Zmiany w przepisach dotyczących działalności gospodarczej

1. PRAWO UPADŁOŚCIOWE

Nowelizacji dokonano ustawą z 5 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy - Prawo upadłościowe i naprawcze oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, Dz.U. Nr 234, poz. 1572. Zmiana weszła w życie 31 marca 2009 r.

W części trzeciej ustawy dodano tytuł V wprowadzający upadłość konsumencką.

Postępowanie upadłościowe można prowadzić wobec osób fizycznych, które nie prowadzą działalności gospodarczej. Wniosek o ogłoszenie upadłości może zgłosić tylko dłużnik.

Sąd ustala, czy dłużnik w ciągu ostatnich pięciu lat przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości zgłaszał fakt dokonania czynności prawnych podlegających opodatkowaniu i czy jest wspólnikiem spółek handlowych.

Sąd oddala wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli niewypłacalność dłużnika nie powstała wskutek wyjątkowych i niezależnych od niego okoliczności, w szczególności w przypadku gdy dłużnik zaciągnął zobowiązanie będąc niewypłacalnym albo do rozwiązania stosunku pracy dłużnika doszło z przyczyn leżących po stronie pracownika lub za jego zgodą.

Sąd oddala wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli w stosunku do dłużnika w okresie dziesięciu lat przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości:

- prowadzono postępowanie upadłościowe lub inne postępowanie, w którym umorzono całość lub część jego zobowiązań albo w którym zawarto układ, lub

- prowadzono postępowanie upadłościowe, w którym nie zaspokojono wszystkich wierzycieli, a dłużnik po zakończeniu lub umorzeniu postępowania zobowiązań swych nie wykonał, lub

- prowadzono postępowanie upadłościowe według przepisów tytułu niniejszego, jeżeli postępowanie to zostało umorzone z innych przyczyn niż na wniosek wszystkich wierzycieli, lub

- czynność prawna dłużnika została prawomocnie uznana za dokonaną z pokrzywdzeniem wierzycieli.

Jeżeli upadły nie wskaże i nie wyda syndykowi całego majątku albo niezbędnych dokumentów lub w inny sposób nie wykonuje ciążących na nim obowiązków, sąd umarza postępowanie.

Sędzia-komisarz może zezwolić, żeby likwidację masy upadłości prowadził upadły pod nadzorem syndyka.

Jeżeli w skład masy upadłości wchodzi lokal mieszkalny albo dom jednorodzinny, w którym zamieszkuje upadły, z sumy uzyskanej z jego sprzedaży wydziela się upadłemu kwotę odpowiadającą przeciętnemu czynszowi najmu lokalu mieszkalnego za okres dwunastu miesięcy.

Po sporządzeniu ostatecznego planu podziału, nie wcześniej jednak niż po opuszczeniu przez upadłego domu jednorodzinnego lub lokalu mieszkalnego, sąd wydaje postanowienie o ustaleniu planu spłaty wierzycieli upadłego, określającego, w jakim zakresie i w jakim czasie (nie dłuższym niż pięć lat) upadły jest obowiązany spłacać należności niezaspokojone na podstawie planu podziału oraz jaka część zobowiązań upadłego, po wykonaniu planu spłaty wierzycieli, zostanie umorzona. W planie spłaty wierzycieli uwzględnia się wszystkie zobowiązania upadłego powstałe do dnia jego ustalenia.

Ustalenie planu spłaty wierzycieli nie narusza praw wierzyciela wobec poręczyciela upadłego oraz współdłużnika upadłego ani praw wynikających z hipoteki, zastawu, zastawu rejestrowego oraz hipoteki morskiej, jeśli były one ustanowione na mieniu osoby trzeciej.

Z chwilą uprawomocnienia się postanowienia o ustaleniu planu spłaty wierzycieli powołanie syndyka wygasa z mocy prawa.

W okresie wykonywania planu spłaty wierzycieli upadły nie może dokonywać czynności prawnych przekraczających granice zwykłego zarządu.

