Jakie są skutki zmian przepisów antymonopolowych

Postępowania takie są prowadzone wyłącznie z urzędu. Zniesienie dotychczasowej możliwości wszczęcia postępowania na wniosek firm jest jedną z nowości wynikających z ustawy z 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów, która zastąpiła poprzednią ustawę z 2000 r. Nowa ustawa zachowuje większość rozwiązań obowiązujących dotychczas. Przedstawiamy zmiany najbardziej istotne dla przedsiębiorców.

Postępowania przed UOKiK

Nowa ustawa przewiduje trzy rodzaje postępowań przed Prezesem UOKiK. Są to postępowania:

- wyjaśniające,

- antymonopolowe,

- w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów.

Nowa ustawa nie daje prawa składania wniosków do Prezesa UOKiK o prowadzenie postępowań w sprawach praktyk ograniczających konkurencję oraz naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Postępowania takie są wszczynane z urzędu przez Prezesa UOKiK. Jak czytamy w uzasadnieniu do projektu: Ma to na celu usprawnienie funkcjonowania Urzędu i umożliwienie Prezesowi Urzędu prowadzenia postępowań dotyczących jedynie najpoważniejszych naruszeń ustawy, mających najbardziej istotny wpływ na rynek. Wyjątek stanowi postępowanie antymonopolowe (w sprawach koncentracji przedsiębiorstw), które może być wszczęte na wniosek lub z urzędu.

Przedsiębiorcy zamiast wniosków o wszczęcie postępowania antymonopolowego mogą składać jedynie zawiadomienia, które nie zobowiązują UOKiK do żadnych działań.

Nowość stanowią zawiadomienia wprowadzone przez art. 86 oraz 100 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Nie mają one charakteru wiążącego dla Prezesa UOKiK. Może je złożyć każdy mający podejrzenie stosowania praktyk ograniczających konkurencję czy naruszających zbiorowe interesy konsumentów.

Kontrola koncentracji przedsiębiorców

Łączenie przedsiębiorstw trzeba będzie zgłaszać Prezesowi UOKiK, gdy łączny światowy obrót łączących się przedsiębiorców przekracza 1 mld euro (chodzi o tzw. firmy sieciowe) lub łączny obrót na terytorium RP przekracza 50 mln euro (dotyczy zarówno polskich firm, jak i oddziałów zagranicznych przedsiębiorców w RP). Oznacza to, że zamiast jednego progu obrotowego, podlegającego zgłoszeniu (obecnie 50 milionów euro), powstały dwa progi - światowy i polski.

Zamiar koncentracji podlega zgłoszeniu Prezesowi UOKiK w przypadku przedsiębiorców uczestniczących w koncentracji, których:

- łączny światowy obrót w roku obrotowym poprzedzającym rok zgłoszenia przekracza równowartość 1 000 000 000 euro lub

- łączny obrót na terytorium Polski w roku obrotowym poprzedzającym rok zgłoszenia przekracza równowartość 50 000 000 euro.

Nowa ustawa podniosła zatem wysokość progu obrotu, który rodzi obowiązek zgłoszenia. Wprowadziła też dodatkowe kryterium obrotu na terytorium Polski (dotychczas obowiązek zgłoszenia był uzależniony jedynie od wysokości obrotu światowego uczestników koncentracji). Prezes UOKiK będzie kontrolować tylko największe koncentracje, które będą miały faktyczny wpływ na stan konkurencji na rynku (koncentracje branżowe).

Naruszenie zbiorowych interesów konsumentów

Nowa ustawa wprowadziła możliwość stosowania kar pieniężnych wobec przedsiębiorców, którzy dopuszczają się praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Dotychczas Prezes UOKiK mógł nałożyć karę dopiero za niewykonanie jego decyzji nakazującej zaprzestanie takich praktyk. Za naruszenie zbiorowych interesów konsumentów na przedsiębiorcę będzie mogła od razu zostać nałożona kara w wysokości do 10% przychodu firmy (art. 106 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów).

Ryzyko to dotyczy firm stosujących wobec konsumentów bezprawne działania. Jest to m.in. stosowanie wzorców umów zawierających tzw. niedozwolone klauzule umowne. Firma może być także ukarana za nieudzielanie konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji, jak również za nieuczciwą lub wprowadzającą w błąd reklamę i inne czyny nieuczciwej konkurencji godzące w zbiorowe interesy konsumentów.

Wyższe kary

Nowa ustawa podwyższyła do 200-krotności przeciętnego wynagrodzenia maksymalny wymiar kary, nakładanej w przypadku gdy przedsiębiorca dopuszczający się stosowania praktyk ograniczających konkurencję, praktyk naruszających zbiorowy interes konsumentów albo dokonujący koncentracji bez dokonania zgłoszenia nie uzyskał przychodu w roku poprzedzającym rok nałożenia kary. Dotychczas w takiej sytuacji można było na przedsiębiorcę nałożyć karę w wysokości do 100-krotności przeciętnego wynagrodzenia.

- ustawa z 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów - Dz.U. Nr 50, poz. 331

Sławomir Biliński

konsultant podatkowy