Plusy i minusy zmian w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej

Nowelizacje przede wszystkim precyzują i porządkują przepisy dotyczące wykonywania kontroli działalności g ospodarczej przedsiębiorcy oraz wprowadzają Centralną Ewidencję i Informację o Działalności Gospodarczej.

Opracowanie przedstawia wykaz zmian merytorycznych wprowadzonych w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej w podziale na obowiązujące od 7 marca 2009 r. i obowiązujące od 31 marca 2009 r. Są to zmiany wprowadzone ustawami:

• z 19 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2009 r. Nr 18, poz. 97) oraz

• z 10 lipca 2008 r. o zmianie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 141, poz. 888).

W zestawieniu pominięto zmiany techniczne i redakcyjne.

1. Zmiany w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej obowiązujące od 7 marca 2009 r.

+ Prawo do odszkodowania. Przedsiębiorca, który poniósł szkodę na skutek przeprowadzenia czynności kontrolnych z naruszeniem przepisów prawa w zakresie kontroli działalności gospodarczej, ma prawo do odszkodowania. Dochodzenie takiego roszczenia następuje na zasadach i w trybie określonych w odrębnych przepisach, takich np. jak Kodeks cywilny (art. 77 ust. 4 i 5 ustawy). Dla przedsiębiorców oznacza to ograniczenie podejmowania czynności kontrolnych przez organy kontroli z naruszeniem zasad wynikających z ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

+ Dowody. Dowody przeprowadzone w toku kontroli przez organ kontroli z naruszeniem przepisów art. 77-84d ustawy o swobodzie działalności gospodarczej nie mogą stanowić dowodu w żadnym postępowaniu administracyjnym, podatkowym, karnym lub karno-skarbowym dotyczącym kontrolowanego przedsiębiorcy (art. 77 ust. 6 ustawy). Wszystko to pod warunkiem, że zebrane w ten sposób dowody miały istotny wpływ na wyniki kontroli. Przepis ten chroni przedsiębiorców w przypadku, w którym organ kontroli wszedł w posiadanie dowodów z naruszeniem przepisów o kontroli, np. podczas kontroli przeprowadzonej bez koniecznego zawiadomienia.

+ Zawiadomienie o zamiarze wszczęcia kontroli. Kontrolę należy wszcząć nie wcześniej niż po upływie 7 dni i nie później niż przed upływem 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze jej wszczęcia. Jeżeli kontrola nie zostanie wszczęta w terminie 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia, potrzebne jest ponowne zawiadomienie. Przedsiębiorca może zgodzić się na wszczęcie kontroli wcześniej niż przed upływem 7 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli, składając wniosek o wcześniejsze wszczęcie kontroli (art. 79 ust. 4 ustawy).

- Brak obowiązku zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli. Przepisy nakazujące zawiadamiać przedsiębiorcę o zamiarze wszczęcia kontroli podlegają licznym ograniczeniom. Przedsiębiorcy nie będą otrzymywać zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli, jeżeli:

• kontrola ma zostać przeprowadzona na podstawie bezpośrednio stosowanych przepisów powszechnie obowiązującego prawa wspólnotowego albo na podstawie ratyfikowanej umowy międzynarodowej,

• przeprowadzenie kontroli jest niezbędne dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia, przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia,

• dotyczy kontroli jakości paliw przeprowadzanej na podstawie przepisów ustawy z 25 sierpnia 2006 r. o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw,

• kontrola jest przeprowadzana w toku postępowania prowadzonego na podstawie przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów,

• przeprowadzenie kontroli jest uzasadnione bezpośrednim zagrożeniem życia, zdrowia lub środowiska naturalnego,

• przedsiębiorca nie ma adresu zamieszkania lub adresu siedziby lub doręczanie pism na podane adresy było bezskuteczne lub utrudnione.

Zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli nie dokonuje się także w przypadkach określonych w art. 282c Ordynacji podatkowej. Wynika z tego, że przedsiębiorcy nie otrzymają zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli, m.in. również w przypadku kontroli zasadności zwrotu VAT, opodatkowania przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych.