W okresie wykonywania planu spłaty wierzycieli upadły może zaciągać zobowiązania niezbędne dla utrzymania swojego i osób, w stosunku do których ciąży na nim ustawowy obowiązek dostarczania środków utrzymania, z wyjątkiem zakupów na raty lub zakupów z odroczoną płatnością.

Upadły jest obowiązany składać sądowi corocznie, do końca kwietnia, sprawozdanie z wykonania planu spłaty wierzycieli za poprzedni rok kalendarzowy, w którym wykazuje osiągnięte przychody, spłacone kwoty oraz nabyte składniki majątkowe o wartości przekraczającej dwukrotność minimalnego wynagrodzenia za pracę określonego w odrębnych przepisach. Do sprawozdania upadły dołącza kopię rocznego zeznania podatkowego.

Jeżeli upadły z powodu przemijającej przeszkody nie może wywiązać się z obowiązków określonych w planie spłaty wierzycieli, sąd na jego wniosek, po wysłuchaniu wierzycieli, może zmienić plan spłaty wierzycieli w ten sposób, że przedłuży termin spłaty lub zmieni wysokość poszczególnych płatności. Na postanowienie sądu przysługuje zażalenie. Łączny okres, o który można przedłużyć termin spłaty wierzytelności, nie może przekroczyć dwóch lat.

W razie istotnej poprawy sytuacji majątkowej upadłego w okresie wykonywania planu spłaty wierzycieli, wynikającej z innych przyczyn niż zwiększenie się wynagrodzenia za pracę lub dochodów uzyskiwanych z osobiście wykonywanej przez upadłego działalności zarobkowej, każdy z wierzycieli może wystąpić z wnioskiem o zmianę planu spłaty wierzycieli przez podwyższenie kwot przypadających wierzycielom. O zmianie planu spłaty wierzycieli orzeka sąd po przeprowadzeniu rozprawy, o której zawiadamia się upadłego i wierzycieli objętych planem spłaty. Na postanowienie sądu przysługuje zażalenie.

Po wykonaniu przez upadłego obowiązków określonych w planie spłaty wierzycieli sąd wydaje postanowienie o umorzeniu niezaspokojonych zobowiązań upadłego objętych planem spłaty oraz o zakończeniu postępowania upadłościowego. Umarzając zobowiązania upadłego sąd wymienia wierzyciela, tytuł i sumę zobowiązania, podlegającego umorzeniu.

2. ZASTAW REJESTROWY

Nowelizacja ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów została opublikowana w Dz.U. z 2008 r. Nr 180, poz. 1113 i obowiązuje od 11 stycznia 2009 r.

Zastaw rejestrowy jest to szczególny rodzaj zastawu dopuszczający pozostawienie przedmiotu zastawu w rękach zastawcy. Do ustanowienia zastawu niezbędna jest umowa zastawnicza pomiędzy osobą uprawnioną do rozporządzania rzeczą lub prawem, zwaną zastawcą, i wierzycielem, zwanym zastawnikiem. Zastaw powstaje z chwilą wpisu do rejestru prowadzonego przez sądy rejonowe. Zaletą zastawu rejestrowego jest zapewnienie uprzywilejowanej pozycji wierzyciela zabezpieczonego zastawem w myśl zasady, że ograniczone prawo rzeczowe powstałe później nie może być wykonywane z uszczerbkiem dla ustanowionego wcześniej zastawu rejestrowego. Także w przypadku zbiegu zastawu rejestrowego i zastawu skarbowego zastaw rejestrowy wpisany do rejestru zastawów ma pierwszeństwo przed zastawem skarbowym wpisanym w późniejszym terminie.

Poniżej zostały omówione najistotniejsze zmiany wprowadzone nowelizacją.

1. Zniesienie ograniczeń podmiotowych

Zastaw rejestrowy może obecnie ustanowić bez żadnych ograniczeń każdy wierzyciel, także osoba fizyczna, która nie prowadzi działalności gospodarczej. Po nowelizacji z zastawu mogą korzystać także podmioty zagraniczne z jednoczesnym zastrzeżeniem wyłącznej jurysdykcji krajowej dla tych spraw (zastaw rejestrowy można ustanowić na podstawie orzeczenia sądu polskiego, nie jest możliwe ustanowienie zastawu na podstawie wyroku sądu innego państwa).

