wykorzystania funduszy inwestycyjnych i funduszu spójności, Warszawa 2004, s. 169.

21 B. Bakalarska, K. Czerwiński, Zasady wykorzystania..., s. 169.

22 Szerzej P. Wachowiak, Kierowanie zespołem projektowym [w:] Zarządzanie projektem..., s. 249.

23 Szerzej P. Wachowiak, Kierowanie zespołem..., s. 239 i nast.

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: Prawo Przedsiębiorcy

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code
    Moja firma
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Wskaźnik koniunktury GUS. Gastronomia i zakwaterowanie z największym wzrostem

    Zakwaterowanie i gastronomia znalazły się wśród branż, w których notowany był do tej pory dodatni wskaźnik koniunktury (informacja i komunikacja oraz finanse i ubezpieczenia).

    Troska i zrozumienie w kontakcie z pacjentami – klucz do profesjonalnej opieki zdrowotnej

    Empatia jest kluczowa w relacjach między personelem medycznym a pacjentami, będąc nieodzownym fundamentem wysokiej jakości opieki zdrowotnej. W obecnych czasach, gdy pacjenci mają coraz większe oczekiwania, a zmiany w medycynie są nieustanne, zdolność do empatii wyróżnia się jako jeden z głównych czynników wpływających na poziom świadczonych usług. Nawet w czasach, gdy technologie medyczne rozwijają się dynamicznie, to właśnie empatyczny kontakt między pacjentem a personelem zdrowotnym ma zasadnicze znaczenie. Umiejętność wczucia się w położenie innej osoby jest kluczowa, tworząc solidną podstawę dla profesjonalnej i skutecznej opieki nad pacjentami.

    Koszty zatrudnienia to główne wyzwanie dla firm w 2024 roku. Jak więc pozyskać specjalistów i jednocześnie zadbać o cash flow?

    W pierwszym półroczu 2024 roku wiele firm planuje rozbudowanie swoich zespołów – potwierdzają to niezależne badania ManpowerGroup czy Konfederacji Lewiatan. Jednocześnie pracodawcy mówią wprost - rosnące koszty zatrudnienia to główne wyzwanie w 2024 roku. Jak więc pozyskać specjalistów i jednocześnie zadbać o cash flow?

    Nauka języka obcego poprawi zdolność koncentracji. Ale nie tylko!

    Ostatnia dekada przyniosła obniżenie średniego czasu skupienia u człowieka aż o 28 sekund. Zdolność do koncentracji spada i to wina głównie social mediów. Czy da się to odwrócić? 

    REKLAMA

    Nowe przepisy: Po świętach rząd zajmie się cenami energii. Będzie bon energetyczny

    Minister klimatu i środowiska Paulina Hennig-Kloska zapowiedziała, że po świętach pakiet ustaw dotyczących cen energii trafi pod obrady rządu. Dodała też, że proces legislacyjny musi zakończyć się w pierwszej połowie maja.

    Wielkanoc 2024. Polacy szykują się na święta przed telewizorem?

    Jaka będzie tegoroczna Wielkanoc? Z badania online przeprowadzonego przez firmę Komputronik wynika, że leniwa. Polacy są zmęczeni i marzą o odpoczynku. 

    Biznes kontra uczelnie – rodzaj współpracy, korzyści

    Czy doktorat dla osób ze świata biznesu to synonim synergii? Wielu przedsiębiorców może zadawać sobie to pytanie podczas rozważań nad podjęciem studiów III stopnia. Na ile świat biznesu przenika się ze światem naukowym i gdzie należy szukać wzajemnych korzyści?

    Jak cyberprzestępcy wykorzystują sztuczną inteligencję?

    Hakerzy polubili sztuczną inteligencję. Od uruchomienia ChataGPT liczba złośliwych wiadomości pishingowych wzrosła o 1265%! Warto wiedzieć, jak cyberprzestępcy wykorzystują rozwiązania oparte na AI w praktyce.

    REKLAMA

    By utrzymać klientów tradycyjne sklepy muszą stosować jeszcze nowocześniejsze techniki marketingowe niż e-commerce

    Konsumenci wciąż wolą kupować w sklepach stacjonarnych produkty spożywcze, kosmetyki czy chemię gospodarczą, bo chcą je mieć od razu, bez czekania na kuriera. Jednocześnie jednak oczekują, że tradycyjne markety zapewnią im taki sam komfort kupowania jak sklepy internetowe.

    Transakcje bezgotówkowe w Polsce rozwijają się bardzo szybko. Gotówka jest wykorzystywana tylko do 35 proc. transakcji

    W Polsce około 2/3 transakcji jest dokonywanych płatnościami cyfrowymi. Pod tym względem nasz kraj jest w światowej czołówce - gotówka jest wykorzystywana tylko do ok. 35 proc. transakcji.

    REKLAMA