Przedsiębiorcy powinni pamiętać, że uzasadnienie przyczyny braku zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli organ kontroli ma obowiązek umieścić w książce kontroli i protokole kontroli (art. 79 ustawy). Jeżeli uzasadnienie będzie niewystarczające, to przedsiębiorca będzie miał podstawy do zakwestionowania prawnych podstaw kontroli (art. 84c ustawy).

+ Upoważnienie do przeprowadzenia kontroli. Upoważnienie musi zawierać co najmniej:

1) wskazanie podstawy prawnej,

2) oznaczenie organu kontroli,

3) datę i miejsce wystawienia,

4) imię i nazwisko pracownika organu kontroli uprawnionego do wykonania kontroli oraz numer jego legitymacji służbowej,

5) oznaczenie przedsiębiorcy objętego kontrolą,

6) określenie zakresu przedmiotowego kontroli,

7) wskazanie daty rozpoczęcia i przewidywanego terminu zakończenia kontroli,

8) podpis osoby udzielającej upoważnienia z podaniem zajmowanego stanowiska lub funkcji,

9) pouczenie o prawach i obowiązkach kontrolowanego przedsiębiorcy.

Przedsiębiorca ma prawo nie wpuszczać kontrolerów legitymujących się dokumentem niespełniającym opisanych wymagań (art. 79a ust. 7 ustawy).

+ Kontrola na podstawie legitymacji służbowej. Kontrola może być w pewnych przypadkach przeprowadzona tylko na podstawie legitymacji służbowej (z obowiązkiem dostarczenia najpóźniej do 3 dni upoważnienia do kontroli). Kontrola taka może dotyczyć jedynie przypadków, gdy czynności kontrolne są niezbędne dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia, przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia, a także gdy przeprowadzenie kontroli jest uzasadnione bezpośrednim zagrożeniem życia, zdrowia lub środowiska naturalnego (art. 79a ust. 2 ustawy). Wprowadzenie tej normy powinno w znacznym stopniu ograniczyć możliwość podejmowania czynności kontrolnych u przedsiębiorcy jedynie na podstawie legitymacji służbowej.

- Czynności kontrolne. Nieobecność przedsiębiorcy w firmie, a także nieobecność pracownika wyznaczonego do reprezentowania przedsiębiorcy w trakcie kontroli nie wstrzymuje czynności kontrolnych (art. 79a ust. 9 ustawy). W przypadku nieobecności kontrolowanego przedsiębiorcy lub osoby przez niego upoważnionej czynności kontrolne mogą być wszczęte po okazaniu legitymacji służbowej każdemu obecnemu na miejscu pracownikowi kontrolowanego przedsiębiorcy. Taki pracownik jest uznawany przez organ kontroli za osobę upoważnioną do reprezentowania przedsiębiorcy na podstawie art. 97 Kodeksu cywilnego.

Kontrola może się też odbyć w obecności przywołanego świadka, którym powinien być funkcjonariusz publiczny, niebędący jednak pracownikiem organu przeprowadzającego kontrolę.

+ Pouczenie o prawach i obowiązkach kontrolowanego przedsiębiorcy. Kontroler ma obowiązek poinformować kontrolowanego przedsiębiorcę lub osobę, wobec której podjęto te czynności, o jej prawach i obowiązkach w trakcie kontroli po okazaniu legitymacji służbowej, przed podjęciem pierwszej z czynności kontrolnych (art. 79b ustawy). Pouczenie jest także elementem upoważnienia do przeprowadzenia kontroli.

+ Książka kontroli w formie elektronicznej. Przedsiębiorca uzyskał prawo do prowadzenia książki kontroli w formie elektronicznej (przed zmianami dopuszczalne było prowadzenie książki kontroli tylko na papierze). W przypadku prowadzenia elektronicznej książki kontroli przedsiębiorca dokonuje wpisów oraz aktualizacji danych zawartych w książce kontroli. Wprowadzono domniemanie, że dane zawarte w książce kontroli prowadzonej w formie elektronicznej znajdują potwierdzenie w dokumentach przechowywanych przez przedsiębiorcę. Jest to istotne ułatwienie zwłaszcza dla przedsiębiorców wykonujących działalność gospodarczą w wielu miejscach (np. sieci handlowe). Po wszczęciu kontroli przedsiębiorca jest obowiązany niezwłocznie okazać kontrolującemu książkę kontroli albo kopie jej odpowiednich fragmentów lub wydruki z systemu informatycznego, w którym prowadzona jest książka kontroli, poświadczone przez siebie za zgodność z wpisem w książce kontroli (art. 81 i art. 81a ustawy). Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej nie przewiduje sankcji za brak książki kontroli.