2. Ograniczenie kognicji sądu

Dotychczas sąd rejestrowy badał, czy umowa zastawnicza jest zgodna z przepisami ustawy oraz czy wniosek został złożony w terminie miesiąca, licząc od dnia zawarcia umowy zastawu rejestrowego, pod rygorem odrzucenia wniosku. Obecnie wniosek o wpis zastawu można złożyć w dowolnym terminie. Należy podkreślić, że zastaw rejestrowy powstaje dopiero z chwilą dokonania wpisu do rejestru, a termin wpisu decyduje o pierwszeństwie zastawu rejestrowego. Sąd bada jedynie treść i formę wniosku oraz dokumenty stanowiące podstawę wpisu w zakresie danych podlegających wpisowi. Sąd nie ma już zatem obowiązku badania umowy zastawniczej. Sąd może odmówić dokonania wpisu zastawu tylko w przypadku naruszenia prawa, a w pozostałych przypadkach wezwie wnioskodawcę do usunięcia braków.

3. Nowe zasady określania zabezpieczonej wierzytelności

Zastaw rejestrowy zabezpiecza wierzytelność pieniężną wyrażoną w złotych lub w walucie obcej oraz odsetki, roszczenia uboczne wskazane przez strony w umowie zastawniczej i koszty zaspokojenia zastawnika mieszczące się w sumie wymienionej we wpisie.

4. Możliwość zabezpieczenia więcej niż jednej wierzytelności

W nowym stanie prawnym zastaw rejestrowy może zabezpieczać więcej niż jedną wierzytelność, jeśli przysługują jednemu wierzycielowi i wynikają z zawartych umów. Wierzytelności muszą być określone w umowie zastawniczej. Umowa zastawnicza jest zawierana w formie pisemnej i składana do akt rejestrowych w sądzie rejestrowym, w którego okręgu znajduje się miejsce zamieszkania lub siedziba zastawcy.

Nie obowiązują już przepisy o szczególnej formie w przypadku zbycia praw. Wystarczające jest zachowanie w każdym przypadku formy pisemnej umowy zastawniczej pod rygorem nieważności, także w przypadku ustanowienia zastawu na udziałach w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. dla których zbycia wymagana była uprzednio forma pisemna z podpisami notarialnie poświadczonymi (zgodnie z art. 180 k.s.h.).

5. Załączniki do wniosku o wpis zastawu

Możliwe jest złożenie wniosku z załączoną umową, z której wynika nabycie przedmiotu zastawu wraz z zastawem rejestrowym, nabycie udziału we współwłasności przedmiotu zastawu lub nabycie wierzytelności zabezpieczonej zastawem rejestrowym bądź jej części.

6. Jeden sposób oznaczania wysokości wierzytelności

Dotychczas strony oznaczały w umowie zastawniczej wysokość wierzytelności, a w przypadku wierzytelności przyszłej lub warunkowej - najwyższą sumę zabezpieczenia.

Nowelizacja uprościła te zasady i wprowadziła jeden system. Strony w umowie zastawniczej muszą określić najwyższą sumę zabezpieczenia i oznaczyć stosunek prawny, z którego wierzytelność wynika.

7. Zmiana definicji przedmiotu zastawu

Przedmiotem zastawu rejestrowego mogą być rzeczy ruchome i zbywalne prawa majątkowe, z wyjątkiem praw mogących być przedmiotem hipoteki, wierzytelności, na których ustanowiono hipotekę oraz statków morskich i statków w budowie mogących być przedmiotem hipoteki morskiej.

Zastaw rejestrowy może być ustanowiony także wówczas, gdy zastawca nabędzie przedmiot zastawu w przyszłości. Obciążenie zastawem rejestrowym takiego przedmiotu zastawu staje się skuteczne z chwilą jego nabycia przez zastawcę.

Jeżeli umowa zastawnicza nie stanowi inaczej, zastaw rejestrowy obejmuje rzeczy, prawa lub składniki zbioru rzeczy lub praw, które weszły w miejsce pierwotnego przedmiotu zastawu jako ich surogat, chyba że zmiana przedmiotu zastawu rejestrowego powoduje pokrzywdzenie zastawnika. Zmieniony przedmiot zastawu rejestrowego ujawnia się w rejestrze zastawów na wniosek zastawcy lub zastawnika. Zastaw rejestrowy obejmuje także przysługujące zastawcy roszczenia o odszkodowanie z tytułu utraty, zniszczenia, uszkodzenia lub obniżenia wartości przedmiotu zastawu rejestrowego.

Należy podkreślić, że do ustanowienia zastawu rejestrowego zabezpieczającego wierzytelności z tytułu dłużnych papierów wartościowych emitowanych w serii, zamiast klasycznej umowy zastawniczej jest wymagana umowa zastawnicza między zastawcą i administratorem zastawu.

8. Wygaśnięcie zastawu

Wniosek o wykreślenie zastawu może złożyć zastawnik lub zastawca. Zastawca dołącza do wniosku pisemne oświadczenie zastawnika o wyrażeniu zgody na wykreślenie zastawu. Jeżeli wniosek składa zastawnik, to zastaw automatycznie wygasa.

Zasadą jest, że wraz z wygaśnięciem wierzytelności wygasa zastaw rejestrowy. Wyjątek od zasady, że zastaw może trwać mimo wygaśnięcia wierzytelności, wprowadza art. 12 ust. 2 ustawy. Zastaw rejestrowy nie wygasa, jeżeli umowa zastawnicza tak stanowi i określa co najmniej:

1) stosunek prawny, z którego wynika lub może wynikać nowa wierzytelność,

2) termin, w którym powinien powstać nowy stosunek prawny, nie dłuższy jednak niż 6 miesięcy od dnia wygaśnięcia wierzytelności zabezpieczonej zastawem,

3) najwyższą sumę zabezpieczenia dla nowej wierzytelności, przy czym suma ta nie może być wyższa od ujawnionej w rejestrze.

Jeżeli w terminie 6-miesiecznym nie powstanie stosunek prawny, z którego wynika nowa wierzytelność zabezpieczona zastawem rejestrowym, zastaw rejestrowy wygasa z upływem tego terminu, a zastawnik ma obowiązek niezwłocznego dokonania czynności niezbędnych do złożenia wniosku o wykreślenie zastawu z rejestru zastawów. W takim przypadku wniosek o wykreślenie zastawu może złożyć zastawnik lub zastawca, który dołącza do wniosku pisemne oświadczenie zastawnika o wyrażeniu zgody na wykreślenie zastawu.

Zastaw rejestrowy wygasa i podlega wykreśleniu z rejestru zastawów po upływie dwudziestu lat od chwili wpisu, chyba że strony postanowią o utrzymaniu zastawu na czas dalszy, nie dłuższy niż dziesięć lat, i do rejestru zastawów zostanie złożona zmiana umowy zastawniczej. Sąd dokonuje wykreślenia zastawu z rejestru z urzędu. Maksymalnie zastaw rejestrowy może być wpisany w rejestrze przez 30 lat.

Zastaw rejestrowy wygasa także w przypadkach, jeżeli będąca jego przedmiotem rzecz ruchoma obciążona zastawem rejestrowym stanie się częścią składową nieruchomości lub rzecz ruchoma wchodząca w skład zbioru rzeczy ruchomych, obciążona zastawem rejestrowym, stanie się częścią składową nieruchomości.

9. Zaspokojenie z przedmiotu zastawu

Wierzytelność zabezpieczona zastawem rejestrowym podlega zaspokojeniu z przedmiotu zastawu z pierwszeństwem przed innymi wierzytelnościami, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Zaspokojenie zastawnika z przedmiotu zastawu rejestrowego następuje w drodze sądowego postępowania egzekucyjnego, jeżeli przepisy ustawy nie stanowią inaczej.