+ Limity czasu kontroli. Nowelizacja skróciła limit czasu trwania kontroli u przedsiębiorców (art. 83 ustawy). Najbardziej skorzystali na tym mikroprzedsiębiorcy. Mogą oni być kontrolowani tylko 12 dni roboczych (dotychczas mogli być kontrolowani 4 tygodnie w roku). Do czasu trwania kontroli nie wlicza się czasu nieobecności kontrolowanego przedsiębiorcy lub osoby przez niego upoważnionej, jeżeli stanowi to przeszkodę w przeprowadzeniu czynności kontrolnych.

Limit czasu trwania wszystkich kontroli organu kontroli u przedsiębiorcy w roku kalendarzowym wynosi:

1) w odniesieniu do mikroprzedsiębiorców - 12 dni roboczych (przed nowelizacją 4 tygodnie),

2) w odniesieniu do małych przedsiębiorców - 18 dni roboczych (przed nowelizacją 4 tygodnie),

3) w odniesieniu do średnich przedsiębiorców - 24 dni robocze (przed nowelizacją 4 tygodnie),

4) w odniesieniu do pozostałych przedsiębiorców - 48 dni roboczych (przed nowelizacją 8 tygodni).

+ Kontrola podatkowa. Kontrola podatkowa prowadzona na podstawie Ordynacji podatkowej powinna być dokonywana zgodnie z przepisami o kontroli z ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Podobnie jest z kontrolą skarbową przeprowadzaną na podstawie ustawy o kontroli skarbowej. Oznacza to m.in., że oba rodzaje kontroli powinny się mieścić w limitach czasu kontroli przewidzianych w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej. Dotychczas kwestia ta nie była jasna.

+ - Kontrole, których nie dotyczy ograniczenie czasu (art. 83 ustawy). Po nowelizacji ograniczenia czasu kontroli nadal nie mają zastosowania m.in. w przypadkach, gdy:

• ratyfikowane umowy międzynarodowe stanowią inaczej,

• kontrola dotyczy zasadności dokonania zwrotu podatku od towarów i usług przed dokonaniem tego zwrotu,

• przeprowadzenie kontroli jest realizacją obowiązków wynikających z przepisów prawa wspólnotowego o ochronie konkurencji lub przepisów prawa wspólnotowego w zakresie ochrony interesów finansowych Wspólnoty Europejskiej,

• kontrola dotyczy podmiotów, którym na mocy odrębnych przepisów właściwy organ wydał decyzję o uznaniu prawidłowości wyboru i stosowania metody ustalania ceny transakcyjnej między podmiotami powiązanymi - w zakresie związanym z wykonaniem tej decyzji,

• kontrola dotyczy zasadności dokonania zwrotu VAT na podstawie przepisów o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym (art. 83 ust. 2 pkt 1, 5-8 ustawy).

Ograniczenia czasu kontroli nie mają również zastosowania w przypadkach wymienionych w art. 84-84c ustawy (np. w przypadku szczególnego nadzoru podatkowego lub kontroli weterynaryjnej).

- Przedłużenie czasu trwania kontroli. Przeprowadzana u przedsiębiorcy kontrola może zostać przedłużona także, jeżeli w jej toku zostanie ujawnione zaniżenie zobowiązania podatkowego lub zawyżenie straty w wysokości przekraczającej równowartość 10% kwoty zadeklarowanego zobowiązania podatkowego lub straty. Kontrolerzy mogą też przedłużyć kontrolę zawsze, gdy ujawnią fakt niezłożenia deklaracji pomimo takiego obowiązku. Najpierw jednak organ kontroli musi poinformować o ujawnieniu tych okoliczności (o zaistnieniu 10% niezgodności lub o niezłożonej deklaracji), jednocześnie wskazując zgromadzony w tym zakresie materiał dowodowy. Przedłużenie czasu trwania kontroli zawsze powinno być uzasadnione. Uzasadnienie takie umieszcza się w książce kontroli i protokole kontroli. Z jednej z tych przyczyn czas trwania kontroli nie może zostać dowolnie przedłużony - nadal nie może przekroczyć dwukrotności rocznych limitów czasu kontroli.

- Powtórna kontrola. Powtórna kontrola jest dopuszczalna, gdy jej wyniki wykażą rażące naruszenie przepisów prawa przez przedsiębiorcę. Wtedy kontrolerzy mogą przeprowadzić powtórną kontrolę w tym samym zakresie przedmiotowym (art. 83 ust. 4 ustawy). Czas trwania powtórnej kontroli nie może przekraczać 7 dni. Czasu trwania kontroli powtórnej nie wlicza się do rocznego limitu czasu trwania kontroli.

- Przerwanie kontroli. Organ kontroli może, po pisemnym zawiadomieniu przedsiębiorcy, przerwać kontrolę na czas niezbędny do przeprowadzenia badań próbki produktu lub próbki kontrolnej. Może tak zrobić tylko wtedy, gdy jedyną czynnością kontrolną po otrzymaniu wyniku badania próbki będzie sporządzenie protokołu kontroli. Uzasadnienie czasu trwania przerwy organ kontroli obowiązany jest wpisać do książki kontroli przedsiębiorcy. Przerwa nie stanowi przeszkody do przeprowadzenia w czasie jej trwania kontroli przez inny organ kontroli (art. 83a ustawy). Czas trwania przerwy w kontroli nie jest wliczany do rocznego limitu czasu trwania kontroli, pod warunkiem że podczas przerwy przedsiębiorca miał możliwość wykonywania działalności gospodarczej oraz miał nieograniczony dostęp do prowadzonej przez siebie dokumentacji i posiadanych rzeczy, z wyjątkiem zabezpieczonej w celu kontroli próbki.

+ Uciążliwa kontrola. Czynności kontrolne powinny być przeprowadzane w sposób sprawny i możliwie niezakłócający funkcjonowania kontrolowanego przedsiębiorcy (art. 80b ustawy). W przypadku gdy przedsiębiorca wskaże na piśmie, że przeprowadzane czynności zakłócają w sposób istotny działalność gospodarczą przedsiębiorcy, organ kontroli ma obowiązek uzasadnić konieczność podjęcia takich czynności w protokole kontroli.

+ Wniesienie sprzeciwu. Przedsiębiorca może wnieść sprzeciw wobec podjęcia i wykonywania przez organy kontroli niektórych czynności z naruszeniem przepisów dotyczących:

• zawiadamiania o zamiarze wszczęcia kontroli i upoważnień do wszczęcia kontroli - art. 79-79b ustawy,

• przeprowadzania czynności kontrolnych bez obecności kontrolowanego lub innych osób upoważnionych - art. 80 ust. 1 i 2 ustawy,

• zakazu przeprowadzania u przedsiębiorcy więcej niż jednej kontroli - art. 82 ust. 1 ustawy,

• limitu czasu trwania kontroli - art. 83 ust. 1 i 2 ustawy.

Jest to niezwykle istotna zmiana. Dotychczas bowiem przedsiębiorcy nie dysponowali żadnymi środkami prawnymi, które służyłyby ochronie ich interesów w przypadku naruszenia tych zasad. Obecnie przedsiębiorca może wnieść sprzeciw do organu kontroli, który naruszył np. zakaz równoczesności kontroli (art. 82 ust. 1 ustawy).

- Niedopuszczalność wniesienia sprzeciwu. Wniesienie sprzeciwu jest niedopuszczalne, gdy organ przeprowadza kontrolę, powołując się na przepisy art. 79 ust. 2 pkt 2, art. 80 ust. 2 pkt 2, art. 82 ust. 1 pkt 2, art. 83 ust. 2 pkt 2 i art. 84a ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (art. 84d ustawy). Przykładowo, wniesienie sprzeciwu nie jest dopuszczalne, gdy organ przeprowadza kontrolę, która jest niezbędna dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia.

- Sposób wniesienia sprzeciwu. Sprzeciw przedsiębiorca wnosi na piśmie do organu podejmującego i wykonującego kontrolę. O wniesieniu sprzeciwu przedsiębiorca zawiadamia na piśmie kontrolującego. Sprzeciw wobec podjęcia kontroli przedsiębiorca powinien wnieść w terminie 3 dni roboczych od dnia wszczęcia kontroli przez organ kontroli. Po upływie tego terminu przedsiębiorca może wnieść sprzeciw tylko w przypadku przekroczenia limitu czasu kontroli. Przedsiębiorca musi sprzeciw uzasadnić (art. 84c ust. 3 ustawy).