10. Zajęcie przedmiotu zastawu

Od chwili zajęcia przedmiotu zastawu rejestrowego przez komornika lub inny organ egzekucyjny zastawnik np. bank nie może podejmować czynności mających na celu zaspokojenie z przedmiotu zastawu. To oznacza, że zastawnik nie może przejąć przedmiotu na własność, sprzedać go na licytacji, przejąć przedsiębiorstwa w zarząd ani zaspokajać się z dochodów z jego dzierżawy.

11. Przejęcie przedmiotu zastawu na własność

W dotychczasowym stanie prawnym przejęcie na własność przedmiotu zastawu było możliwe w trzech przypadkach, które nadal obowiązują. I tak umowa zastawnicza może przewidywać zaspokojenie zastawnika przez przejęcie przez niego na własność przedmiotu zastawu rejestrowego, jeżeli:

- zastaw rejestrowy ustanowiony został na instrumentach finansowych zapisanych na rachunku papierów wartościowych lub na innym rachunku,

- przedmiotem zastawu rejestrowego są rzeczy występujące powszechnie w obrocie towarowym,

- przedmiotem zastawu rejestrowego są rzeczy, wierzytelności i prawa lub zbiory rzeczy lub praw stanowiące całość gospodarczą, a strony w umowie zastawniczej ściśle oznaczyły wartość przedmiotu zastawu albo określiły sposób ustalenia jego wartości dla zaspokojenia zastawnika.

Obecnie dodano czwarty przypadek:

- przedmiotem zastawu rejestrowego jest wierzytelność z rachunku bankowego.

Nowelizacja nie wymaga oznaczania dokładnej wartości przedmiotu zastawu na potrzeby jego przejęcia. Strony mogą w umowie zastawniczej określić sposób oznaczenia wartości przedmiotu na potrzeby zaspokojenia zastawnika.

Przejęcie na własność przedmiotu zastawu rejestrowego następuje po upływie terminu wykonania zobowiązania, które zostało zabezpieczone tym zastawem, z dniem złożenia przez zastawnika oświadczenia na piśmie o przejęciu tego przedmiotu na własność lub pobrania przez zastawnika prowadzącego rachunek bankowy środków znajdujących się na tym rachunku.

12. Zaspokojenie przez przejęcie w zarząd przedsiębiorstwa zastawcy

Artykuł 27 ustawy umożliwia zastawnikowi sprawowanie zarządu przedsiębiorstwem. W treści umowy zastawniczej nie podaje się już nazwiska zarządcy, a jedynie określa wymogi, jakie

powinien spełniać zarządca takiego przedsiębiorstwa. Zarząd może być również wykonywany przez zastawnika.

Do sprawowania zarządu mają zastosowanie przepisy kodeksu postępowania cywilnego o egzekucji przez zarząd przymusowy, jeśli umowa zastawnicza nie stanowi inaczej. Należy podkreślić, że za szkody wyrządzone zastawcy przez zarządcę ponoszą solidarną odpowiedzialność zastawnik i zarządca.

Przedsiębiorstwo może być na żądanie zastawnika wydzierżawione w celu zaspokojenia jego wierzytelności z czynszu, jeżeli umowa zastawnicza tak stanowi. W umowie zastawniczej można zastrzec, że do zawarcia umowy dzierżawy jest potrzebna zgoda zastawnika. Zastawnik jest odpowiedzialny solidarnie z dzierżawcą za szkody wyrządzone zastawcy przez dzierżawcę.

13. Oznaczenie wartości przedmiotu zastawu

W dotychczasowym stanie prawnym strony musiały w umowie określić wartość przejęcia. Obecnie wprowadzono możliwość określenia w umowie sposobu ustalenia wartości przejęcia.

Umożliwi to waloryzację wartości przedmiotu zastawu na moment poprzedzający jego przejęcie przez zastawnika. Wartość przejęcia może zostać obliczona przez rzeczoznawcę lub na podstawie danych z ostatniego bilansu (art. 22 ustawy).