+ Możliwość wniesienia sprzeciwu po upływie 3 dni od dnia wszczęcia kontroli. Przedsiębiorca może wnieść sprzeciw także po upływie 3 dni od dnia wszczęcia kontroli, ale tylko w przypadku przekroczenia przez organ kontroli limitu czasu trwania kontroli. Wówczas termin 3 dni na wniesienie sprzeciwu rozpoczyna się w dniu, w którym nastąpiło przekroczenie limitu czasu trwania kontroli.

+ Nierozpatrzenie sprzeciwu przez organ kontroli. Organ podatkowy ma 3 dni robocze od dnia otrzymania sprzeciwu na rozpatrzenie sprzeciwu oraz wydanie postanowienia o odstąpieniu od czynności kontrolnych albo o ich kontynuowaniu. Jeżeli minie termin na rozpatrzenie sprzeciwu, z przepisów wynika domniemanie, że rozstrzygnięcie jest dla przedsiębiorcy korzystne. Oznacza to obowiązek wstrzymania czynności kontrolnych (art. 84c ust. 12 ustawy).

+ Skutki wniesienia sprzeciwu. Wniesienie sprzeciwu powoduje następujące skutki:

• wstrzymanie czynności kontrolnych przez organ kontroli, którego sprzeciw dotyczy - następuje z chwilą doręczenia kontrolującemu zawiadomienia o wniesieniu sprzeciwu i trwa do czasu rozpatrzenia sprzeciwu,

• wstrzymanie biegu czasu trwania kontroli - następuje od dnia wniesienia sprzeciwu do dnia doręczenia przedsiębiorcy postanowienia w tej sprawie,

• organ kontroli może dokonać zabezpieczenia dowodów mających związek z przedmiotem i zakresem kontroli - na czas rozpatrzenia sprzeciwu. Zabezpieczeniu podlegają dokumenty, informacje, próbki wyrobów oraz inne nośniki informacji, jeżeli stanowią lub mogą stanowić dowód w toku kontroli.

+ Zażalenie. Przedsiębiorcy przysługuje zażalenie na postanowienie organu o kontynuowaniu kontroli mimo wniesienia sprzeciwu. Na wniesienie zażalenia przedsiębiorca ma 3 dni od dnia otrzymania postanowienia w sprawie sprzeciwu. Rozstrzygnięcie w sprawie zażalenia następuje nie później niż w terminie 7 dni od dnia jego wniesienia (art. 84c ust. 10 ustawy).

+ Wstrzymanie biegu czasu trwania kontroli. Wniesienie zażalenia powoduje wstrzymanie biegu czasu trwania kontroli do dnia doręczenia przedsiębiorcy postanowienia, w którym zawarte jest rozstrzygnięcie co do zażalenia. Jeżeli jest niekorzystne dla przedsiębiorcy, organ kontroli może kontynuować czynności kontrolne od dnia, w którym postanowienie zostało doręczone przedsiębiorcy. Jeżeli rozstrzygnięcie zażalenia jest korzystne dla przedsiębiorcy, kontrola zostanie wstrzymana.

+ Upływ terminu na rozpatrzenie zażalenia. Jeżeli minie termin na rozpatrzenie zażalenia, z przepisów wynika domniemanie, że rozstrzygnięcie jest dla przedsiębiorcy korzystne. Oznacza to obowiązek wstrzymania czynności kontrolnych (art. 84c ust. 12 ustawy).

+ Kontrole wszczęte na mocy przepisów dotychczasowych. Do kontroli przedsiębiorcy wszczętej i niezakończonej do 7 marca 2009 r. stosuje się przepisy dotychczasowe. Kontrole wszczęte i niezakończone do tego dnia muszą zostać zakończone w terminie 60 dni od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, czyli do 6 maja 2009 r. (art. 64 ustawy z 19 grudnia 2008 r.).

WAŻNE!