14. Przeniesienie zastawu

Przeniesienie zastawu rejestrowego może być dokonane tylko wraz z przeniesieniem

wierzytelności zabezpieczonej tym zastawem i jest skuteczne od daty wpisu nabywcy do rejestru zastawów. Natomiast przeniesienie zastawu rejestrowego przysługującego administratorowi zastawu jest skuteczne od chwili wpisu do rejestru zastawów nowego zastawnika upoważnionego do pełnienia funkcji administratora zastawu.

15. Uchylono rozdział 7 o postępowaniu zabezpieczającym

16. Składanie wniosków

Wniosek o wpis do rejestru składa się na urzędowym formularzu. Wnioski mogą być składane także drogą elektroniczną po opatrzeniu ich bezpiecznym podpisem elektronicznym, weryfikowanym za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu. W aktach przechowuje się wydruk tych wniosków i załączniki dokumentów wraz ze wskazaniem osób, które je podpisały. Rozpoznając wniosek o wpis, sąd bada jedynie treść i formę wniosku oraz dokumentów stanowiących podstawę wpisu w zakresie danych podlegających wpisowi. Sąd oddala wniosek o wpis, jeżeli treść dokumentów stanowiących jego podstawę oczywiście narusza prawo.

17. Wydawanie odpisów i zaświadczeń

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z 11 grudnia 2008 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie ustroju i organizacji centralnej informacji o zastawach rejestrowych oraz szczegółowych zasad udzielania informacji, wydawania odpisów i zaświadczeń (Dz.U. Nr 229, poz. 1534), obowiązującym od 11 stycznia 2009 r., odpis, zaświadczenie oraz informacja wydane w formie papierowej, podpisane przez upoważnionego pracownika i opatrzone pieczęcią urzędową, poza treścią, powinny zawierać oznaczenie miejsca i daty wydania dokumentu oraz datę i godzinę stanu rejestru zastawów, według którego zostały wydane; poszczególne strony powinny być ponumerowane ze wskazaniem całkowitej liczby stron. Odpis, zaświadczenie oraz informacja wydane w formie elektronicznej zawierają wyżej wymienione dane i są opatrzone bezpiecznym podpisem elektronicznym uprawnionego pracownika centrali centralnej informacji.

18. Administrator zastawu

W razie zabezpieczenia:

1) wierzytelności przysługującej dwóm lub więcej wierzycielom,

2) dwóch lub więcej wierzytelności wynikających z umów,

3) wierzytelności objętej układem w postępowaniu upadłościowym lub naprawczym

jeden z wierzycieli wskazany w umowie zawartej z pozostałymi wierzycielami lub w układzie, może być upoważniony do zabezpieczenia zastawem rejestrowym wierzytelności przysługujących pozostałym wierzycielom i do wykonywania we własnym imieniu, ale na ich rachunek, praw i obowiązków zastawnika wynikających z umowy zastawniczej i przepisów prawa. Te same zasady stosujemy w przypadku przeniesienia części wierzytelności zabezpieczonej zastawem rejestrowym na inną osobę.

Natomiast zastaw rejestrowy zabezpieczający wierzytelności z tytułu dłużnych papierów wartościowych emitowanych w serii może być ustanowiony na rzecz wszystkich wierzycieli bez imiennego ich wskazania, ale obowiązkowe jest tu ustanowienie administratora zastawu, na podstawie umowy między emitentem i administratorem zastawu. Administrator zastawu nie musi być wierzycielem z tytułu dłużnych papierów wartościowych emitowanych w serii.

Administrator zastawu jest to zatem osoba reprezentująca wierzycieli w przypadku udzielenia np. kredytu przez dwa lub więcej banki. Jest nim jeden z wierzycieli wskazany w umowie zawartej z pozostałymi wierzycielami. Wykonuje on w ich imieniu prawa zastawnika i zabezpiecza zastawem rejestrowym wierzytelności przysługujące pozostałym wierzycielom we własnym imieniu, ale na ich rachunek.

Nowelizacja wprowadziła możliwość zbycia przez administratora zastawu wierzytelności.