Do kontroli przedsiębiorcy wszczętej i niezakończonej do 7 marca 2009 r. stosuje się dotychczasowe przepisy o kontroli.

2. Zmiany w ustawie Prawo działalności gospodarczej obowiązujące od 31 marca 2009 r.

+ Zasada „jednego okienka”. Wniosek o wpis do ewidencji działalności gospodarczej jest jednocześnie:

• wnioskiem o wpis do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej (REGON),

• zgłoszeniem identyfikacyjnym albo aktualizacyjnym NIP,

• zgłoszeniem płatnika składek albo jego zmiany w myśl przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych albo zgłoszeniem oświadczenia o kontynuowaniu ubezpieczenia społecznego rolników w myśl przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Nie dotyczy to sytuacji, gdy wniosek dotyczy zmiany danych nieobjętych wpisem do ewidencji działalności gospodarczej.

Dane z wniosku o wpis do ewidencji działalności gospodarczej organ ewidencyjny niezwłocznie, nie później niż w ciągu 3 dni od dnia dokonania wpisu, przesyła do wskazanego przez przedsiębiorcę naczelnika urzędu skarbowego, właściwego urzędu statystycznego oraz właściwej jednostki terenowej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych albo Centrali Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego wraz z kopią zaświadczenia o wpisie w ewidencji działalności gospodarczej.

Wniosek o wpis do ewidencji działalności gospodarczej może być:

• złożony osobiście z własnoręcznym podpisem,

• przesłany na adres właściwego urzędu gminy listem poleconym. W takim przypadku wniosek opatrzony jest własnoręcznym podpisem wnioskodawcy, którego własnoręczność poświadczona jest przez notariusza,

• przesłany w wersji elektronicznej za pośrednictwem formularza dostępnego na stronie internetowej urzędu gminy. Wniosek powinien być podpisany kwalifikowanym bezpiecznym podpisem elektronicznym. Jeżeli wniosek złożony elektronicznie nie zostanie zabezpieczony takim podpisem, przedsiębiorca zostanie zawiadomiony o terminie i miejscu podpisania wniosku.

+ Bez opłat w ewidencji. Wniosek o wpis do ewidencji działalności gospodarczej oraz o zmianę wpisu do ewidencji od 31 marca 2009 r. nie podlega już opłacie. Dotychczas wniosek o wpis do ewidencji podlegał opłacie 100 zł, a wniosek o zmianę wpisu do ewidencji podlegał opłacie 50 zł.

+ Rozpoczęcie działalności bez czekania na dokumenty. Przedsiębiorca będący osobą fizyczną może rozpocząć działalność gospodarczą już w dniu złożenia wniosku o wpis do ewidencji działalności gospodarczej (art. 14 ustawy). Pozostali przedsiębiorcy podlegający obowiązkowi rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym mogą rozpocząć działalność po uzyskaniu wpisu w KRS.

Zasada ta nie dotyczy przypadków, gdy ustawy uzależniają podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej od obowiązku uzyskania przez przedsiębiorcę koncesji albo zezwolenia.

Przedsiębiorca będący osobą fizyczną wraz z wnioskiem o wpis do ewidencji może złożyć wniosek o wpis do rejestru działalności regulowanej wraz z oświadczeniem o spełnieniu warunków wykonywania tej działalności.

+ Data rozpoczęcia działalności. We wniosku o wpis do ewidencji działalności gospodarczej przedsiębiorca może wskazać późniejszy termin podjęcia działalności gospodarczej niż dzień złożenia wniosku (art. 14 ust. 2 ustawy).

+ Data rozpoczęcia okresu zawieszenia. Wprowadzono możliwość wskazania przez przedsiębiorcę we wniosku o wpis informacji o zawieszeniu - daty rozpoczęcia okresu zawieszenia (art. 14a ust. 6 ustawy). Pozostałe zmiany w art. 14a ustawy to przeniesienie przepisów dotyczących zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej z rozdziału trzeciego ustawy.

+ Wniosek składany korespondencyjnie. Wniosek o wpis do ewidencji można złożyć osobiście albo przesłać do urzędu gminy listem poleconym. W tym drugim przypadku własnoręczny podpis musi poświadczyć notariusz. Można również wniosek złożyć w wersji elektronicznej, korzystając z formularza dostępnego na stronie internetowej urzędu gminy. Taki wniosek należy zabezpieczyć kwalifikowanym bezpiecznym podpisem elektronicznym. Gdyby przedsiębiorca tego nie zrobił, organ gminy zawiadomi go o terminie i miejscu podpisania wniosku, nie później niż w ciągu trzech dni roboczych od złożenia go albo od rozpoczęcia działalności gospodarczej. W takim przypadku za dzień złożenia wniosku będzie się przyjmować ten dzień, w którym przedsiębiorca podpisał wniosek.

- Więcej informacji we wniosku. Znowelizowane przepisy nałożyły na przedsiębiorcę także obowiązek, aby we wniosku o wpis do ewidencji działalności gospodarczej dodatkowo podał numer telefonu i adres poczty elektronicznej.

3. Zmiany w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej od 1 lipca 2011 r.

+ Utworzenie CEIDG. W wyniku nowelizacji będzie utworzona Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej (CEIDG). Jej podstawowym zadaniem jest ewidencjonowanie przedsiębiorców - osób fizycznych i udostępnianie informacji o przedsiębiorcach w zakresie wskazanym w ustawie. Oznacza to rezygnację z lokalnych ewidencji działalności gospodarczej prowadzonych w gminach na rzecz centralnej ewidencji prowadzonej w ramach systemu Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Dodatkowo CEIDG umożliwi przedsiębiorcom wgląd do danych udostępnianych bezpłatnie przez Centralną Informację Krajowego Rejestru Sądowego. Są to podstawowe dane identyfikacyjne podmiotów wpisanych do KRS.

Zasady funkcjonowania Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej regulują przepisy rozdziału 3 ustawy. Przed nowelizacją rozdział ten pod nazwą „Ewidencja działalności gospodarczej” regulował zasady prowadzenia lokalnych ewidencji działalności gospodarczej.

Wprowadzenie centralnej i zinformatyzowanej ewidencji działalności gospodarczej wymaga czasu. Dlatego ustawodawca założył, że CEIDG zacznie w pełni obowiązywać dopiero od lipca 2011 r. Po 1 lipca 2011 r., jeżeli w obowiązujących przepisach będzie mowa o ewidencji działalności gospodarczej lub organie ewidencyjnym w odniesieniu do przedsiębiorców wykonujących działalność gospodarczą, należy przez to rozumieć CEIDG (art. 68 ustawy nowelizującej z 19 grudnia 2008 r.).

+ „Zero okienka”. Od 1 lipca 2011 r. będą stosowane dwie metody składania wniosku o wpis lub zmianę wpisu przez przedsiębiorcę:

• osobiście przez przedsiębiorcę za pomocą formularza dostępnego na stronie internetowej CEIDG (art. 26 ust. 1). Po jego wypełnieniu wnioskodawca będzie zobowiązany podpisać wniosek bezpiecznym podpisem elektronicznym (art. 27 ust. 7). W przypadku niepoprawnego wypełnienia wniosku system informatyczny CEIDG nie przyjmie go, przekazując wnioskodawcy informację o przyczynach (art. 27 ust. 3 ustawy). System CEIDG będzie weryfikować poprawność formalną wniosku w czasie rzeczywistym, korzystając przy tym z innych rejestrów publicznych (porównując wprowadzone dane z PESEL, TERYT, NIP). Wniosek będzie wolny od opłat,

• za pośrednictwem urzędu gminy. Przepisy odeszły tu od właściwości miejscowej gmin (art. 26 ust. 2 ustawy). Ewidencja będzie w pełni zinformatyzowana i zautomatyzowana, dostępna za pośrednictwem sieci Internet, w związku z czym nie ma żadnego znaczenia miejsce zlokalizowania komputera, z którego zostanie złożony wniosek.

Docelowo przyszły przedsiębiorca będzie samodzielnie rejestrować się na platformie informatycznej za pomocą formularza elektronicznego opublikowanego na stronie internetowej CEIDG (rejestracja on-line). Wnioski o wpis do ewidencji działalności gospodarczej złożone przed 1 lipca 2011 r. podlegają rozpatrzeniu zgodnie z przepisami dotychczasowymi (art. 71 ustawy nowelizującej z 19 grudnia 2008 r.).