19. Przepisy przejściowe

Nowelizacja wprowadziła zasadę, że w postępowaniu o wpis do rejestru zastawów wszczętym przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe.

Natomiast umowy o ustanowienie zastawu rejestrowego zawarte przed 11 stycznia 2009 r. mogą stanowić podstawę wpisu do rejestru zastawów wraz z wnioskiem złożonym po dniu jej wejścia w życie, po dostosowaniu do przepisów znowelizowanej ustawy.

W przypadku zaś, gdy przed 11 stycznia 2009 r. zawarta została umowa zastawnicza, ale nie został złożony wniosek o wpis zastawu rejestrowego do rejestru zastawów, strony umowy są zobowiązane dostosować treść umowy do nowych przepisów ustawy pod rygorem oddalenia wniosku.

3. USTAWY, KTÓRE WESZŁY W ŻYCIE 13 STYCZNIA 2009 R.

Są to: ustawa z 4 września 2008 r. o zmianie ustawy o funduszach inwestycyjnych, ustawy - Prawo bankowe oraz ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym, Dz.U. Nr 231, poz. 1546 oraz ustawa z 4 września 2008 r. zmieniająca ustawę o ofercie publicznej i warunkach wprowadzenia instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych oraz zmianie innych ustaw, Dz.U. Nr 231, poz. 1547.

Nowelizacja ustawy o funduszach inwestycyjnych uchyliła art. 92 c prawa bankowego i art. 326 ustawy o funduszach inwestycyjnych.

Artykuł 92c prawa bankowego stanowił, że przelew wierzytelności banku na towarzystwo funduszy inwestycyjnych albo na fundusz sekurytyzacyjny wymaga uzyskania przez bank zgody dłużnika banku, będącego stroną czynności dokonanej z bankiem, jak również zgody dłużnika z tytułu zabezpieczenia wierzytelności banku wynikającej z dokonanej czynności oraz złożenia przez dłużnika oświadczenia o poddaniu się egzekucji na rzecz funduszu sekurytyzacyjnego, który nabędzie wierzytelność.

Przedmiotową tematykę regulował także art. 326 ustawy z 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych (Dz.U. Nr 146, poz. 1546 z późn.zm.), który stanowił, że co do zasady do przelewu wierzytelności banku na fundusz sekurytyzacyjny, z tytułu umów zawartych przed dniem wejścia w życie ustawy, stosuje się art. 92a-92c prawa bankowego. Jako wyjątek od powyższej zasady przyjęto, że bank nie jest obowiązany do uzyskania zgody dłużnika banku na przelew wierzytelności banku z tytułu umów kredytu w przypadku niedotrzymania przez kredytobiorcę warunków udzielenia kredytu określonych w umowie.

Oba wyżej wspomniane art. 92c prawa bankowego i art. 326 ustawy o funduszach inwestycyjnych zostały uchylone 13 stycznia 2009 r. Dokonana nowelizacja umożliwia sprzedaż wierzytelności bez zgody dłużnika.

4. ZMIANA W KODEKSIE CYWILNYM I PRAWIE DEWIZOWYM

Nowelizacja została wprowadzona ustawą z 23 października 2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz ustawy - Prawo dewizowe, Dz.U. Nr 228, poz. 1506 i weszła w życie 24 stycznia 2009 r.

Zgodnie z obowiązującym dotychczas art. 358 k.c. zobowiązania pieniężne na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej mogły być wyrażone tylko w pieniądzu polskim. Wyjątki od powyższej zasady walutowości wprowadzało prawo dewizowe.

Od 24 stycznia 2009 r. zasada walutowości została uchylona. Zobowiązania mogą być obecnie wyrażone w walucie obcej, co umożliwia np. eksporterom dokonywanie rozliczeń w EUR.

Jeżeli przedmiotem zobowiązania jest suma pieniężna wyrażona w walucie obcej, dłużnik może spełnić świadczenie w walucie polskiej, chyba że ustawa, orzeczenie sądowe będące źródłem zobowiązania lub czynność prawna zastrzega spełnienie świadczenia w walucie obcej. Wartość waluty obcej określa się według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia wymagalności roszczenia, chyba że ustawa, orzeczenie sądowe lub czynność prawna stanowi inaczej. W razie zwłoki dłużnika wierzyciel może żądać spełnienia świadczenia w walucie polskiej według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia, w którym zapłata jest dokonana.

5. DOSTĘP DO ZBIORÓW PESEL I OEWiUDO

Nowelizacja ustawy z 3 października 2008 r. o zmianie ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 195 poz. 1198) weszła w życie (z wyjątkami) 15 listopada 2008 r.

Rejestr PESEL to Powszechny Elektroniczny System Ewidencji Ludności prowadzony od 1979 r. Zawiera dane osób przebywających stale na terytorium Polski, zameldowanych na pobyt stały lub czasowy trwający ponad 3 miesiące, a także osób ubiegających się o wydanie dowodu osobistego lub paszportu, a także osób, dla których odrębne przepisy przewidują potrzebę posiadania numeru PESEL. Są to następujące dane: nazwiska, imiona, data urodzenia, imiona i nazwiska rodowe rodziców, płeć, obywatelstwo, stan cywilny, imię i nazwisko małżonka, adres zameldowania, seria i numer aktualnego i poprzednich dowodów osobistych, datę zgonu i numer aktu zgonu.

Dzięki nowelizacji przedsiębiorcy uzyskali dostęp do danych zbioru PESEL oraz ogólnokrajowej ewidencji wydanych i unieważnionych dowodów osobistych, co umożliwia zweryfikowania w trybie on-line danych klientów.

Przedsiębiorcy zainteresowani uzyskaniem danych mogą wystąpić z wnioskiem sporządzonym w formie uproszczonej. Istnieje także możliwość składania wniosku o udostępnianie danych ze zbioru PESEL oraz OEWiUDO w formie formularza w wersji elektronicznej, opatrzonego bezpiecznym podpisem elektronicznym, weryfikowanym za pomocą ważnego certyfikatu.

6. PRZECIWDZIAŁANIE "PRANIU BRUNYCH PIENIĘDZY"

Projekt ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu wprowadzaniu do obrotu finansowego wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł oraz o przeciwdziałaniu finansowaniu terroryzmu oraz o zmianie niektórych innych ustaw został zatwierdzony 6 stycznia 2009 r. przez Radę Ministrów.

Projekt nowelizacji zakłada wdrożenie do polskiego prawa przepisów dyrektywy UE dotyczącej przeciwdziałania praktyce „prania brudnych pieniędzy”.

W projekcie rozszerzono katalog tzw. instytucji obowiązanych, mających obowiązek rejestracji określonych transakcji oraz powiadamiania o nich Generalnego Inspektora Informacji Finansowej (GIIF), w tym wszystkie instytucje finansowe i kredytowe, przedsiębiorcy przyjmujących płatności w gotówce o równowartości co najmniej 15 000 EUR oraz podmioty zajmujące się usługowym prowadzeniem ksiąg. Za niedopełnienie obowiązku rejestracji transakcji oraz niepowiadamianie o nich GIIF, instytucjom obowiązanym grozić będą kary pieniężne nakładane przez Generalnego Inspektora Informacji Finansowej. Instytucje obowiązane będą do weryfikowania danych klientów i podmiotów odnoszących rzeczywiste korzyści z transakcji i będą musiały prowadzić analizy ryzyka i na podstawie uzyskanych wyników wyznaczać środki dla poszczególnych kategorii klientów. Obowiązek rejestracji transakcji nałożono również na te kategorie instytucji obowiązanych, które nie realizują bezpośrednio transakcji, ale uczestniczą w ich przygotowaniu, np. pośrednicy nieruchomości i notariusze.

Minister Finansów będzie miał obowiązek publikacji listy osób, podmiotów i organizacji, m.in. terrorystycznych, w zakresie monitorowania i przeciwdziałanie wykorzystaniu np. rachunków instytucji obowiązanych do finansowania terroryzmu.

Urszula Krzemińska