+ Zwolnienie od opłat. Wnioski przedsiębiorców o wpis i o zmianę danych objętych wpisem do CEIDG będą wolne od opłat (art. 29 ustawy).

+ Domniemanie prawdziwości wpisu do CEIDG. Dane wpisane do CEIDG korzystają z domniemania prawdy. Oznacza to, że jeżeli do CEIDG zostaną wpisane dane niezgodne z wnioskiem lub bez tego wniosku, osoba wpisana do CEIDG nie może zarzucać osobie trzeciej, działającej w dobrej wierze, że dane te nie są prawdziwe, jeżeli po powzięciu informacji o tym wpisie nie wystąpiła niezwłocznie z wnioskiem o sprostowanie, uzupełnienie lub wykreślenie wpisu.

- Wykreślenie i sprostowanie wpisu z urzędu. Minister Gospodarki, prowadząc CEIDG, będzie mógł korygować niezgodne z rzeczywistością dane w ewidencji. W tym celu przedsiębiorcy będą wzywani do złożenia oświadczenia na temat ewidencji w przypadku stwierdzenia danych niezgodnych z rzeczywistością, błędów itp. Po dokonaniu korekty w CEIDG minister będzie zobowiązany niezwłocznie poinformować o tym fakcie przedsiębiorcę, urząd skarbowy, GUS, ZUS oraz organy reglamentacyjne (art. 35-36 ustawy).

+ Jawność wpisu. Każdy będzie miał prawo dostępu do danych i informacji udostępnianych przez CEIDG. Dane i informacje udostępniane przez CEIDG będą bowiem jawne (art. 38 ustawy). W zakresie wyłącznie osób fizycznych CEIDG będzie udostępniać dane ewidencyjne, z wyjątkiem informacji wrażliwych, tj. numeru PESEL (widoczna data urodzenia) i adresu zamieszkania (poza przypadkiem, gdy jest on jednocześnie adresem miejsca wykonywania działalności gospodarczej), oraz informacje o statusie przedsiębiorstwa (upadłość, postępowanie naprawcze, zakazy) - art. 37 ustawy. CEIDG będzie udostępniał dane wyłącznie o przedsiębiorcach, którzy są lub byli do niej wpisani. Dane o przedsiębiorcach, którzy zakończyli działalność gospodarczą (poza firmą i datą wykreślenia wpisu), będą udostępniane na wniosek, nie będą natomiast udostępniane na stronie internetowej (art. 37 ust. 6 ustawy). Natomiast dane przedsiębiorców, którzy zakończyli wykonywanie działalności gospodarczej przed powstaniem CEIDG, pozostaną w gminach. Dla przedsiębiorców jawność rejestrów CEIDG oznacza możliwość szerokiej weryfikacji kontrahentów i ułatwienie we wzajemnych kontaktach.

+ Odpłatne udostępnienie danych z CEIDG. Dane CEIDG będą mogły być odpłatnie udostępniane. Udostępnienie danych do wykorzystania w celach komercyjnych i niekomercyjnych będzie się odbywało za pośrednictwem Internetu (art. 39 ustawy). Przedsiębiorcy będą mogli zatem wykupić pełny dostęp do bazy danych CEIDG. Takim dostępem potencjalnie może być zainteresowanych wiele podmiotów: banki, biura informacji gospodarczej, firmy ubezpieczeniowe, organizacje gospodarcze itp.

By wykupić dostęp do bazy danych CEIDG, będzie trzeba łącznie spełnić następujące warunki:

1) posiadać urządzenia umożliwiające identyfikację: osoby uzyskującej dane w systemie oraz zakresu, daty i celu ich uzyskania,

2) posiadać zabezpieczenia techniczne i organizacyjne uniemożliwiające wykorzystanie danych niezgodnie z celami określonymi w ustawach.

Udostępnienie bazy danych wymaga zawarcia z ministrem właściwym do spraw gospodarki umowy określającej przynajmniej zakres udostępnianych danych i warunki techniczne ich udostępnienia.

Podmioty, którym udostępniono dane CEIDG, nie będą mogły przekazywać tych danych ani ich fragmentów innym podmiotom, chyba że umowa zawarta z ministrem stanowi inaczej. Wysokość i sposób pobierania opłat zostaną określone w rozporządzeniu.

Sławomir Biliński

konsultant podatkowy